علیرضا عباسی گفت: برخی افراد دنبال منافع سیاسی خود هستند و شاید بدشان هم نمی‌آید که مردم را مقابل نظام قرار دهند و با بالابردن نرخ ارز و کوچک کردن سفره مردم، تصویب لوایح استعماری مانند پالرمو و CFT و حتی مذاکرات برجامی را به نظام تحمیل کنند. با پیگیری استیضاح می‌خواهیم این تلقی را بشکنیم.
استیضاح عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصاد و دارایی سرانجام پس از مدت‌ها بحث و کشمکش با امضای ۹۱ نماینده مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شد. این استیضاح در پی نارضایتی‌های گسترده از عملکرد وزارت اقتصاد در کنترل نوسانات ارزی، افزایش قیمت‌ها و بحران‌های معیشتی مطرح شده است.
بیشتر بخوانید؛
استیضاح همتی در مجلس رای می‌آورد؟ / از مواضع متناقض تا نقش تحریم‌ها
احمد نادری عضو هیات رئیسه مجلس با اعلام این خبر در صحن علنی چهارشنبه ۱ اسفند ماه ۱۴۰۳ گفته است: «طرح استیضاح وزیر امور اقتصاد و دارایی که بعد از بررسی‌های لازم کمیسیون اقتصادی طی گزارش شماره ۸۰۵۲۵ مورخ ۳۰ بهمن۱۴۰۳ به هیات رئیسه مجلس تقدیم شده است، بر اساس ماده ۲۲۱ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با امضاء ۹۱ تن از نمایندگان اعلام وصول می‌شود.»
حمیدرضا حاجی بابایی، نائب‌رئیس مجلس نیز که اداره جلسه مذکور را بر عهده داشت پس از اعلام وصول طرح استیضاح در توضیح زمان آن اظهار کرده است: «براساس آیین‌نامه داخلی مجلس، وزیر تا ۱۰ روز فرصت دارد بگوید که چه روزی در مجلس حاضر می‌شود. برهمین اساس صبح امروز با وزیر محترم هماهنگ کردم و مقرر شد آقای وزیر در دهمین روز فرصت خود در صحن مجلس حاضر شوند.»
گفتنی است سه‌شنبه ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ جلسه غیرعلنی مجلس به دلیل مسائل اخیر در نوسانات بازار ارز و مشکلات معیشتی مردم با حضور مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت از جمله عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی و محمد رضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی تشکیل شد. در این نشست که نزدیک به ۳ ساعت طول کشید نمایندگان مجلس مسائل، دغدغه‌ها و مشکلات فعلی کشور در حوزه اقتصاد را تشریح کردند و رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی وی نیز گزارشی درباره روندهای انجام شده در این حوزه به نمایندگان ارائه دادند.
موضوع استیضاح عبدالناصر همتی، اولین بار در ماه‌های ابتدایی شروع به کار دولت چهاردهم مطرح شد. نمایندگان به‌ویژه از حوزه‌های اقتصادی و ارزی از همتی خواسته بودند که در مورد مشکلات موجود در بازار ارز و سیاست‌های پولی کشور توضیح دهد. التهاب در بازار ارز و افزایش روزافزون قیمت‌ها در کشور فشارهای اجتماعی سنگینی را به دنبال داشت و این مشکلات باعث شد تا نارضایتی‌ها به مجلس نیز منتقل شود.
مخالفان همتی معتقدند او نتوانسته است وضعیت بازار دلار و تورم را آن‌طور که لازم بود، کنترل کند. علی خضریان نماینده مردم تهران وعضو جبهه پایداری در این باره نوشته است: «رسانه‌های همسو با وزیر اقتصاد ادعا می‌کنند عامل افزایش ۵۵ درصدی قیمت ارز در ۳ ماه اخیر مسائل سیاسی و حضور ترامپ است! سؤال این است که چرا در طول ۱۸ ماه قبل از حضور آقای همتی و با وجود ۱۸ حادثه سیاسی و امنیتی کم‌سابقه، نرخ دلار در حدود ۶۰ هزار تومان باقی ماند؟!»
وی در ادامه نوشته است: «از طرفی آقای وزیر هم بارها با این استدلال که دلار نیما را بالا و دلار آزاد را پایین می‌آوریم، وعده داد که نرخ ارز را کنترل می‌کند، کنترل که نکرد هیچ، با حرف‌های نسنجیده و تعیین کردن کف برای دلار و طلا به التهاب بازار دامن زد! از آقای پزشکیان انتظار داریم هر چه زودتر و پیش از استیضاح وزیر در مجلس، در تیم اقتصادی خود تجدید نظر کند».
