اندیشکده چاتم هاوس در گزارشی به سراغ بررسی وضعیت سیاسی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل رفته و در این باره می نویسد:

جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، در جریان سخنرانی خود در 7 مارس اعلام کرد که بندری در سواحل غزه برای کمک رسانی به غیرنظامیان فلسطینی ساخته خواهد شد. در حالی که این یک اقدام مهم بشردوستانه بود، اما در واقعیت اعتراف به شکست در دستیابی به آتش بس و متقاعد کردن رژیم اسرائیل برای صدور مجوز به منظور کمک های بشردوستانه کافی از طریق زمین به داخل غزه بود.

تنها دو هفته پیش، بایدن اعلام کرده بود که پیش بینی می شود توافق آتش بس تا 4 مارس با مبادله گروگان  ( اسرای)  اسرائیلی و اسرای فلسطینی انجام شود. اما علیرغم هفته‌ها میانجیگری پرزحمت قطر، مصر و ایالات متحده، آتش‌بس قبل از ماه مبارک رمضان، که در 11 مارس آغاز شد، حاصل نشد.

شکاف های گسترده بین مواضع حماس و اسرائیل به خطر تشدید تنش در سطح منطقه وجود دارد اما مذاکرات هم با پیشنهادات جدید برای توقف کوتاه تر خصومت ها روی میز ادامه دارد.

ادامه خصومت‌ها رسیدگی به فاجعه انسانی در غزه را بسیار سخت‌تر می‌کند، جایی که سازمان ملل متحد گزارش می‌دهد که حداقل 500000 نفر در آستانه قحطی هستند و بیش از 30000 نفر در خشونت‌ها از 7 اکتبر کشته(شهید)  و حدود 72000 نفر زخمی شده‌اند. تخمین زده می شود که اکنون 17000 کودک یتیم یا بی سرپرست هستند.

کریدور جدید ارسال کمک های دریایی از قبرس و پروژه بندری ایالات متحده مربوط به آن، میزان نیاز مبرم به این کمک ها در غزه را نشان می دهد. این پروژه ها همچنین نشان می‌دهند که ایالات متحده و سایر کشورها فکر می‌کنند فاصله تا برقراری آتش‌بس فراگیر بسیار زیاد است و متقاعد کردن اسرائیل هم برای دریافت کمک های بیشتر و ارسال آن به غزه سخت است.  ساخت زیرساخت های پیشنهادی برای راه اندازی بندر فوق احتمالاً حدود دو ماه طول می کشد.

بحران غزه  تأثیر مستقیمی بر وضعیت کرانه باختری دارد. سازمان ملل گزارش می دهد که بیش از 400 فلسطینی از 7 اکتبر در نتیجه تهاجمات ارتش اسرائیل و خشونت شهرک نشینان در این منطقه کشته(شهید) شده اند. دستگیری ها در کرانه باختری افزایش و تنش  نیز تشدید شده است.

خبر خوب؟

در چنین بستری از تحولات، تنها خبر خوب این است که به نظر می رسد دوران بنیامین نتانیاهو به پایان خود نزدیک می شود،  هرچند هیچ کس دقیقا نمی داند چقدر طول می کشد تا او از قدرت برکنار شود. واشنگتن به وضوح نشان داده که کاسه صبرش لبریز شده و  به دنبال ایجاد روابط با  جایگزین بی بی در تل آویو است.

بایدن در سخنرانی سالانه خود، در ادعاهایی حق رژیم اسرائیل برای دفاع از خود را تایید کرد  اما مستقیماً با مخاطب قراردادن نتانیاهو گفت «کمک‌های بشردوستانه نمی‌تواند یک ملاحظه ثانویه یا یک ابزار چانه‌زنی باشد.»

سفر اخیر و برنامه ریزی نشده بنی گانتز، عضو کابینه جنگ اسرائیل به ایالات متحده که با مخالفت صریح بی بی انجام شد،  نشان‌دهنده آشکار خشم دولت بایدن از نخست‌وزیر اسرائیل بود. گانتز پس از گفتگو با کامالا هریس معاون رئیس جمهور، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه و لوید آستین وزیر دفاع،  با دیوید کامرون وزیر خارجه بریتانیا در لندن دیدار کرد.

تحول بی سابقه دیگر در رابطه امریکا و نتانیاهو زمانی بود که آقای شومر، رهبر اکثریت سنا، بالاترین مقام منتخب یهودی در ایالات متحده در سخنرانی خود در روز 14 مارس، خواهان برگرازی انتخابات در سرزمین های اشغالی و یافتن جایگزینی برای نتانیاهو شد. او همچنین خواستار کناره گیری محمود عباس، رئیس جمهور فلسطین شد.

