روسیه به ایران به چشم میانبر تحریم ها برای فروش نفت نگاه می کند!

خلاصه تحلیل:

1. پولیتیکو، مرکز رونامه نگاری سیاسی در واشنگتن به تحلیل روابط اقتصادی و سیاسی ایران و روسیه پرداخته‌ و در این مسیر گریزی به توافق هسته‌ای ایران و آمریکا می‌زند.
2. این تحلیل مطرح می‌کند که، صادرات نفت روسیه از دسامبر تقریباً با تحریم کامل کشورهای اتحادیه اروپا مواجه است درنتیجه ایران ا شریک خوبی برای این خلا روسیه است. و از طرفی این ائتلاف را یک رابطه دو سر برد ارزیابی می‌کند؛ زیرا، بر اساس آنچه معامله‌گران آن را قرارداد «سوآپ» می‌نامند، ایران می تواند نفت خام روسیه را به سواحل شمالی خزر وارد کند و سپس مقادیر معادل نفت خام را از طرف روسیه در نفتکش های ایرانی که از خلیج فارس خارج می شوند، بفروشد. ایران نفت روسیه را پالایش خواهد کرد تا نیاز شدید داخلی خود را تامین کند در حالی که به لطف پیمان هسته ای، نفت صادراتی ایران از جنوب از تحریم ها معاف خواهد شد.
3. تحلیلگر این تحلیل بر این باور است که همه چیز به تمدید توافق هسته ای بستگی دارد که بر اساس آن ایران فعالیت های هسته ای خود را در ازای لغو تحریم ها محدود می کند یا خیر. بسیاری از دیپلمات های شرکت کننده در این مذاکرات می گویند توافق نزدیک است، هرچند نه آمریکا و نه ایران پیشنهاد اخیر اتحادیه اروپا را نپذیرفته اند.
4. به باور این تحلیل؛ روسیه به خوبی می داند که ایران با وجود سال ها تحریم اقتصادی ، در یافتن راه هایی برای از بین بردن کنترل ها، در درجه اول با روی آوردن به چین و دیگر شرکای آسیایی، مهارت دارد و روسیه مشتاق بهره‌برداری از این تخصص است.
5. در ادامه اشاره می‌کند که؛ واشنگتن به چین در مورد مسلح کردن روسیه به دلیل جنگ با اوکراین هشدار داده درحالی که ایران هم اکنون خود را برای تحویل هواپیماهای بدون سرنشین مسلح به روسیه آماده می کند. اگر واشنگتن با احیای توافق هسته ای موافقت کند، این خطر وجود دارد که راه را برای جریان نامحدود سلاح از ایران به روسیه باز کند.
6. پولیتیکو بر این باور است که،ایران و روسیه نسبت به یکدیگر بسیار محتاط هستند و در جایی هم کاری می کنند که منافع آن ها تامین شود.
7. سوریه را یکی دیگر از حوزه های تعامل پرتنش این دو کشور می‌داند زیرا، هر دو به حمایت از رژیم بشار اسد کمک کرده اند، اما از طرفی روسیه به اسرائیل اجازه داده تا نیروهای مورد حمایت ایران را در کشوری که به‌عنوان یک تهدید می‌بیند، تعقیب کند. تحلیلگر این تحلیل یکی از نقاط اختلاف دو کشور در تمایل روسیه به بهبود روابط با کشورهای حوزه خلیج فارس مانند عربستان سعودی، دیگر دشمنان قسم خورده ایران در منطقه می‌داند.
8. پولیتیکو دلیل دیگری که روابط ایران و روسیه روزبه روز گرم‌ترشده است را در تضعیف رابطه اقتصادی روسیه با اروپا می‌داند زیرا، روسیه تا به حال از غرب جدا نشده بود اما حالا از یافتن راه هایی برای جبران تجارت از دست رفته خود با اروپا، مهم ترین شریک تجاری خود، ناامید است. در نتیجه راه برای رابط نزدیکتر با ایران باز می‌بیند. از طرفی ایران نیز به حمایت روسیه احتیاج دارد.
9. این تحلیل بحث خود را با همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه که در راستای تضعیف اقتصاد آمریکا طراحی شده‌است، جمع‌بندی می‌کند و اشاره می‌کند که؛ بانک‌های هر دو کشور از سوئیفت محروم شده‌اند، سیستمی که تحت تسلط ایالات متحده برای تسهیل تجارت بین‌المللی استفاده می‌شود، و اقتصاد آن‌ها برای انجام تراکنش‌های فرامرزی با مشکلات شدیدی روبرو شده‌است. در نتیجه؛ ایران مشتاق است به روسیه در یافتن راه هایی برای تسریع “کاهش دلار” کمک کند.