با وجود تمام این انتقادها مدافعان سیاست‌های همتی بر این باورند که شرایط اقتصادی کشور بدون برداشتن تحریم‌ها و خروج از لیست سیاه FATF میسر نیست. علاوه بر این، آن‌ها بر این باورند که شرایط اقتصادی اخیر تابعی از بحران‌های سیاسی ماه‌های اخیر است و در چنین شرایط حساسی استیضاح وزیر اقتصاد و امور دارایی نه تنها به نفع کشور نیست بلکه وضعیت معیشتی مردم را وخیم‌تر می‌کند.
احمد زید آبادی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در دفاع از عدم استیضاح همتی نوشته است: «به دلیل بالارفتن قیمت ارزهای خارجی، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی از هر سو تحت فشار قرار گرفته‌اند. نمی‌خواهم بگویم که لزوما هر دو مناسب پست‌شان هستند، اما این را می‌دانم که گر هر دو را عوض کنند و به جای آن‌ها قوی‌ترین اقتصاددانان جهان را به کار گیرند، باز هم نمی‌توان جلو روند صعودی بهای ارز و سقوط ارزش پول ملی را گرفت؛ چون کنترل این دو با مکانیسم‌های صرفاً اقتصادی ممکن نیست.مشکلات جاری در اقتصاد ایران دلایل روشن سیاسی در هر دو عرصه داخلی و خارجی دارد. اما ظاهرا قرار است به کلی نادیده گرفته شود.»
رئیس‌جمهور نیز امروز ۱ اسفند ماه ۱۴۰۳ در دفاع از عملکرد وزیر اقتصاد امروز به وزارت امور اقتصادی و دارایی رفته و گفته است: «همانگونه که در مجلس گفتم، الان هم دوباره می‌گویم که تمام سیاست های پولی و بانکی و ارزی در جلسه سران قوا با حضور تیم اقتصادی دولت و روسای کمیسیون‌های اقتصادی مجلس و کارشناسان تصمیم گیری شده است. این که بگوییم همه تقصیرها مربوط به یک نفر (وزیر اقتصاد) می‌شود بی انصافی است. برای پیش‌رفتن باید دست به دست هم بدهیم و با قدرت جلو برویم، باورداشته باشیم که می‌توانیم.»
هر چند پزشکیان اعلام کرده که تمام سیاست‌های ارزی کشور در جلسه‌ای که سران قوا نیز در آن حضور دارند، گرفته می‌شود اما برخی نمایندگان مجلس براین باور هستند که تصمیمات و اظهارات همتی عامل اصلی افزایش نرخ ارز و به تبع آن قیمت کالاها است و بنابراین استیضاح وی تنها روش کنترل بازار است.
در ادامه گفتگو با چند تن از نمایندگان موافق و مخالف استیضاح عبدالناصر همتی و نیز زمینه‌های بوجود آمدن شرایط اقتصادی فعلی را می‌خوانید:
موافقان استیضاح همتی چه می‌گویند؟
هدف از استیضاح برعکس کردن منحنی افزایش قیمت‌ها است
علیرضا عباسی، نماینده کرج در مجلس شورای اسلامی و از امضاء کنندگان نامه استیضاح وزیر امور اقتصاد و دارایی در تشریح دلایل مخالفتش برای ادامه سکانداری وزارت‌خانه اقتصاد و دارایی از سوی عبدالناصر همتی به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: هدف ما از استیضاح این است که تا حدودی از شتاب افزایش قیمت ارز و به تبع آن قیمت اقلام اساسی مورد نیاز مردم پیشگیری شود و حتی منحنی برعکس شود و به گذشته بازگردد.
وی با اشاره به برخی از سخنان وزیر اقتصاد و دارایی گفت: متاسفانه برخی افراد نه تنها صحبت کردن نمی‌دانند بلکه با بغضی سخنان خود موج ایجاد می‌کنند. آقای همتی حتی با اظهارنظرش نیز باعث افزایش نرخ ارز و طلا شد زیرا اگر آن اظهارنظرها را نمی‌کرد الان شاهد این وضعیت نبودیم. کشور در شرایطی قرار دارد که مسئولین برای هر کلمه از سخنان خود باید مراقب باشند و بدانند که چه تاثیری روی اوضاع کشور می‌گذارد. همتی هنگامی که رئیس بانک مرکزی بود نیز در بازار ارز نوسان ایجاد کرد و در سه سالی که پستی نداشت برای اندکی گران شدن ارز هر روز توئیت می‌زد و دولت گذشته را توبیخ می‌کرد و به تمسخر می‌گرفت و حالا که برگشته دوباره افزایش نرخ ارز شتاب گرفته است.
