دیپلماسی اقتصادی ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس همواره دچار فراز و فرودهای متعدد بوده و چنانچه باید و شاید نتوانسته از تمام ظرفیت‌های خود بهره مناسب بگیرد.
سفر سلطان عمان به ایران طی هفته جاری به همراه هیئتی اقتصادی، نویدبخش گسترش روابط تجاری و اقتصادی ایران با همسایگان است.
«محسن شرافتی‌نیا» کارشناس اندیشکده دیپلماسی اقتصادی دانشگاه امام صادق(ع) در گفتگو با نورنیوز گفت:
سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان به دلیل ویژگی‌های ژئوپلتیک، سیاسی و امنیتی و اشتراکات فرهنگی و دینی و پیشینه تاریخی دو کشور حائز اهمیت است. هم مرز بودن دو کشور در محدوده سواحل مکران و تنگه هرمز بخشی از امنیت و اقتصاد دو کشور را به یکدیگر وابسته ساخته است.
ثبات سیاسی و اقتصادی عمان مهم‌ترین شاخصه ارتباط اقتصادی و تجاری با این کشور است. عمان تقریبا با تمامی کشورهای منطقه و دنیا روابط تجاری خوبی برقرار کرده و منطقه‌ای امن برای صادرات کالاهای مختلف و سرمایه‌گذاری در بخش‌های گوناگون به شمار می‌آید.
رتبه شاخص فضای کسب و کار این کشور ۴۸ است و تورم در عمان زیر ۳ درصد و نرخ سود تسهیلات بانکی عمان نیز پایین است. عمان علاوه بر اینکه خود بازار خوبی برای محصولات ایرانی است، می‌تواند در زمینه صادرات مجدد، پل مناسبی برای دسترسی به بازار‌هایی باشد که به دلایل سیاسی ارتباط خودشان با ایران را قطع کرده‌اند.
در حال حاضر با توجه به بیانات رهبری در خصوص افزایش ارتباط با کشورهای آفریقایی و سابقه طولانی تجارت عمان با کشورهای آفریقایی، از طریق تجار عمانی، راحت‌تر می‌توان به بازار آفریقا دسترسی داشت.
شرق آفریقا از دیرباز جزو قلمروی حاکمان مسقط بوده و به همین دلیل روابط اقتصادی و فرهنگی مناسبی میان سلطنت عمان و این کشور‌ها وجود دارد. ایران می‌تواند از عمان و به خصوص بندر بزرگ صلاله به عنوان پلی جهت دسترسی آسان به این مناطق استفاده کند که بازاری بکر برای محصولات ایرانی خواهد بود.
*ارتقاء تجارت الکترونیک
یکی از مسائلی که در صادرات کالاهای ایرانی از طریق بازارهای عمان مطرح می‌شود، راه‌اندازی تجارت الکترونیک بین دو کشور است. دستگاه های مختلف در زمینه تجارت خارجی، وزارت اقتصاد، وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت، گمرک، بخش خصوصی و اتاق‌های بازرگانی و وزارت ارتباطات باید برای بهبود و توسعه تجارت الکترونیک، تلاش بیشتری داشته باشند.
*افزایش دیپلماسی انرژی با ایران
عمان دسترسی محدودتری از منابع نفت و گاز در خلیج فارس نسبت به ایران دارد. به همین دلیل برای جبران نیازمندی‌های انرژی خود به همسایگانش نیازمند است. عمان در حال حاضر، بخشی از نیاز گاز خود را از طریق خط لوله‌ای که از قطر آغاز می‌شود و با عبور از امارات متحده عربی به این کشور می‌رسد، تأمین می‌کند.
مسائل و اختلافات سیاسی و مرزی دو کشور عمان و امارات عربی متحده، باعث شده است تا عمان این خط لوله را محل امنی برای تأمین نیاز‌های بلندمدت خود نداند و امارات می‌تواند از این طریق به اعمال فشار عمان بپردازد.
