در دنیای مجازی، حتی یک روز هم بسیار مهم است. در سال های گذشته، باید مسائل مربوط به شبکه ملی اطلاعات، پیامرسان ها و شبکه های اجتماعی، موتور جستجو، سیستم عامل و … حل می شد؛ باید چندین قانون در زمینه های مختلف برای مدیریت فضای مجازی کشور تصویب می شد.
اخیراً حجت الاسلام محسنی اژهای رئیس قوه قضائیه، در نشست با جمعی از فعالان و کنشگران حوزه هوش مصنوعی گفته است: «مقوله هوش مصنوعی از جهاتی مشابه مقوله فضای مجازی است؛ در اوایل سال ۱۳۹۰، یعنی بیش از ۱۴ سال پیش، رهبر معظم انقلاب، مسئولان کشور را به مقوله فراگیری و توسعه کاربرد فضای مجازی توجه و التفات دادند؛ اکنون پس از ۱۴ سال، باید یک آسیبشناسی مدون و جامع انجام دهیم تا بررسی کنیم چقدر توانستهایم از فضای مجازی و مزایا و مواهبِ قابلتوجه آن در جهت منافع و مصالح کشور و مردم بهره بگیریم. چنانچه در این عرصه، اشکالاتی وجود داشته، آیا همه این اشکالات متوجه تحریم و دشمن و کمبود بودجه است یا اینکه در مقولات دیگر مرتبط با فضای مجازی نیز اشکال و ایراد داشتهایم؟»
نقش مهم دستگاه قضایی در بیان آسیب ها و عقب ماندگی های مجازی
رئیس قوه قضائیه – هم به عنوان رئیس یکی از قوای سه گانه در چند سال اخیر و هم به عنوان دادستان در سال های قبل – سال هاست که در شورای عالی فضای مجازی حضور دارد. انتظار این است که امروز رئیس دستگاه قضا از منظر قضایی، به یک آسیب شناسی جامع در زمینه فضای مجازی کشور رسیده باشد و این آسیب شناسی ها و ضعف های موجود در زمینه مدیریت فضای مجازی باید در جلسات خصوصی و عمومی بیان شود.
نگاه راهبردی و کلان رهبر انقلاب به فضای مجازی و هوش مصنوعی
رهبر معظم انقلاب، با اینکه یک عالم دینی است اما در برخی حوزه های مهم و حیاتی نظیر فضای مجازی و هوش مصنوعی با یک نگاه کلان و راهبردی وارد موضوع می شوند. در ابتدای دهه 90 که اینترنت در ایران در حال ورود به یک فضای جدید بود، ایشان شورای عالی فضای مجازی را تشکیل دادند تا با ورود به موقع، از فرصت های این حوزه به خوبی استفاده شود و جلوی برخی تهدیدات نیز گرفته شود. همچنین در زمینه هوش مصنوعی نیز – که از جهاتی در حقیقت، در همان فضای مجازی تعریف می شود و از جهاتی، بسیار گسترده تر و محوری تر است – ایشان در سال های اخیر چند بار ورود داشته اند. برای مثال، ایشان به خلاف برخی سطحی نگری ها در زمینه استفاده از هوش مصنوعی، تصریح داشته اند: «الآن دستگاههای مختلف ما – نظامی و غیر نظامی – از هوش مصنوعی دارند استفاده می کنند، بهرهبرداری می کنند، اما این ما را فریب ندهد. در مسألهی هوش مصنوعی، بهرهبردار بودن امتیاز نیست؛ این فناوری لایههای عمیقی دارد که باید بر آن لایهها مسلط شد؛ آن لایهها دست دیگران است، اگر شما نتوانید لایههای عمیق و متنوع این فناوری هوش مصنوعی را تأمین کنید، فردا اینها یک ایستگاهی مثل آژانس اتمی درست می کنند برای هوش مصنوعی – که الآن دارند مقدماتش را فراهم می کنند – که اگر چنانچه به آن ایستگاه رسیدید، باید اجازه بگیرید که در فلان بخش از هوش مصنوعی استفاده کنید، در فلان بخشِ دیگر حق ندارید استفاده کنید».
زمان در حال از دست رفتن است!
با وجود اینکه سال های زیادی است که از فراگیرشدن شبکه های اجتماعی و به طور کلی نوع جدید استفاده از اینترنت می گذرد، متأسفانه بعضاً ما در برخی از ابتدایی ترین و بدیهی ترین مسائل مربوط به مدیریت و حکمرانی فضای مجازی گرفتار مشکلات و حواشی هستیم. جهان نیوز در مطلبی با عنوان «دولت وظیفه اصلی خود در زمینه فضای مجازی را فراموش کرده است؟!» به بخشی از این سطحی نگری ها و همچنین به بخشی از وظایف دولت در این حوزه اشاره کرده است.
در دنیای مجازی، حتی یک روز هم بسیار مهم است. در سال های گذشته، باید مسائل مربوط به شبکه ملی اطلاعات، پیامرسان ها و شبکه های اجتماعی، موتور جستجو، سیستم عامل و … حل می شد؛ باید چندین قانون در زمینه های مختلف برای مدیریت فضای مجازی کشور تصویب می شد. متأسفانه امروز با یک عقب ماندگی مجازی انباشته شده، روبرو هستیم؛ طبیعی است که با این دستفرمان، در زمینه هوش مصنوعی هم دچار مشکل خواهیم شد.
با این نگاه، به جای فرصت حداکثری، به ضرر حداکثری تن خواهیم داد
سال های طولانی است که برخی مسئولین و خواص ما در زمینه فضای مجازی گرفتار سطحی نگری هستند، دچار تساهل و تسامح شده اند و اهل هزینه دادن و ایستادن در برابر جنگ روانی و برخی حاشیه سازی ها نیستند. از آنجایی که فضای مجازی در امتداد فضای حقیقی قرار دارد، نتیجه این نوع رویکرد، زیر سوال رفتن استقلال و حاکمیت کشور، وارد شدن ضربات عمیق و تحمیل آسیب های جدی در زمینه های مختلف به کشور و مردم است. تا زمانی که نگاه این دسته از مسئولین عوض نشود، چه در زمینه فضای مجازی و چه در زمینه هوش مصنوعی همچنان از قافله عقب خواهیم ماند، توان رقابت با ابرقدرت های این حوزه را از دست خواهیم داد، سرگرم استفاده از دستاوردهای آنان خواهیم شد و به جای استفاده از فرصت های حداکثری، به ضررهای حداکثری تن خواهیم داد!
