اوکراین به زمین نبرد روسیه و آمریکا تبدیل شده است

آخرین تحولات پیرامون ماجرای درگیری میان مسکو و اوکراین به همراه حامیان غربی آن خبر از بحرانی تر شدن اوضاع را می دهد؛ بطوریکه عده ای سایه جنگ را برای فضای موجود پیش بینی می کنند. اما چه شد که شرایط به اینجا کشیده شد؟

 آغاز این بحران از سال 2014 در واکنش به سرنگونی ویکتور یانوکوویچ رئییس جمهور سابق اوکراین بود؛ روسیه تلاش های بسیاری در قالب استفاده از ابزارهای زور و اجبار دیپلماتیک و حتی تهدیدات نظامی انجام داد تا شرایط را که به سود غرب رقم خورده بود تغییر دهد. این شدت احساس تهدید مسکو از سوی اوکراین جدید که به سوی غرب گرایش پیدا کرده و تحت الحمایه غربی ها قرار گرفته برای روسیه گران تمام شده است. از این رو از سال 2021 بار دیگر تنش ها درباره اوکراین به صدر اخبار رسیده است.

در واقع فوموی تهدیدات اوکراین متمایل به غرب برای مسکو پیش از وقوع و حادث شدن عینی این تهدیدات روی داده است؛ به عبارت بهتر مسکو در تلاش است تا با پیش دستی در این باره، تحولات در آینده را به سود خود رقم بزند. اولاً اینکه با پذیرش اوکراین در ناتو، مسکو خطر ناتو را بیخ گوش خود در مرزهای اوکراین خواهد دید و پازل کنترل روسیه از سوی غرب تکمیل خواهد شد. دوماً اینکه اوکراین مبدأیی برای فشار به غرب از سوی مسکو خواهد بود. در واقع پوتین علاوه بر مورد مذکور به دنبال دستاورد سازی از ماجرای اوکراین می باشد. بطوریکه مسکو هم درصدد امتحان اراده غرب و در هم شکستن آن است و هم می خواهد تقاضای عقب نشینی غرب از شرق اروپا را عینیت ببخشد. در واقع پوتین تلاش دارد تا ترتیبات امنیتی – سیاسی شرق اروپا را بازچینش کند که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تغییر کرده است.

واقعیت این است که تشدید دامنه بحران به معنای آن است که مسکو سعی دارد تا ابتکار عمل در بحران اوکراین را بدست گرفته و از غرب پیشی بگیرد. مواضع آمریکا در برابر اقدامات روسیه، بیش از آنکه کنشی باشد واکنشی است؛ بدان معنی که واشنگتن در درجه اول در تلاش برای حل دیپلماتیک بحران است و در درجه دوم به دنبال تزریق احساس امنیت به متحدان خود از طریق حمایت از اوکراین است و درجه سوم سعی دارد خطر جنگ را از طریق رسانه ای کردن با هدف هجمه سازی علیه روسیه را سیاستگذاری کند که تا اندازه ای هم موفق بوده است.

اگرچه رسانه ها به قول مقامات آمریکایی مدعی شده اند که پوتین فرمان حمله به اوکراین را ابلاغ و صادر کرده است اما به نظر می رسد این موضوع مصداقی از فرایند تلاش رسانه ای غرب برای ائتلاف سازی جهانی از افکار عمومی علیه روسیه باشد.

حال شاید یکی از پرسش های اصلی در این باره این باشد که مواضع تهران باید در این باره چه باشد؟ در واقع موضع ایران در قابل موضوع مذکور، پیش از هر اقدامی تلاش برای حل دیپلماتیک بحران باشد. به عبارت بهتر ایران باید از روش سیاسی و دیپلماتیک حل بحران حمایت کند و در میانه بحران و حتی تشدید آن نیز نباید فراتر از آن برود. چرا که نبرد اوکراین نبرد و غرب و روسیه برای حفظ و یا تغییر مواضع و منافع می باشد. از این رو تهران با رویه دفاع از فرایندهای سیاسی و روندهای موجود در آن به سمت عینی بخشی از عملکردها و اقدامات خواهد رفت و عملگرایی را در سیاست خارجی به نمایش خواهد گذاشت.