عمان با ارتباط تجاری با ایران علاوه بر دسترسی به منابع عظیم گازی ایران از طریق دریای خزر، همچنین انتقال منابع گازی از ترکمنستان و روسیه از طریق ایران به رفع این مشکل اقدام کرده است. بین ایران و عمان قراردادی در این زمینه بسته شده که با پیگیری آن نه تنها بخشی از نیاز عمان به انرژی رفع می‌شود، بلکه جای پای ایران در زمینه انرژی عمان در دیگر حوزه‌ها همچون حوزه نیروگاهی نیز که ایران در آن تخصص بالایی دارد باز می‌شود. نزدیکی عمان به پروژه‌های گازی ایران در سهولت این امر بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
*توسعه صنعت حمل و نقل
توسعه صنعت حمل و نقل ریلی و جاده‌ای و گسترش زیر ساخت راه‌ها و جاده‌ها در ایران از طریق عمان برای دسترسی به منابع گازی این کشور با توجه به نقاط هدف صادراتی یکی از موارد افزایش تعاملات دیپلماسی انرژی با ایران است که که سلطنت عمان به دنبال آن است.
*ارائه تسهیلات به سرمایه‌گذاران ایرانی
با توجه به توانمندی‌های ایران در دانش فنی، ایران می‌تواند از طریق سرمایه‌گذاری و صادرات مواد اولیه و خدمات فنی و مهندسی از بانک‌های عمان تسهیلات بگیرد.
بانک‌های عمان آماده ارائه تسهیلات بانکی ۵۰ تا ۷۰ درصدی به پروژه‌هایی هستند که ایرانیان در عمان سرمایه‌گذاری می‌کنند. دوﻟﺖ ﻋﻤﺎن در سال ۲۰۱۵ طرحی اراﺋﻪ داده است ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ آن اﻗﺘﺼﺎد ﻋﻤﺎن ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎدی ﻛﺎﻣﻼً ﻏﻴﺮنفتی ﺑﺪل می‌شود و ﻧﻔﺖ و درآﻣﺪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻔتی ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﻮاﻫند داد که ﺑﺮای اﺟﺮای اﻳﻦ ﻃﺮح اﻗﺪام ﺑﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎی خارجی در ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻏﻴﺮنفتی اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ.
*صادرات صنایع غذایی به عمان
از آنجایی که عمان بیش از ۹۰ درصد مواد غذایی کشورش را وارد می‌کند، یکی دیگر از فرصت‌های سرمایه‌گذاری با عمان صنایع غذایی است. صادرات مواد غذایی و میوه‌های خشک دارای بیشترین ارزش و سودآوری برای ایران است که با توجه به مرغوبیت مواد غذایی ایران و علاقه‌مندی مردم عمان به مصرف مواد غذایی ایرانی، با توجه به ذائقه‌های مشترک مردم دو کشور، بستر مناسبی برای افزایش صادرات این نوع کالا به عمان وجود دارد.
*مزیت نسبی عمان در صنعت شیلات
در عمان فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی است که در کشورهای دیگر و همسایگان دیگر فراهم نیست و از این جهت عمان برای ایران در حوزه شیلات مزیت نسبی دارد. عمان در زمینه ارتقای صنعت شیلات از سال ۲۰۱۰ پروژه‌های مختلفی داشته که از این ظرفیت‌ها می‌توان بهره برد.
سال ۲۰۱۵ عمان مبلغی بالغ بر ۱۱۰ میلیون دلار از بانک جهانی برای تقویت ناوگان ماهی‌گیری و نوسازی اسکله‌های ماهی‌گیری دریافت کرده است که نشان‌گر توسعه صنعت شیلات این کشور از سال ۲۰۱۵ است که ایران با توجه به اشتغال بیشتر مردم جنوب کشور در صنعت شیلات، می‌تواند از این ظرفیت نیز استفاده کند.
و در پایان اینکه؛ ایران سال ۱۳۹۷ صادراتی بالغ بر ۸۰۰ میلیون دلار به عمان داشته است که اکنون به ۶۳۰ میلیون دلار رسیده است که با توجه به زیرساخت‌های فراهم شده میان دو کشور در حوزه‌های ثبت شرکت، حذف ویزا و صدور ویزا در مبادی ورودی، افزایش خطوط حمل دریایی و هوایی مستقیم بین ایران و عمان و پتانسیل‌های کشور عمان جهت افزایش صادرات، صادرات مجدد کالاهای ایرانی و واردات از طریق کشور عمان و همچنین ظرفیت‌هایی که بین دو کشور در حوزه‌های معدن، شیلات و گردشگری وجود دارد، امکان افزایش حجم روابط اقتصادی فی‌مابین، فراهم شده است.
با توجه به تاکید دولت سیزدهم بر لزوم دیپلماسی اقتصادی فعال با همسایگان، عمان می‌تواند یکی از کشورهایی باشد که هدف همکاری‌های بلندمدت در زمینه‌های مختلف تجاری و اقتصادی قرار بگیرد.
