سیاست ترکیه در قبال جنگ غزه چه معنایی برای منطقه دارد؟

خلاصه تحلیل:

1. چتم‌هوس، موسسه سلطنتی روابط بین الملل انگلیس در این تحلیل به سیاست خارجه ترکیه در قبال وضعیت بحرانی منطقه بر اثر جنگ غزه پرداخته‌است.

2. این تحلیل حضور ترکیه در اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس را عاملی اثرگذار در سیاستگذاری منطقه‌ای آنکارا در نظر گرفته و بر این باور است که، آنکارا از ترس حمایت غرب از اسرائیل ، بر دیپلماسی منطقه ای تمرکز کرده و تلاش می کند تا حد ممکن این درگیری را بین المللی کند.

3. حضور اردوعان در این اجلاس و مسئله جنگ غزه نشان می‌دهد، روند عادی سازی روابط میان ترکیه و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، درحال تقویت شدن است زیرا ترکیه ترجیح می‌دهد در این موقعیت پشت کشورهای عربی حرکت کند.

4. از طرفی این تحلیل ترکیه را عنصر موثری در ایجاد لابی‌های اسلامی-عربی در بین کشورهای غربی دانسته و اشاره کرد که، کشورهای غربی واکنش‌هایی بر علیه شهرک نشسنان اسرائیلی داشته باشند. واکنش‌هایی از جمله، ممنوعیت ویزای شهرک نشینان از جانب آمریکا و… .

5. چتم‌هوس علمل اصلی ترس ترکیه از این جنگ را سرایت این جنگ به سایر نقاط منطقه می‌داند و با اشاره به درگیری نیروهای مقاومت، تاکیید می‌کند که این گسترش جنگ به واکنش تهران بستگی دارد و پیش‌بینی می‌کند که دخالت مستقیم تهران به این زودی‌ها اتفاق نخواهد افتاد.

6. این رسانه انگلیسی اشاره می‌کند؛ با توجه به نمادین بودن مسئله فلسطین، بیت المقدس و اماکن مقدسی مانند مسجد الاقصی برای جامعه جهانی مسلمانان، پتانسیل این جنگ برای جذب مبارزان خارجی قابل توجه است، به ویژه اگر این تهاجم طولانی مدت شود. این امر می تواند آغازگر مرحله دیگری از رادیکالیسم با پیامدهایی بر امنیت منطقه ای و بین المللی باشد.

7. این تحلیل در آخر هم به سیاست ترکیه در روابط با کشورهای عربی و اسرائیل پرداخته است و اشاره کرده که حمله به غزه بحران ها و تنش های بیشتری را در روابط ترکیه و اسرائیل به وجود خواهد آورد. ایده آغاز گرم شدن روابط و همکاری ترکیه و اسرائیل قبل از حمله حماس در ۷ اکتبر اکنون منسوخ شده است. در مقابل، آنکارا در جریان این جنگ سیاست خارجی که احتمالاً عادی سازی روابط ترکیه و کشورهای عرب خلیج فارس را تحکیم و تعمیق می بخشد را دنبال می کند.

چتم هوس؛ رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه ۴ تا ۵ دسامبر برای شرکت در نهمین نشست کمیته عالی راهبردی ترکیه – قطر و چهل و چهارمین نشست شورای هم کاری خلیج فارس به دوحه سفر کرد.

حضور اردوغان در اجلاس شورای همکاری خلیج فارس به ویژه بر جهت گیری سیاست منطقه ای ترکیه در سال های اخیر و رویکرد این کشور به جنگ غزه تاکید دارد.

در واقع، حضور اردوغان در نشست های شورای همکاری خلیج فارس نشان دهنده تغییر در روابط ترکیه با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس است و این در حالی است که آنکارا تنها چند سال پیش درگیر رقابتی شدید با ریاض و ابوظبی بود.

حضور ترکیه در این اجلاس همچنین سیاست این کشور در قبال جنگ غزه را روشن می کند. آنکارا در جبهه دیپلماتیک فعال بوده است. این جنبش خواستار آتش بس، عقب نشینی نیروهای اسرائیلی از غزه، تحویل کمک های بدون مانع به این منطقه شده و گفته است که مساله فلسطین باید در دستور کار منطقه ای و بین المللی قرار گیرد.

جنگ غزه به عنوان یک رویداد جهانی

به همین منظور هاکان فیدان، وزیر امور خارجه به پایتخت های منطقه ای و بین المللی سفر کرده است. او ایده یک سیستم ضامن چند کشوری را به عنوان روشی برای مقابله با درگیری – با ترکیه، برخی از کشورهای عربی، و فعالان بین المللی علاقه مند که به عنوان نقش ضامن برای طرف فلسطینی عمل می کنند – پیش برده است.

آنکارا که از حمایت صریح غرب از اسرائیل به وحشت افتاده است، بر دیپلماسی منطقه ای تمرکز کرده و تلاش می کند تا حد ممکن این درگیری را بین المللی کند.

آنکارا به مشارکت عمیق تر قدرت های غیرغربی مانند؛ چین و روسیه امیدوار است درحالی که نهادهای بین المللی مانند دیوان کیفری بین المللی درباره جنایات جنگی در غزه تحقیق خواهند کرد که همه این موارد به حمایت شدید غرب از اسرائیل منجر خواهد شد.

آنکارا همچنین تلاش کرده است تا کشورهای عربی-اسلامی را در معرفی شهرک نشینان اسرائیلی به عنوان تروریست و خشونت شهرک نشینان به عنوان نوعی تروریسم بسیج کند. این سازمان امیدوار است از این واقعیت استفاده کند که بخش قابل توجهی از جامعه بین المللی قبلاً شهرک نشینان را ناقض قوانین بین المللی می دانستند و همچنین واکنش جهانی به تعداد بالای فلسطینی هایی که در خارج از غزه توسط شهرک نشینان یهودی از زمان شروع جنگ کشته شده اند را برانگیزد .

