🔹شورایعالی امنیت ملی در دوره دولت سیزدهم در مذاکرات رفع تحریم‌ها و بازگشت همه طرفها به اجرای برجام، چند تضمین مهم از ابتدا مطرح کرده و ظاهرا تا همین روزها بر آنها اصرار ورزیده است. در اینجا فقط می‌خواهم درباره تضمین پایبندی آمریکا به برجام بپردازم، یعنی «آمریکا بار دیگر از توافق هسته‌ای خارج نخواهد شد» (باقری کنی، 3 آذر 1400).
مقدمتاً تصریح کنم که مبنا (یا علت) و نیز هدف از مطالبه این تضمین را کاملاً تصدیق میکنم اما درباره چگونگی تحقّق آن ملاحظاتی دارم که ذیلا به آنها میپردازم.
🔷 1ـ ما از قوه مجریه دولت آمریکا در قبال مطالبه خود دقیقاً چه انتظاری داریم؟ آیا میخواهیم رئیس جمهور آمریکا به عنوان رئیس قوه مجریه بیانیهای کتبی صادرکند؟
در این صورت، آیا روشن نیست که این قبیل بیانیهها و امضاها میتوانند با همان سرعت و سهولتی که صادر میشوند لغو و نقض شوند، توسط همان رئیس جمهور و یا رئیس جمهور بعدی؟ واضح نیست که این قبیل بیانیهها مطلقاً هیچ بار حقوقی ندارند؟ یعنی نمیتوان این نقض را در هیچ محکمه یا دیوان بینالمللی مورد شکایت و تعقیب قضائی قرارداد؟
🔹 2ـ آیا برای این تضمین میخواهیم رئیس سنا از طرف شخص خود بیانیهای حاکی از تضمین وفاداری مستمر به توافقنامه برجام صادرکند؟
در این صورت، آیا روشن نیست که اولا چنین تضمینی برجام را تبدیل به معاهدهای لازم‌الاتباع و نقص‌ناپذیر نخواهد کرد؟ و ثانیاً، چنین تضمینی از جانب بسیاری از سناتورها به شدت مورد اعتراض و انتقاد قرار خواهد گرفت؟ آیا با توجه به نامه مورخ 18/11/1400 سی و سه سناتور از هر دو حزب (ر.ک به یادداشتم “آیا برای نظام دورنمای مذاکرات هسته‌ای روشن است؟” مورخ 13/12/1400) کمترین تردیدی وجود دارد که مجلس سنا سخت در مقابل این اقدام رئیس سنا خواهد ایستاد و آن بیانیه شخصی غیر لازمالاتباعِ نقض‌پذیر را تبدیل به کاغذپارهای خواهد کرد؟ آیا به نحو خیرهکنندهای دلالت‌آمیز نیست که سی و سه سناتورِ اکثرا قدرتمند در آستانه نهایی‌شدن مذاکرات، سرگشادهای سراپا هشدارهای مشخص و دقیق رویهای یا روشی به رئیس جمهور میدهند؟ توپ و تشرهای سناتورها کلیگوییهای مرسوم بسیاری از سیاستمداران نیست بلکه به طور مشخص به جوزف بایدن هشدارهای کاملاً قانونی در حیطه اختیارات مجلس سنا میدهند که «هر توافقی درباره برنامه هسته‌ای … پاره خواهد شد»، نیز «ما سناتورها تکرار میکنیم که هر گونه … مشورت و موافقت سنا را الزامی میکند».
🔹 3ـ آیا برای این تضمین میخواهیم سخنگوی مجلس نمایندگان از طرف شخص خود بیانیهای حاکی از تضمین وفاداری مستمر به توافقنامه برجام صادر کند؟
در این صورت، آیا آشکار نیست که چنین تضمینی برجام را مطلقاً تبدیل به معاهدهای لازم‌الاتباع و نقض‌ناپذیر نخواهد کرد؟ و ثانیاَ، به فرض که سخنگوی مجلس نمایندگان چنین بیانیهای را صادر کند، با توجه به نامه مورخ 27/بهمن/1400 یکصد و شصت و پنج نماینده جمهوریخواه مجلس نمایندگان به رئیس جمهور آمریکا کمترین تردیدی وجود دارد که اکثریت نمایندگان جمهوریخواه مجلس نمایندگان به شدت در مقابل این اقدام سخنگو خواهند ایستاد و آن تضمین شخصی نقض‌پذیر را در بدو تولد تبدیل به کاغذ پارهای خواهند کرد؟ لازم میدانم برخی از نکات بسیار مهم این سرگشاده سرا پا هشدار و تهدید به رئیس جمهور آمریکا را که در آستانه نهایی‌شدن مذاکرات هسته‌ای به وی نوشته شده بازگو کنم تا هم فضای سیاسی در مراکز بسیار قدرتمند تصمیمگیری در واشنگتن ملموس شود و هم مشخص شود آیا ایران گزینههایی برای اخذ تضمین از دولت آمریکا (شامل قوه مجریه و کنگره) دارد، و اگر دارد آنها چیستند؟
