در پیشبرد طرح‌های جمعیتی اگر بر گلوگاه‌ها متمرکز نشویم، موفق نمی‌شویم. این گلوگاه‌ها عبارت‌اند از: الگوی ازدواج و نسل‌آوری، الگوی مطلوب اشتغال، الگوی مطلوب تحصیل، الگوی مطلوب مسکن، الگوی آزادی و مشارکت اجتماعی بانوان، الگوی آموزش رسمی، چرخۀ بهداشت عمومی و… .
تحلیل مهمّ آیت‌الله میرباقری دربارۀ طرح‌های جمعیتی در ایران در دیدار فعّالان مسئلۀ جمعیت که در اردیبهشت ماه سال چاری برگزار شد در ادامه می آید:
– مسئلۀ جمعیت، از موضوعات مهم تمدّنی و اثرگذار بر تغییر موازنۀ قدرت در جهان است.
– آن‌چه در طرح کنترل جمعیت اتفاق افتاد، برنامه‌ریزی جامع و طرح اقدام حداکثری بود، اما آن‌چه برای برگرداندن این مسیر به روال طبیعی دنبال می‌شود، بعد از یک دهه هنوز یک سلسله اقدامات پراکنده و حداقلی است! چه در فضای گفتمان‌سازی و چه در عرصه برنامه‌ریزی.
– اکتفا به گفتمان‌سازی عمومی و رسانه‌ای، در بازسازی جمعیتی جواب نمی‌دهد. شما باید نظام نخبگانی را هم اقناع کنید. یعنی همچنان‌که در طرح کنترل جمعیت، جامعه نخبگانی را اقناع و همراه کردند، ما هم در مقابل، باید اقناع نخبگانی ایجاد کنیم.
– در پیشبرد طرح‌های جمعیتی اگر بر گلوگاه‌ها متمرکز نشویم، موفق نمی‌شویم. این گلوگاه‌ها عبارت‌اند از: الگوی ازدواج و نسل‌آوری، الگوی مطلوب اشتغال، الگوی مطلوب تحصیل، الگوی مطلوب مسکن، الگوی آزادی و مشارکت اجتماعی بانوان، الگوی آموزش رسمی، چرخۀ بهداشت عمومی و… .
– ما در مسیر تأمین سرمایه اجتماعی و افزایش جمعیت، نباید در دام راه‌حل‌های غربی بیفتیم! غرب برای گسترش جمعیت، نه بر محور خانواده و عواطف خانوادگی بلکه بر محور مهندسی تولید انسان و دستکاری‌های ژنتیکی و «رحم اجاره‌ای» و امثال این‌ها، اقدام و عمل می‌کند که این راه‌حل‌های جمعیتی، نسبتی با فرهنگ دینی و بومی ما ندارند.