سه تن از اعضای کابینه جنگ نتانیاهو ،  یوآو گالانت، بنی گانتز و گادی آیزنکوت  همگی قصد خود را برای به چالش کشیدن جایگاه نتانیاهو به تصور کشیده اند.  اسرائیلی ها نیز آماده تغییر هستند. در نظرسنجی‌های اخیر که توسط کانال 13 اسرائیل و موسسه دموکراسی اسرائیل انجام شد، حدود 75 درصد اعلام کرده اند که از پایان دولت نتانیاهو استقبال می کنند.

حتی در درون حزب او، لیکود، مانورهایی برای جانشینی او انجام می‌شود و چالش‌هایی نیز از سوی چهره های افراطی در ائتلاف سیاسی او که فعلا حاکم است در مسیر ادامه قدرت او به چشم می خورد.   در این شرایط، از هم پاشیده شدن ائتلاف و قدرت گرفتن یک دولت جدید صرفا امری قطعی است که زمان آن مشخص نیست.  تا زمانی که او در قدرت است، هیچ پیشرفتی حاصل نمی شود. تنها سوال نگران‌کننده این است که بی بی قبل از خروج از دولت چقدر خسارت وارد می‌کند، به‌ویژه با توجه به اینکه یک دوره سه ماهه وجود دارد که پس از سقوط دولتش و قبل از انتخاب و تشکیل دولت جدید، به او فرصت تخریب پل های پشت سر را می دهد.

لحظه مهم و سرنوشت ساز

خروج نتانیاهو یک لحظه مهم برای اسرائیل، منطقه و جهان خواهد بود. اسرائیل فرصتی واقعی برای ترویج اولویت های جدید، ایده های تازه و ادغام در منطقه خواهد داشت. همچنین این یک فرصت منحصر به فرد برای  شتاب بخشیدن در روند صلح جدید خواهد بود. برنامه ریزی برای آن روز باید از امروز آغاز شود.

یک دولت ائتلافی جدید اسرائیل که متشکل از احزاب در حال حاضر در اپوزیسیون خواهد بود و احتمالاً توسط یک ژنرال سابق رهبری می شود، از حمایت ایالات متحده برخوردار خواهد شد. البته ناگفته نماند  که ماهیت و دامنه این حمایت بستگی به این دارد که رئیس جمهور بعدی ایالات متحده چه کسی باشد.  یک دولت جدید اسرائیل تلاش خواهد کرد تا مسیری امن برای برقراری صلح فراهم کند و آن دولت به حمایت آمریکا و کشورهای عربی نیاز خواهد داشت.

دولت جدید همچنین باید متقاعد شود که یک کشور فلسطینی بهترین راه برای حفاظت از امنیت اسرائیل خواهد بود. شاید برای کشورهای عربی این امر بدیهی به نظر برسد، اما برای اسرائیلی ها پس از 7 اکتبر اصلاً امری بدیهی نیست.

موانع مهمی فراتر از نتانیاهو وجود دارد: عناصری در  ساختار سیاست داخلی اسرائیل و فلسطین بر این باورند که تشدید خشونت به نفع آنها خواهد بود. حمایت از جریان حماس در کرانه باختری هم افزایش یافته و برهمین اساس هم در طرف اسرائیلی و هم فلسطینی به چهره ای جدید به عنوان رهبر نیاز است.  نخست وزیر و کابینه تشکیلات خودگردان فلسطین در اواخر فوریه تحت فشار برای اصلاحات استعفا دادند. در 14 مارس، محمود عباس، مشاور ارشد اقتصادی خود، محمد مصطفی را به عنوان نخست وزیر جدید منصوب کرد.

در حال حاضر، از آنجایی که هیچ راهی برای دانستن زمان دستیابی به توافق آتش‌بس وجود ندارد، ارسال مقادیر زیادی کمک به غزه و رسیدگی به قحطی و رنج شدید حاکم بر این منطقه حیاتی است، خوشبختانه اولین کشتی با 200 تن کمک به غزه رفت. در همین حال، تلاش‌ها برای آزادی اسرای اسرائیلی در اختیار حماس هم نباید متوقف شود.

اما هر چقدر هم که آتش بس دور به نظر برسد، ایالات متحده و جهان عرب باید اکنون برای سقوط نتانیاهو آماده شوند. همه کشورهای عربی که با اسرائیل روابط دیپلماتیک دارند باید زودتر برای وداع با او مهیا شوند.  خروج او فرصتی حیاتی برای برقراری یک آتش بس پایدار و یک فرآیند صلح معتبر خواهد بود و جهان باید برای جلوگیری از جنگی دیگر و تضمین صلح و ثبات در منطقه، آماده استفاده از این لحظه باشد.