پولیتیکو؛ به گفته دیپلمات های غربی، روسیه قصد دارد در صورت بازگشت توافق هسته ای تهران با قدرت های جهانی، از ایران به عنوان یک در پشتی برای دور زدن تحریم های بین المللی علیه اوکراین استفاده کند. مسکو در ماه ژوئیه پس از دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با رهبر ایران، تیم هایی از مقامات تجاری و مالی و همچنین مدیران شرکت گازپروم و دیگر شرکت ها را به تهران اعزام کرده تا زمینه را برای همکاری نزدیک تر میان دو کشور فراهم کند.

در هفته های اخیر نیز ایران دو هیات رسمی با محوریت انرژی و امور مالی به مسکو اعزام کرده است. علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی ایران، علی فکوری معاون وزیر اقتصاد و محمدرضا پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی از جمله مقامات ارشدی بودند که در این مراسم حضور داشتند. به گفته دیپلمات‌ها، ایرانی ها چندین روز با همتایان خود و مدیران بخش خصوصی دیدار کردند.جاذبه اصلی ایران این است که یک مسیر پشتیبان برای فروش نفت خام تحریم شده روسیه – منبع اصلی ارز مورد نیاز کرملین – فراهم می کند.

صادرات نفت روسیه از دسامبر تقریباً با تحریم کامل کشورهای اتحادیه اروپا مواجه است، اما اگر یک توافق هسته ای بین المللی با ایران منعقد شود، این یک برنامه کاملاً زمان بندی شده برای پوتین خواهد بود. بر اساس آنچه معامله‌گران آن را قرارداد «سوآپ» می‌نامند، ایران می تواند نفت خام روسیه را به سواحل شمالی خزر وارد کند و سپس مقادیر معادل نفت خام را از طرف روسیه در نفتکش های ایرانی که از خلیج فارس خارج می شوند، بفروشد. ایران نفت روسیه را پالایش خواهد کرد تا نیاز شدید داخلی خود را تامین کند در حالی که به لطف پیمان هسته ای، نفت صادراتی ایران از جنوب از تحریم ها معاف خواهد شد.

علاوه بر این، ایران در نهایت می تواند پس از رهایی از تحریم ها، از ناوگان نفتکش های خود برای برداشت نفت روسیه در بنادر خارج از دریای خزر استفاده کند. این کارت آزادی از زندان بستگی به تمدید توافق هسته ای دارد که بر اساس آن ایران فعالیت های هسته ای خود را در ازای لغو تحریم ها محدود می کند یا خیر. بسیاری از دیپلمات های شرکت کننده در این مذاکرات می گویند توافق نزدیک است، هرچند نه آمریکا و نه ایران پیشنهاد اخیر اتحادیه اروپا را نپذیرفته اند. میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در سازمان های بین المللی مستقر در وین از جمله آژانس بین المللی انرژی اتمی سازمان ملل متحد از مهم ترین حامیان این طرح است.

اولیانوف این هفته از آنچه “پیشنهادهای پیش نویس کاملا منطقی” ایران به پیشنهاد اتحادیه اروپا خواند، تمجید کرد.اولیانوف که در ماه های اخیر به خاطر پست های جنجالی اش در شبکه های اجتماعی درباره اوکراین مورد انتقاد قرار گرفته است، در توییتی نوشت: امیدواریم بررسی این پیشنهادها در واشنگتن زمان زیادی طول نکشد.