افزایش قیمت‌ها بیش از این که اقتصادی باشد سیاسی است
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با تاکید براین که شرایط امروز ما با دوران شهید رئیسی تفاوت چندانی ندارد، اظهار کرد: از آقایانی که مدعی بودند کشورداری می‌دانند انتظار داریم حداقل قیمت را ثابت نگه دارند. برداشت ما این است که افزایش قیمت‌ها بیشتر از این که مسئله‌ای «اقتصادی» باشد، «سیاسی» است. برخی افراد دنبال منافع سیاسی خود هستند و شاید بدشان هم نمی‌آید که مردم را مقابل نظام قرار دهند و با بالابردن نرخ ارز و کوچک کردن سفره مردم، تصویب لوایح استعماری مانند پالرمو و CFT و حتی مذاکرات برجامی را به نظام تحمیل کنند و مردم را به این نتیجه برسانند که راه‌حل نجات شما حل این مسائل است. بنابراین ما با پیگیری استیضاح می‌خواهیم این تلقی را در کشور بشکنیم.
عباسی در واکنش به این که وزیر اقتصاد افزایش قیمت ارز را در حیطه اختیارات بانک مرکزی می‌داند، گفت: زمانی که وی رئیس بانک مرکزی بود، مسئول قیمت ارز را وزیر اقتصادی و دارایی می‌دانست و حالا برعکس آن را می‌گوید. با تمام این اوصاف دولت یک مجموعه است و این تیم اقتصادی باید هماهنگ عمل کند. یکی از ایرادات ما به دولت آقای پزشکیان این است که فرمانده تیم اقتصادی دولت چهاردهم کیست؟ چرا کسی این فرماندهی را نمی‌پذیرد؟ اگر معاون اول می‌پذیرد باید کل تبعات آن را نیز بر عهده بگیرد. ممکن است همتی خواسته‌ای داشته باشد و فرزین خواسته دیگری که در این‌جا فردی باید به عنوان هماهنگ کننده وجود داشته باشد و تیم اقتصادی را به تعادل برساند.
وی در ادامه با اشاره به جایگاه معاون اولی در دولت سیزدهم گفت: در دولت شهید رئیسی هر زمانی که ناهماهنگی ایجاد می‌شد، آقای مخبر وارد می‌شد و موضوعات را به نتیجه می‌رساند اما این که مشکلات را گردن دیگری بیندازیم، ساده‌ترین راه‌حل است و آقای همتی نیز این کار را خوب بلد است. مسئله ما همتی و فرزین نیست بلکه کلیت دولت است و عملکرد کلیت این مجموعه به جایی رسیده که شاهد قیمت بالای ۹۰ هزار تومانی دلار هستیم.
دولت چرا نمی‌تواند قیمت‌ها را کنترل کند؟
بهروز محبی نجم‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و یکی دیگر از امضاء کنندگان نامه استیضاح وزیر امور اقتصاد و دارایی با اشاره به پیامدهای حذف ارز نیمایی به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: حذف ارز نیمایی علیرغم ادعای وزیر اقتصاد نتوانست سیر صعودی تورم را کند نماید. حال چرا این اتفاق افتاد؟ ممکن است دولت در پاسخ بگوید ارز ندارد اما باید پرسید این همه ارز حاصل از صادرات کجا رفته است؟ ممکن است دولت بگوید برخی افراد به تعهدات ارزی خود عمل نکرده‌اند، سوال ما نیز همین است و باید پرسید که چرا عمل نکرده‌اند؟ مجموعه این اتفاقات موجب شده تا ارزش پول ملی در یک دوره کوتاه افت زیادی پیدا کند و اثرات نامطلوب خود را حتی روی اقلامی مانند شیر و ماست نیز بگذارد.
وی در ادامه افزود: سوال نمایندگان این است که دولت چرا نمی‌تواند قیمت‌ها را کنترل کند؟ دولت به چه دلیلی مجوز افزایش قیمت‌ها را به سازمان حمایت از مصرف کننده می‌دهد؟ به همین دلیل نمایندگان در پی این هستند که مساله تورم افسار گسیخته ماه‌های اخیر را ریشه‌ای حل کنند. علاوه بر این دولت در مساله تعهدات ارزی باید جدی عمل کند اما این جدیت در حال حاضر دیده نمی‌شود.
