تحرکات جدی تر مخالفان طالبان در ماههای اخیر از یک سو و سر سختی طالبان از سوی دیگر چه در مورد مسائل داخلی و در رابطه با همسایگان شمالی و جنوبی این امید را در دل کلیه مخالفین طالبان زنده کرده که احتمالا با هماهنگی و یکصدایی بتوانند دشمن بنیادگرای خود را یا به عقب نشینی وا دارند.
استاد ژئوپلیتیک دانشگاه و کارشناس ارشد سیاست خارجی در یادداشتی نوشت:
بعد از برگزاری نشست مخالفین طالبان در دومای روسیه در هفته گذشته، امروز دوشنبه نشست دیگری با حضور مخالفان تحت عنوان «راهکارهای متفاوت» در دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد. در این نشست دو روزه تعدادی از شخصیت های افغانستانی حاضر در نشست مسکو و نیز چهره های جدید حضور داشتند. از چهره های جدید افرادی همچون اسماعیل خان از رهبران جهادی، محسن داور عضو پارلمان پاکستان و رحمت الله نبیل رییس پیشین امنیت ملی افغانستان در کنار افرادی همچون احمد مسعود و شکریه بارکزی سخنرانی داشتند.
هر چند که نشست امنیتی هرات از سال ۲۰۱۲ توسط مرکز مطالعات استراتژیک افغانستان برگزار میشود و از زمان قدرت گرفتن طالبان در کشورهای مختلف یا به صورت مجازی برگزار می شود، ولی نشست امنیتی امسال هرات از اهمیت خاصی برخوردار است و میتواند در نزدیکی مخالفان طالبان به یکدیگر و خارج شدن از شوک از دست دادن قدرت و ارائه راهکارهایی برای مبارزه با طالبان همچنانکه از نام کنفرانس بر می آید مورد توجه قرار گیرد. در رابطه با نشست امنیتی هرات در دوشنبه چند نکته قابل ذکر است:
- در فاصله کوتاهی از نشست مسکو که البته مورد انتقاد طالبان قرار گرفت نشست دیگری در یک منطقه جغرافیایی نزدیک به افغانستان برگزار می شود که اتفاقا تاجیکستان متحد استراتژیک روسیه میزبان آن است.
- دورنمای خطرات امنیتی برای طالبان در زمانی از شمال کشور اتفاق میافتد که در جنوب نیز پاکستان برای طالبان بخاطر اختلافاتی اساسی شمشیر را از رو بسته است. اختلافاتی که بیشتر برای پاکستان جنبه امنیتی دارد و گذر از آن امکانپذیر نیست. همچون بی اعتنایی طالبان به خط مرزی دیورند، حمایت از تندروها و تجزیه طلبان طالبان پاکستان و نزدیک شدن به هندوستان، رقیب و دشمن دیرینه پاکستان.
- در نشست امنیتی هرات بر خلاف راهکار قبلی که مخالفان طالبان خواهان فشار جامعه جهانی به این گروه بنیادگرا برای تغییر رویه بودند اما اینبار تفکرات بیشتر به سمت حرکت نظامی سیر میکرد. در واقع مخالفان طالبان به راهبرد جبهه مقاومت احمد مسعود نزدیک میشوند و این امر می تواند به تقویت این جبهه و هماهنگی بیشتر بین مخالفین طالبان کمک کند. وقتی از آقای محسن داور سوال شد که چطور میخواهید طالبان را حذف کنید در پاسخ اشاره کرد طالبان با زور اسلحه قدرت را در افغانستان بدست آوردند و باید از همین طریق نیز سرنگون شوند. هر چند که هنوز اختلافات در این زمینه بین رهبران مخالف طالبان وجود دارد. شکریه بارک زی، نماینده پیشین پارلمان افغانستان و آخرین سفیر آن کشور در نروژ در پاسخ به این سوال گفت با حمله نظامی به افغانستان مخالف است، ولی جامعه جهانی و بویژه غرب که افغانها در دو دهه گذشته کمکهای زیادی به آنها کرده اند باید اقداماتی جدی علیه طالبان انجام دهند تا آنها تغییر رویه دهند.
این گفت و گو های نسبتا متفاوت نشان می دهد مخالفانی که هنوز خود را در جبهه غرب و به ویژه ایالات متحده آمریکا می بینند در راستای سیاست های امریکا خواهان حمله نظامی نیستند، ولی آنهایی که از سیاست های ایالات متحده بریده و دور شده اند تنها راهکار را در درگیری نظامی جستجو میکنند.
- اینکه فردی افغانی الاصل ولی عضو پارلمان پاکستان در این نشست شرکت کرده جالب است. سوال این است اگر رابطه طالبان با پاکستان در وضعیتی مطلوب و یا حتی عادی قرار داشت این فرد می توانست در نشستی مربوط به سرنگونی طالبان شرکت کند که جواب میتواند منفی باشد. ممکن است پاکستان با حضور داور پیامی را برای طالبان میفرستد.
- با توجه به وضعیت اقتصادی ضعیف دولت تاجیکستان بعید است که هزینه این نشست و بویژه هزینه رفت و آمد پروازی رهبران مخالف را متقبل شده باشد. لذا از این احتمال که ممکن است کشور دیگری از این نشست حمایت کرده باشد نباید تعجب کرد. مرکز مطالعات استراتژیک افغانستان که سالیانه نشست های خود را در دولت قبل در هرات برگزار می کرد، عمده کمک های خود را از کشورهای غربی و بویژه آلمان دریافت می کرد. در یکسال اخیر فرانسه در قضیه افغانستان از خود تحرکی را نشان داده و چند ماه قبل احمد مسعود توانست در نشستی در پاریس سخنرانی داشته باشد.
در مجموع می توان گفت که تحرکات جدی تر مخالفان طالبان در ماههای اخیر از یک سو و سر سختی طالبان از سوی دیگر چه در مورد مسائل داخلی و در رابطه با همسایگان شمالی و جنوبی این امید را در دل کلیه مخالفین طالبان زنده کرده که احتمالا با هماهنگی و یکصدایی بتوانند دشمن بنیادگرای خود را یا به عقب نشینی وا دارند و در غیر اینصورت با دریافت کمک از کشورهای خارجی و حمایت بخش هایی از جامعه افغانستان و نیروهای نظامی پیشین که بیشتر در کشورهای همسایه مستقر هستند، راهی را برای نجات کشورشان پیدا کنند.
عبدالرضا فرجی راد