به نشانه اهمیتی که اکنون برای تهران وجود دارد. سفر پوتین به ایران در ماه ژوئیه نخستین سفر وی به کشوری خارج از اتحاد جماهیر شوروی سابق از زمان آغاز جنگ بود. تهران و مسکو به عنوان نشانه ای از حسن نیت از این فرصت برای اعلام یادداشت تفاهمی در مورد پروژه های مشترک به ارزش ۴۰ میلیارد دلار به ویژه با هدف توسعه ذخایر گاز در خلیج فارس و تولید گاز طبیعی مایع با ارزش بالا استفاده کردند.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، علی اکبر ولایتی، مشاور سیاست خارجی حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه سوآپ در اولویت قرار دارد، اظهار داشت: ما از طریق دریای خزر از روسیه و قزاقستان نفت دریافت می کنیم تا از آن برای مصرف داخلی استفاده کنیم و سپس نفت را به همان مقدار به مشتریان خود در جنوب تحویل می دهیم.

یکی از دیپلمات های غربی گفت: ” ایران شریک خوبی در این تلاش است. روسیه مشکل دارد و ایران توانایی دارد.”

استراتژی مبادله در گذشته از درجات مختلفی از موفقیت برخوردار بوده است. بیش از یک دهه پیش زمانی که ایران شکایت کرد که پول خود را در این توافق از دست داده و روسیه نفت خام غیراستاندارد تامین می کند، سواپ ها باید به تعلیق در می امد. این بار نیز ایران باید راهی پیدا کند تا هرگونه مشکل مربوط به فروش نفت خام روسیه با تخفیف سنگین در بازارهای جهانی به دلیل تحریم ها را برطرف کند.علاوه بر جذابیت های هم کاری در زمینه انرژی، چندین دیپلمات اشاره کرده اند که مسکو به طور گسترده ای در سارسر آسیای میانه، ایران و ترکیه نگاه می کنند تا راه های گریزی پیرامون محدودیت های واردات کالا بیابند. تحریم ها به طور چشمگیری توانایی روسیه را برای بازسازی سخت افزار نظامی متلاشی شده اش تحت فشار قرار می دهد، چرا که مسکو برای یافتن واردات حیاتی، از ریزتراشه ها گرفته تا اجزای خودرو، تلاش می کند، بنابراین به خطوط عرضه جدید نیاز دارد.

روسیه به خوبی می داند که ایران سابقه طولانی در یافتن چنین جایگزین هایی دارد. حتی با وجود اینکه سال ها تحریم اقتصاد ایران را مختل کرده است، تهران ثابت کرده  که در یافتن راه هایی برای از بین بردن کنترل ها، در درجه اول با روی آوردن به چین و دیگر شرکای آسیایی، مهارت دارد. روسیه مشتاق بهره برداری از این تخصص است و شرط می بندد که ایران با عواقب کمی برای هم کاری با مسکو مواجه خواهد شد زیرا پایتخت های غربی در تلاش خواهند بود تا یک توافق هسته ای تازه احیا شده را به خطر نیندازند.

این ممکن است یکی از دلایلی باشد که آمریکا در اظهار نظر درباره آن ضعیف عمل کرده و کم تر پیشنهاد مصالحه اخیر اتحادیه اروپا را می پذیرد. واشنگتن به چین در مورد مسلح کردن روسیه به دلیل جنگ با اوکراین هشدار داده است. با این حال ایران هم اکنون خود را برای تحویل هواپیماهای بدون سرنشین مسلح به روسیه آماده می کند. اگر واشنگتن با احیای توافق هسته ای موافقت کند، این خطر وجود دارد که راه را برای جریان نامحدود سلاح از ایران به روسیه باز کند.