نجم‌آبادی در پاسخ به این سوال که آیا بانک مرکزی مسئول ساماندهی بازار ارز است یا وزارت اقتصاد و دارایی؟ گفت: حتی اگر بانک مرکزی نیز مسئول این کار باشد باز هم این نهاد زیر مجموعه وزارت اقتصاد است و سیاست‌های تک نرخی کردن ارز را برای اولین با آقای همتی مطرح کرد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه در واکنش به این ادعا که یکی از دلایلی که وزیر امور اقتصاد و دارایی برای کمبود ارز می‌آورد عدم خروج ایران از لیست سیاه FATF است، اظهار کرد: دولت چهاردهم و تیم اقتصادی آن با چالش‌های ناشی از FATF از قبل آشنا بودند و این‌ها موضوعات جدیدی نیست. نظر مرکز پژوهش‌های مجلس این است که حتی اگر پالرمو و CFT را هم بپذیریم باز هم از لیست سیاه تحریم‌ها خارج نخواهیم شد. زیرا بیش از این که تحت تاثیر تحریم FATF باشیم از تحریم‌های آمریکا آسیب دیده‌ایم. البته ممکن است پیوستن به FATF یک مسیری را روشن کند اما چون ناچار به دور زدن تحریم‌ها هستیم، مجبوریم بسیاری مسائل را شفاف‌سازی کنیم که مشکل‌ساز می‌شود.
دلایل مخالفان استیضاح همتی
راهکارهای دولت برای دور زدن تحریم‌ها شدنی است
احد آزادی‌خواه، نائب‌رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس ضمن ارزیابی مثبت از جلسه غیرعلنی روز گذشته به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: ماحصل جلسه ۳ ساعته دیروز این بود که تحریم‌های آمریکا نمی‌تواند اقتصاد ایران را به بن بست بکشاند هرچند تکانه‌هایی دارد که ممکن است معیشت مردم را دستخوش تحول کند. راهکارهایی که رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی وی برای دور زدن تحریم‌ها و خنثی‌سازی آن‌ها مطرح کردند نیز شدنی و کاملا امیدآفرین است.
وی با اشاره به وحدتی که میان قوا برای حل مشکلات مردم شکل گرفته است، گفت: این وحدت می‌تواند به دور زدن تحریم‌ها کمک کند.
نائب‌رئیس کمیسیون کشاورزی در واکنش به پافشاری برخی نمایندگان برای استضاح همتی گفت: استیضاح حق نمایندگان است و کسانی که آن را امضاء کرده‌اند بیشتر به خاطر فشارهای معیشتی این روزهای مردم است زیرا جامعه انتظار، نمایندگان مشکلات را حل کنند. اما بحث در داخل مجلس بر سر این است که آیا در این شرایط یعنی پس ترورهایی که در کشور صورت گرفت و پس از روی کار آمدن مجدد ترامپ و تلاش برای محدود سازی فروش نفت ایران، استیضاح تنها راهکار است؟ آیا این استیضاح شرایط را برای ما بهتر خواهد کرد؟ بر این اساس بسیاری از نمایندگان با توجه به شرایط فعلی بر این باور هستند که استیضاح مشکلات مردم را حل نخواهد کرد
برای استیضاح زود است/ باید قوانین تغییر کنند
مهرداد لاهوتی، نایب رئیس اول کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات نیز با تاکید به اینکه استیضاح وزیر اقتصاد را در شرایط بحرانی حاضر به صلاح نیست، به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: هنوز مدت زمان بسیار کوتاهی است که از انتخاب وزیران دولت چهادرهم می‌گذرد و بسیار زود است که بخواهیم عملکرد وزیر اقتصاد را زیر سوال ببریم.
وی با اشاره به اینکه دولت چهاردهم، از زمان روی کار آمدن با بحران‌های متعددی رو به رو بوده، تصریح کرد: در این شرایط بحرانی، که اقتصاد ایران هم تحت‌الشعاع قرار گرفته، بهتر است نمایندگان از ابزارهای اولیه برای رسیدن به پاسخی درست از وزیر اقتصاد استفاده کنند و استیضاح باید در مرحله آخر همه کارهای مجلس قرار گیرد.
لاهوتی با تاکید بر اینکه منطقی نیست در مرحله اول بخواهیم از ابزار استیضاح استفاده کنیم، تصریح کرد: وزیر اقتصاد که متولی کامل اقتصاد نیست، در این میان بانک مرکزی هم نقش بسیار دارد، لذا می‌بایست برخی قوانین تغییر و اصلاح داده شود.
نائب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه تاکید کرد: در این فاصله کوتاه که وزیران دولت انتخاب شده‌اند قطعا استیضاح را صلاح نمی‌دانم. نمایندگان مجلس نیز بهتر است با اعمال ماده ۲۰۴ یا تذکر و سوال، کار را پیش ببرند.
