سفر شماری از مقامات ارشد آمریکا به ارمنستان همزمان با تحولات اخیر در قره‌باغ از طرح مداخله‌جویانه جدید واشنگتن در قفقاز جنوبی همزمان با گمانه‌زنی‌ها از کمرنگ شدن نقش روسیه در این منطقه حکایت دارد که می‌تواند ثبات قفقاز را در یک چرخه خطرناک قرار دهد.
آنچه این روزها در کنار تحولات جدید در قره باغ شاهد هستیم، شتاب فعالیت های سیاسی دولت بایدن در قفقاز جنوبی به ویژه در روابط میان واشنگتن و ایروان است.
دولت بایدن تلاش می کند نفوذ خود را در قفقاز جنوبی گسترش دهد و از فرصت درگیر بودن روسیه در جنگ اوکراین نهایت استفاده را ببرد.
ارمنستان هدفی برای نفوذ بیشتر
رویکرد غرب‌گرایانه نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان، نگرانی‌های جدی را برای آینده این کشور و منطقه قفقاز ایجاد کرده است. تلاش پاشینیان برای فاصله گرفتن از روسیه و نزدیک شدن به غرب می تواند پیامدهای ناگواری برای آینده سیاسی ارمنستان و منطقه به دنبال داشته باشد. قطعا طرح جدید دولت بایدن از نزدیک شدن به ارمنستان و دولت پاشینیان کمک به ایروان نیست بلکه کاخ سفید اهداف پیدا و پنهانی در سر دارد.
دولت واشنگتن به بهانه نفوذ گسترده در منطقه قفقاز جنوبی و اجرای طرح های جدید با هدف بی‌ثباتی بیشتر این منطقه نزدیک شدن به ارمنستان را انتخاب کرده و در تلاش برای القای این موضوع است که دنبال حمایت از ایروان بوده اما در پشت پرده، کاخ سفید اهداف بی‌ثبات‌کننده‌ای را دنبال می کند که می تواند پیامدهای ناگواری برای کل منطقه قفقاز جنوبی به همراه داشته باشد.
قفقاز هدفی برای اعمال فشار بیشتر به روسیه
یکی از اهداف آمریکا قطعا نفوذ بیشتر در قفقاز با هدف نزدیک شدن به مرزهای روسیه و احتمالا اعمال فشار بیشتر به مسکو است.
دولت بایدن تلاش می کند تا همزمان با درگیری روسیه در جنگ اوکراین در جبهه های مختلف نیز مسکو را هدف قرار دهد و یکی از این اهداف منطقه قفقاز نزدیک مرزهای روسیه است.
گسترش نفوذ آمریکا در قفقاز و آسیای میانه منافع آمریکا را در این مناطق تامین خواهد کرد؛ بنابراین دولت بایدن در پوشش حمایت از دموکراسی و کمک به دولت های این منطقه، راهبرد بی‌ثبات‌سازی در امور داخلی برخی کشورهای این منطقه را دنبال می کند.
اشتباه استراتژیک پاشینیان؟
روسیه روز گذشته ضمن انتقاد از رویکرد غرب‌گرایانه نخست وزیر ارمنستان، نسبت به تبعات نزدیک‌تر شدن ایروان به واشنگتن برای منطقه قفقاز هشدار داده است. پاشینیان اخیرا انتقادهای کم سایقه ای از روسیه در مورد حمایت هایش از ایروان داشته اما مسکو این انتقادها را رد و تاکید کرده که در روابطش با ایروان مسئولانه عمل کرده است.
فاصله گرفتن ارمنستان از روسیه به عنوان یک شریک سنتی ایروان و نزدیک تر شدن به آمریکا، سیگنال مهمی در مورد شکل‌گیری آینده‌ای ناآرام در قفقاز جنوبی است. راهبرد مداخله‌جویانه آمریکا برای گسترش نفوذ در ارمنستان قطعا به این کشور ختم نخواهد شد و کاخ سفید پروژه بی‌ثبات‌سازی قفقاز جنوبی را در آینده به طور جدی پیگیری خواهد کرد.
به نظر می رسد ارمنستان به تبعات منفی نفوذ آمریکا در منطقه قفقاز جنوبی همزمان با کم رنگ شدن نقش روسیه پی نبرده است؛ هدف، سوءاستفاده از شرایط مرتبط با تنش های میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان برای شکل‌دهی شرایط ژئوپلتیکی جدید در قفقاز براساس منافع واشنگتن است.
اهدافی برای جبران افول جایگاه آمریکا
همزمان با شکل‌گیری نظم نوین جهانی و افول جایگاه آمریکا در عرصه بین الملل، کاخ سفید به شدت به دنبال جبران این عقب ماندگی است. در این میان با توجه به سابقه طولانی آمریکا در ایجاد بی ثباتی و ناآرام کردن اوضاع کشورها، کاخ سفید اکنون منطقه قفقاز جنوبی را هدف قرار داده چون از لحاظ ژئوپلتیکی، منطقه ای استراتژی برای واشنگتن به دلیل همجواری با روسیه محسوب می شود. گام اول آمریکا نفوذ هر چه بیشتر در ارمنستان و ایجاد دولتی همسو با منافع واشنگتن در این منطقه است.
ارمنستان باید برای ایجاد ثبات کامل در قفقاز و حتی پیشبرد منافع اش در تنش با جمهوری آذربایجان، روابط سنتی خود را با روسیه حفظ کند. قطعا آمریکایی‌ها که در ماه های اخیر وانمود کرده اند به دنبال حل تنش ها میان ایروان و با باکو از طریق برگزاری نشست های سه جانبه در واشنگتن هستند، اما هدف دور کردن کشورهای شوروی سابق از روسیه و گسترش نفوذ خود در آنها را دنبال می کنند. اهداف شوم واشنگتن در ارمنستان آغاز مسیری خطرناک در قفقاز است که پیامدهایش در آینده گریبان کل این منطقه را خواهد گرفت.
لزوم اتخاد راهبرد منطقه‌ای ضدآمریکایی
همزمان با راهبرد مداخله‌جویانه جدید آمریکا در ارمنستان و تلاش برای گسترش نفوذ در قفقاز جنوبی، لازم است کشورهای منطقه استراتژی سازنده‌ای را برای خنثی‌سازی این راهبرد واشنگتن در پیش بگیرند. آمریکا تلاش دارد تا به دلیل تنش‌های جدی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان، خود را به عنوان یک میانجی‌گر قوی حلال مناقشات مهم جلوه دهد اما در پشت پرده، کاخ سفید تمایلی نه تنها به حل مشکلات و مناقشات قفقاز ندارد بلکه تشدید تنش ها در این منطقه را دنبال می کند چون از این طریق، منافع کاخ سفید تامین می شود و دولت بایدن اهرم جدیدی برای اعمال فشار بیشتر به روسیه پیدا خواهد کرد.
