یکی از ریشه‌های بی‌عدالتی در نظام حقوق و دستمزد در کشور، امکان پرداخت رفاهیات است. رفاهیات به پرداختی‌های فراتر از حقوق ثابت و فوق‌العاده‌ها گفته می‌شود که نهادها و سازمان‌های دولتی الزامی به پرداخت آن ندارند. اما بسیاری از دستگاه‌ها با توجه به منابعی که در اختیار دارند از این امکان برای افزایش حقوق کارکنان خود استفاده می‌کنند.
رفاهیات در قانون مدیریت خدمات کشوری بند مستقلی ندارد. قانونگذار در بند 78 هرگونه پرداخت خارج از مقررات تعیین شده در فصل 10 قانون مدیریت خدمات کشوری را لغو کرده است با چند استثنا. یکی از این استثناها مربوط به برنامه کمک‌های رفاهی است. در تعریف این حق آمده است: برنامه کمک‌های رفاهی که به عنوان یارانه مستقیم در ازای خدماتی نظیر سرویس رفت‌وآمد، سلف‌سرویس، مهد کودک و یا سایر موارد پرداخت می‌گردد.
ماده 78- در دستگاههای مشمول این قانون کلیه مبانی پرداخت خارج از ضوابط و مقررات این فصل به استثنای پرداختهای قانونی که در زمان بازنشسته شدن یا از کارافتادگی و یا فوت پرداخت می‌گردد و همچنین برنامه کمک‌های رفاهی که به عنوان یارانه مستقیم در ازای خدماتی نظیر سرویس رفت‌وآمد، سلف‌سرویس، مهد کودک و یا سایر موارد پرداخت می‌گردد، با اجرای این قانون لغو می‌گردد.
“سایر موارد” انتهای این تعریف، اجازه گنجاندن هر پرداختی به کمک‌های رفاهی را می‌دهد. این بند قانونی هرچند با هدف محدود کردن پرداختهای خارج از قانون نوشته شد اما باب هر پرداختی به اسم رفاهیات را باز کرد. پرداخت‌هایی که به تناسب منابع اختصاصی دستگاههای مختلف صورت می‌گیرد.
روایت رضوی‌پور، کارشناس امور اداری و استخدامی و مشاور رئیس سازمان اداری و استخدامی در این خصوص را ببینید.
ویدیو
جالب اینجاست که این موارد در مقایسه بین سقف و کف پرداختی درنظر گرفته نمی‌شود. به عنوان مثال دولت فاصله‌ی 7 برابری برای پایین ترین حقوق و بالاترین حقوق تعیین کرده است. بالاترین حقوق بدون احتساب رفاهیات محاسبه می‌شود. فاصله‌ی جهنمی موجود در بین کارمندان دستگاههای مختلف دولت به خاطر همین رفاهیات شکل می‌گیرد.
یکشنبه 8 اسفند 1400، رئیس سازمان اداری و استخدامی در جلسه هیات دولت گزارشی از وضعیت نظام جبران خدمات دولت ارائه کرد. لطیفی در این جلسه لیستی از اقدامات در دست اجرا را مطرح کرد که بک بند آن مربوط به مسئله‌ی رفاهیات در دولت بود.
- تدوین آیین نامه کیفیت تخصیص رفاهیات به دستگاه های اجرایی و کیفیت پرداخت رفاهیات به کارکنان
آئین نامه‌ای که در روزهای ابتدایی سال 1401 پیش نویس آن با عنوان «آیین نامه نحوه پرداخت هدایا و کمک‌های رفاهی مناسبتی به کارکنان دولت» به صورت غیررسمی منتشر شد.
بررسی این آیین نامه نشان می‌دهد که دولت با هدف رفع تبعیض بین دستگاههای دولتی در تلاش است که به همه‌ی کارکنان دولت میزان مساوی کمک رفاهی و هدیه‌ی مناسبتی پرداخت کند.
دو ایراد اساسی به پیش نویس آئین نامه منتشر شده وارد است
1- نتیجه‌ی اجرای این آئین نامه کم کردن تبعیض نسبت به کارمندانی است که تا به امروز از دریافت رفاهیات به خاطر نبود منابع در دستگاه محل خدمت محروم بودند. از سمت دیگر اما این آئین‌نامه محدودیتی برای پرداخت بی‌حساب به اسم رفاهیات از محل درآمدهای اختصاصی در برخی دستگاه‌ها ایجاد نمی‌کند.
2- در خلال این آئین‌نامه پرداخت‌هایی به کارمندان دولت قانونی می‌شود که جزو حقوق اختصاصی کارمندان به حساب نمی‌آید. به عنوان مثال براساس این آئین نامه به کارمندان دولت به مناسبت 22 بهمن، عددی پرداخت می‌شود. مناسبت‌های ملی و مذهبی مختص کارمندان دولت نیست. وجاهت دادن به این پرداخت‌ها به حس تبعیض بین عموم و کارمندان دولت دامن می‌زند.
یکی از الزامات اصلاح در هر موضوعی، در نظر گرفتن جوانب مختلف آن است. به نظر می‌رسد که برای تدوین این آئین نامه جوانب مربوط در نظر گرفته نشده است. درست است که این آئین‌نامه با هدف مقابله با بی‌عدالتی و تبعیض تدوین شده اما اجرای آن مولد تبعیض و بی‌عدالتی خواهد بود.
