توسعه فرهنگ نیازمند شعارها و گزاره‌های ساده و عملیاتی است

حمیرا مقیمی رئیس شورای اسلامی شهر طالقان و رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای این‌شهر و منتقد فرهنگی به‌تازگی یادداشتی درباره مساله توسعه فرهنگی نوشته است.

در ادامه مشروح این‌یادداشت را می‌خوانیم؛

در مفاهیم حوزه‌های ارتباطات و تبلیغات شعار تبلیغاتی جمله‌ای است که محتوای کالا یا برنامه‌ای را معرفی می‌کند. این شعار در واقع همان بیانیه و اصول کاری تعریف شده است که در خلاصه‌ترین وجه به مخاطبان بیان می‌شود.

نکته دیگر این است که شعارهای تبلیغاتی با توجه به ویژگی‌های محتوایی که قرار است ارائه شود و به جهت ترویج ویژگی‌های آن محتوا به صورت مقطعی طراحی می‌شود تا روی مخاطب تاثیر بگذارد، هرچند که پس از گذشت زمان نیز نباید معنای خود را از دست بدهد.

رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) در نخستین جلسه دیدار خود با اعضای هیات دولت سیزدهم به امر مهم «بازسازی انقلابی عرصه فرهنگ» اشاره کردند. قطعا این بازسازی شامل همه حوزه‌های فرهنگ می‌شود. انتخاب شعارهای ساده اما پرمحتوا همچون «کتاب خوب»، «نویسنده خوب»، «هنرمند خوب»، «معلم خوب» و… و البته برنامه ریزی برای برگزاری برنامه‌هایی با محوریت همین شعارها، به نحوی سرمایه‌گذاری روی کودکان و نوجوانان است. اگر کار رسانه‌ای روی این شعارها خوب انجام شود و این نسل نیز در برنامه‌های تدارک دیده شده حضور جدی داشته باشند، قطعا می‌توان به آینده امیدوار بود.

به عنوان مثال وقتی صحبت از «کتاب خوب» می‌کنیم، یعنی کتابی که به زعم مقام معظم رهبری کتاب ماندگار است. اما ضرورت دارد که معیارها برای سنجش کتاب و در ترازو نقد نهادن آنها مشخص و معین باشد و در این خصوص برنامه‌هایی نیز تدارک دیده شود. این موضوع در خصوص سایر موارد نیز به همین شکل است؛ مثلا وقتی از «معلم خوب» صحبتی به میان می‌آید، معلم خوب در پیشینه فرهنگی ما مصادیقی دارد که می‌توان از آن مصادیق برای جامعه امروز بهره برد و دانش و تجربه‌های آنها را به وضعیت معاصر آورد. وقتی صحبت از معلم خوب می‌شود، همشهریان ما نام جلال آل احمد و آیت الله طالقانی و… را به خاطر می‌آورند. بنابراین با این پیش زمینه ذهنی باید روی این مصادیق کار کرد.

علاوه بر موارد مذکور، شعار «محله خوب» هم ویژگی‌های یک شعار خوب را دارد: ساده و کوتاه است و متناسب با محتوایی که قرار است در سنجش یک محله خوب ارائه شود. این شعار همچنین با گذشت زمان کهنه نشده و معنای ماهوی خود را از دست نخواهد داد. در روزگاری که بیش از هر زمانی نیازمند سنجش «خوب ها» و معرفی‌شان هستیم و می دانیم که محله‌ها و شهرها بدون خوب‌ها، به توسعه و پیشرفت نخواهد رسید، انتخاب چنین شعارهایی در برنامه ریزی برای «بازسازی انقلابی عرصه فرهنگ» بویژه برای کودکان و نوجوانان اهمیت ویژه‌ای دارد.

نکته دیگر اهمیت این شعارها به دلیل شرایطی است که در این دو سال بر کشور و جهان حکمفرما شده است و معلوم نیست که چه زمانی شرایط به حالت عادی برخواهد گشت. کرونا باعث شده تا همه برنامه‌های جنبی ما به حالت تعلیق برود. قطعا همه ما در اطرافمان کودکان و نوجوانانی را دیده‌ایم که به حسب ضرورت به مدرسه نرفته و از طریق فضای مجازی آموزش می‌بینند. تعارف که نداریم، بزرگترها تاکنون نتوانسته‌اند، در اوقات فراغت فرزندانشان را از گوشی موبایل و تبلت و کامپیوتر دور کنند. بزرگترهای خانواده‌ها نیز بجای تفریحات معمول خود روی به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی آورده‌اند. همه اینها به خاطر این است که ما گزاره‌های ساده را فراموش کرده‌ایم.

متاسفانه سال‌هاست عادت به «گزاره‌های سخت» کرده‌ایم. بسیاری از شخصیت‌ها و منتقدان نیز عادت کرده‌اند تا گزاره‌های ساده را به هیچ بگیرند. همین تحکم و تحجر روی گزاره‌های سخت ما را از گزاره‌های ساده محروم کرده است؛ گزاره‌هایی که در عین سادگی، دنیایی را درون خود نهفته دارند. اکنون به واسطه فضای مجازی که قابلیت انتشار هر چیزی را به انسان‌ها داده، کودکان و نوجوانان در معرض بسیاری از کتاب‌ها، مطالب و منابع انحرافی هستند و گریزی از آن نیست. ما باید با سرلوحه قراردادن شعارهای«کتاب خوب»، «هنرمند خوب»، «معلم خوب»، «دوست خوب»، «محله خوب» و… مسیری جدید و روشن را برای آنها باز کنیم.

این شعارها و تدارک برنامه‌هایی در همین راستا، بیشتر برای تربیت نسل کودک و نوجوان است که وضعیت فرهنگی آینده کشور را مشخص خواهند کرد. در نهایت اینکه جمودی هم روی این شعارها نیست. همه ما اهل فرهنگ هستیم، بنابراین باید اهل گفت‌وگو باشیم و در هر جایگاه و موقعیتی که هستیم همفکری و هم افزایی داشته باشیم تا بتوانیم در «بازسازی انقلابی عرصه فرهنگ» ایفای نقش کنیم.

و اما نکته کلیدی در کنار انتخاب شعار برای تقویت فرهنگ عمومی و برنامه ریزی برای اجرای برنامه‌های فرهنگی – اجتماعی، بُردن این برنامه‌ها از سالن‌های سرپوشیده به محله‌های شهر است. محله‌هایی که در هر کدام از آنها می‌توان «خوب»ها را پیدا و معرفی کرد.