یاران ناارام

ایران و روسیه  نسبت به یکدیگر بسیار محتاط هستند و در جایی هم کاری می کنند که منافع آن ها تامین شود، اما به صورت محدود.اگرچه روسیه نقش تعیین کننده ای در کمک به ایران برای ساخت نیروگاه هسته ای در شهر جنوبی بوشهر داشت، اما روابط اخیر بر سر انرژی اتمی مورد آزمایش قرار گرفته است. لوان جاگاریان، سفیر روسیه در ایران، مصاحبه تندی با روزنامه شرق ایران انجام داد و در آن مقامات ایران را به عدم پرداخت صدها میلیون یورو بدهی مربوط به برنامه اتمی متهم کرد.

سوریه یکی دیگر از حوزه های تعامل پرتنش است. هر دو کشور به حمایت از رژیم بشار اسد کمک کرده اند، اما روسیه همچنین به اسرائیل اجازه داده است تا نیروهای مورد حمایت ایران را در کشوری که به‌عنوان یک تهدید می‌بیند، تعقیب کند. بی میلی روسیه به پذیرش کامل تهران نیز ریشه در تمایل این کشور به بهبود روابط با کشورهای حوزه خلیج فارس مانند عربستان سعودی، دیگر دشمنان قسم خورده ایران در منطقه دارد.

با این حال، با حمله اوکراین، این منطق استراتژیک از پنجره خارج شد. روسیه که تا به حال از غرب جدا نشده است، از یافتن راه هایی برای جبران تجارت از دست رفته خود با اروپا، مهم ترین شریک تجاری خود، ناامید است.حتی زمانی که روسیه به طور فزاینده ای به چین و هند، دو شریک دیرینه، برای پر کردن این خلا روی می آورد، کرملین نیز نسبت به تحت سلطه بودن توسط این دو، که هر دو به طور قابل توجهی بزرگ تر هستند، محتاط است. مدیریت ایران، مانند ترکیه، که روسیه نیز در ماه‌های اخیر از آن حمایت کرده است، برای مسکو راحت‌تر است.

دلیل دیگر جذابیت ایران برای پوتین: ایران به روسیه نیاز دارد.

برای مثال اوایل ماه جاری میلادی، سازمان فضایی روسیه یک ماهواره جاسوسی ایرانی را به مدار پرتاب کرد.مقامات روسیه در مذاکرات خود با ایرانی ها همچنین اعلام کرده اند که قصد دارند زیرساخت های ریلی و جاده ای شهر بندری آستراخان در دریای خزر را به منظور تسهیل تجارت بین دو کشور ارتقا دهند. یک شرکت ایرانی در بندر اصلی منطقه روسیه، سولیانکا، سهام کنترلی دارد.به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، منوچهر متکی معاون وزیر صنایع ایران در بازدید از نمایشگاه تجاری صنعت خودرو مسکو در هفته جاری گفت که کشورش در حال بررسی هم کاری با روسیه در زمینه “حمل و نقل ریلی، هوایی و دریایی” است.

به گزارش خبرگزاری تاس روسیه، ایران و آذربایجان نیز در هفته جاری “یادداشت تفاهمی برای تسهیل حمل و نقل ترانزیتی” به منظور تسهیل تجارت در سراسر منطقه امضا کردند.

یکی دیگر از زمینه های همکاری مالی است. در جریان دیدار پوتین با خامنه‌ای رهبر ایران در ماه ژوئیه، این دو مرد راه‌هایی برای شکستن تسلط دلار بر تجارت جهانی را بررسی کردند. بانک‌های هر دو کشور از سوئیفت محروم شده‌اند، سیستمی که تحت تسلط ایالات متحده برای تسهیل تجارت بین‌المللی استفاده می‌شود، و اقتصاد آن‌ها برای انجام تراکنش‌های فرامرزی با مشکلات شدیدی روبرو هستند. به گفته این دیپلمات های غربی، در حالی که پایان دادن به سلطه دلار تا کنون تلاش گسترده ای بوده است، ایران مشتاق است به روسیه در یافتن راه هایی برای تسریع “کاهش قدرت دلار” کمک کند.

Russia eyes Iran as sanctions-busting backdoor for oil sales – POLITICO

منبع: پولیتیکو

ترجمه و تلخیص: دنیای تحلیل