آمریکا اعلام کرده است که ممنوعیت ویزا را برای مهاجران یهودی که در حملات به فلسطینی ها دست داشته اند، اعمال خواهد کرد و از اتحادیه اروپا نیز خواسته شده است که این موضوع را پیگیری کند. فرانسه خشونت شهرک نشینان اسرائیلی در کرانه باختری را محکوم کرده و آن را “سیاست ترور” خوانده است که همه نشان می دهد لابی کشورهای عربی – اسلامی در این جبهه ممکن است نتایج ملموسی داشته باشد.

پیامدهای این جنگ بر امنیت منطقه ای یکی دیگر از نگرانی های اصلی آنکارا بوده است. از آغاز جنگ، بحث های زیادی در مورد منطقه ای شدن آن وجود داشت که به طور موثر به این معنی بود که آیا ایران و شرکای آن وارد جنگ خواهند شد یا خیر.

با وجود مشارکت نسبی گروه های مورد حمایت ایران، به ویژه حزب الله که از لبنان به اسرائیل موشک شلیک می کنند و حوثی ها که به کشتی های آمریکا و اسرائیل در دریای سرخ حمله می کنند، دخالت مستقیم تهران هنوز اتفاق نیفتاده و به نظر می رسد علی رغم خطرات، به این زودی ها اتفاق نخواهد افتاد.

با این حال، منطقه ای شدن جنگ در سطح جامعه هم اکنون در حال رخ دادن است. دست کم، چشم انداز قابل توجهی از تبدیل شدن غزه به یک آهن ربا که مبارزان خارجی را از سراسر منطقه و جهان جذب می کند، وجود دارد.

با توجه به نمادین بودن مسئله فلسطین، بیت المقدس و اماکن مقدسی مانند مسجد الاقصی برای جامعه جهانی مسلمانان، پتانسیل این جنگ برای جذب مبارزان خارجی قابل توجه است، به ویژه اگر این تهاجم طولانی مدت شود. این امر می تواند آغازگر مرحله دیگری از رادیکالیسم با پیامدهایی بر امنیت منطقه ای و بین المللی باشد.

حمایت از آژانس عربی در جنگ

از زمان آغاز جنگ، ترکیه اطمینان حاصل کرده است که به جای تحت الشعاع قرار دادن یا رقابت با آن ها، از نقش کشورهای کلیدی عربی مانند قطر، مصر و عربستان سعودی حمایت و آن ها را تکمیل می کند. به عبارت دیگر، آنکارا از نمایندگی کشورهای عربی در جنگ غزه حمایت می کند.

حضور اردوغان در اجلاس شورای هم کاری خلیج فارس این نکته را تایید می کند. به نظر می رسد این جنگ روند عادی سازی روابط میان ترکیه و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، آن را تقویت کرده‌است.

اگردر روابط ترکیه با کشورهای عربی تنشی ایجاد نمی شد، اردوغان احتمالاً به طور علنی از دیپلماسی نسبتاً ضعیف امارات و عربستان سعودی در مورد جنگ و تمایل آشکار به حفظ (امارات عربی) و عادی سازی (عربستان سعودی) و روابط با اسرائیل انتقاد می کرد .

این نشان می دهد که ترکیه نه تنها نسبت به تلقی «خیابان عربی» حساس است، بلکه نسبت به برداشت نخبگان عرب نیز حساس است. این سیاست بیشتر با سیاست منطقه‌ای پیش از بهار عربی آنکارا مطابقت دارد که در آن تلاش می‌کرد جذابیت خود را برای افکار عمومی عرب متعادل کند و در عین حال روابط نزدیک‌تری با نخبگان حاکم حفظ کند.

علاوه بر این، آنکارا علی رغم انتقاد از امضای توافقنامه ابراهیم در سال ۲۰۲۰، اساسا با عادی سازی روابط اعراب و اسرائیل مخالف نیست. ترکیه اولین کشور مسلمان بود که اسرائیل را به رسمیت شناخت و روابطش را رژیم این راحیا کرد.

انتقاد آنکارا از توافقنامه ابراهیم بازتاب وضعیت تیره روابط بین ترکیه و امارات متحده عربی و همچنین اسرائیل بود.

آنکارا همچنین نگران بود که این روند بدون توجه به هزینه جانی و مالی پرداخت شده توسط فلسطینی ها ، پیش رفته است.

در آینده، زمانی که ایده عادی سازی دوباره مطرح شود، آنکارا تقریباً به طور قطع از یک بعد قوی تری از فلسطین که در این فرآیند گنجانده شود، دفاع خواهد کرد. این امر همچنین هر گونه عادی سازی را با مشروعیت و پذیرش منطقه ای بیشتر فراهم می کند.

حمله به غزه بحران ها و تنش های بیشتری را در روابط ترکیه و اسرائیل به وجود خواهد آورد. ایده آغاز گرم شدن روابط و همکاری ترکیه و اسرائیل قبل از حمله حماس در ۷ اکتبر اکنون منسوخ شده است. در مقابل، آنکارا در جریان این جنگ سیاست خارجی که احتمالاً عادی سازی روابط ترکیه و کشورهای عرب خلیج فارس را تحکیم و تعمیق می بخشد را دنبال می کند.

https://www.chathamhouse.org/2023/12/what-does-turkeys-policy-gaza-war-mean-region

منبع: چتم هوس

ترجمه و تلخیص: دنیای تحلیل