رزمایش دریایی مشترک بین ایران و عربستان موجب نگرانی و خشم صهیونیستها شده و در حالی که جبهه غربی تلاشهای زیادی برای عادی سازی روابط بین اسرائیل و عربستان انجام داد، به نظر میرسد راهبرد ایران مبنی بر ایجاد انسجام بین کشورهای منطقه و تحقق امنیت جمعی پایدار در حال به نتیجه رسیدن است
، ایران و عربستان سعودی در رویدادی تاریخی یک رزمایش دریایی مشترک در دریای عمان برگزار کردند. شرکت کنندگان در این رزمایش در خصوص مفهوم امنیت جمعی پایدار و گسترش همکاریهای چندجانبه میان کشورهای شرکت کننده برای حفظ صلح در منطقه گفتوگو کردند و نمایندگان روسیه، عربستان سعودی، تایلند، پاکستان، قطر، عمان، بنگلادش و هند که در ناوشکن جماران حضور داشتند، مراحل مختلف رزمایش را از نزدیک تماشا میکردند.
دریادار شهرام ایرانی -فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران- نیز قبلا اشاره کرده بود که عربستان از ما خواسته است که رزمایش مشترکی در دریای سرخ برگزار کنیم. البته مقامات عربستان هنوز آن را تأیید نکردند.
این رزمایش در حالی انجام شد که ایران و عربستان در سال قبل با میانجیگری چین تصمیم گرفتند روابط دیپلماتیک خود را که از سال 2016 قطع شده بود از سر گیرند. همچنین این رزمایش از این جهت اهمیت دارد که خاورمیانه به دلیل جنگ غزه در تنش به سر میبرد و مواضع دو کشور نیز در خصوص برخی مسائل متفاوت و گاها متضاد است.
اگرچه پس از عادی سازی مجدد روابط بین ایران و عربستان همچنان ابهاماتی در خصوص روابط تهران- ریاض وجود دارد، اما دو کشور در تلاش بودهاند که از تنش دوری کنند. عربستان سعودی روابط نزدیکی با آمریکا دارد و در مقابل ایران به حمایتهای خود از محور مقاومت از جمله یمن-که سالها درگیر جنگ با عربستان بود- ادامه میدهد. در یک سال گذشته و پس از آغاز عملیات طوفان الاقصی حمایت ایران نسبت به گروه مقاومت و غزه بیش از گذشته علنی شده اما عربستان بهخصوص در ماههای اخیر سعی کرده سکوت پیشه کند. همچنین پادشاهی سعودی علاوه بر تقویت همکاری با تهران، بیش از یک سال است که در حال بررسی عادی سازی روابط با اسرائیل است که البته تاکنون بینتیجه ماند
.با تمام این اوصاف اما حضور دو کشور در رزمایش مشترک نشان از رویکردی متفاوت از گذشته و تمایل به همسویی با ایران را نشان میدهد و توجه رسانههای خارجی را نیز به خود جلب کردهاست. رسانههای اسرائیلی با بیان بیسابقه خواندن چنین روابطی در مقام مقایسه عنوان کردند عادی سازی روابط بین ایران و عربستان که سالها ارتباطات خود را قطع کرده بودند، در حال پیشرفت است در حالی که عادی سازی روابط عربستان با اسرائیل بهطور گسترده مرده در آب تلقی میشود، زیرا ریاض آن را مشروط به ایجاد یک کشور فلسطینی میکند که برای اسرائیل یک کشور غیرمشروع است.
این موضوع زمانی جدیتر میشود که یادآوری کنیم در زمانی که اسرائیل ایران را تهدید به حمله کرد، عربستان به همراه سایر کشورهای منطقه اعلام کردند حریم هوایی خود را برای انتقام اسرائیل میبندند.
اوراسیا تایم در مورد این رزمایش مینویسد کارشناسان حدس میزنند عربستان با احتیاط پیش میرود تا از درگیریهای منطقهای که ایران و بازوهای آن در یک طرف و اسرائیل و ایالات متحده سوی دیگر درگیر هستند، فاصله بگیرد. همچنین بسیاری از تحلیلگران سیاسی و نظامیمعتقدند عربستان تردید دارد که ایالات متحده در صورت حمله ایران از آنها دفاع کند.
همچنین دیلی چین مینویسد درگیری غزه و اثرات سرریز آن باعث ایجاد تغییرات عمیقی در وضعیت خاورمیانه شده، زیرا متحدان منطقهای ایالات متحده به طور فزایندهای از موضع یکجانبه طرفدار اسرائیل توسط واشنگتن ناامیدند و متوجه شدند که ایالات متحده به هیچوجه تضمین قابل اعتمادی برای امنیت منطقه نیست بلکه یک مزاحم خودخواه است.
این روزنامه افزود بهبود مستمر روابط ایران و عربستان سعودی باید به واشنگتن یادآوری کند که زمان آن فرا رسیده است که سیاست و رویههای خاورمیانه خود را بازنگری کند. در غیر این صورت، متحدان منطقهای ایالات متحده بیشتر و بیشتر تلاش خواهند کرد تا خودمختاری استراتژیک بیشتری به دست آورند، زیرا به طور کامل متوجه میشوند که ایالات متحده صادقانه آنها را متحد نمیداند، چه در توسعه منطقهای و چه در مسائل امنیتی منطقهای.
لیو ژونگمین -استاد موسسه مطالعات خاورمیانه دانشگاه مطالعات بینالمللی شانگهای- نیز به گلوبال تایمز گفت: هرگونه همکاری بالقوه بین ایران و عربستان این بار نباید به عنوانوسیلهای برای هدف قرار دادن ایالات متحده یا سایر رقبای منطقهای تفسیر شود، بلکه بیشتر نشان دهنده تلاش مشترک برای تقویت مدیریت امنیتی در منطقه دریای سرخ است.
او با بیان اینکه چنین رزمایشی به نفع منطقه است گفت این رزمایشها نشان میدهد که کشورهای خاورمیانه اعتماد خود را به ایالات متحده از دست دادهاند و افزود از آنجایی که ایالات متحده به طور مکرر به سخنان خود با اقدامات مشخص احترام نمیگذارد، جلب اعتماد کشورهای منطقه، کشورهای در حال توسعه و کشورهای جنوب جهانی دشوار خواهد بود، بنابراین اعتبار ایالات متحده در کشورهای خلیج فارس محکوم به کاهش است.
با این تفاسیر میتوان نتیجه گرفت برگزاری این رزمایش نادر که کارشناسان آن را نتیجه مثبت و ادامه از سرگیری روابط دیپلماتیک میدانند اهمیت مثبتی برای ثبات خلیج فارس و دریای سرخ خواهد داشت که نه تنها نشان دهنده توان نظامی این کشورها است، بلکه نشان دهنده تغییر بالقوه در پویایی قدرت منطقهای و اتحادهای جهانی میتواند باشد. همچنین این رزمایشهای مشترک توسط کشورهایی که خود به عنوان مدعیان قدرت منطقه هستند و آرمانهای جهانی خاص خود را دارند، این پتانسیل را دارد که چشم انداز ژئوپلیتیکی را تغییر دهد و توان آن را دارد که دیدگاه راهبردی بلند مدتی را شکل داده و دو کشور ایران و عربستان را به یکدیگر نزدیکتر کند.
