تحلیلگران معتقدند سفر وزیر امورخارجه ترکیه به عراق که شامل دستورکارهای مهمی همچون آب، تروریسم و انرژی شده، با هدف حل مشکلات آنکارا-بغداد بوده و در صورت هر پیشرفتی در مناسبات، «رجب طیب اردوغان» راهی عراق خواهد شد.
پایگاه اینترنتی شبکه «الجزیره»، در گزارشی به تحلیل نتایج و ابعاد سفر «هاکان فیدان»، وزیر امور خارجه ترکیه به عراق که از روز گذشته سه‌شنبه، ۲۲آگوست آغاز شده و امروز پایان می‌پذیرد، پرداخت.
براساس این گزارش، فیدان برای گفت‌وگو درباره روابط دوجانبه و حل و فصل آنچه که «مسائل باقی مانده» بین دو کشور توصیف کرد، راهی بغداد شده است؛ مسائلی به ویژه در حوزه انرژی، آب و مبارزه با تروریسم. وی همچنین در تدارک سفر آتی «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه به عراق بود که تاریخ آن هنوز مشخص نشده است.
موضوعات باقی مانده و تلاش آنکارا برای گسترش مناسبات با بغداد
الجزیره در ادامه گزارشش نوشت: این دیدار پس از تنش نسبی روابط بغداد و آنکارا در ماه‌های گذشته، و پس از عملیات نظامی ترکیه در داخل خاک عراق علیه پ.ک.ک و تشدید بحران آب در تابستان امسال، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
علاوه بر این، هاکان در شرایطی راهی بغداد شده است که آنکارا پرونده صادرات نفت تولیدی کردستان عراق از طریق بندر جیهان ترکیه که ماه‌ها پیش پس از پیروزی بغداد در پرونده داوری علیه این بندر برای دریافت غرامت، آن را متوقف کرد.
طبق گزارش خبرگزاری رسمی دولت عراق «واع»، «احمد الصحاف»، سخنگوی وزارت خارجه این کشور نیز در گفت‌وگو با خبرنگاران خاطرنشان کرد: در سفر فیدان به بغداد، مهم‌ترین نگرانی‌های دو کشور همسایه مورد بحث و بررسی قرار گرفت و چالش‌های مشترک بررسی کرد. این سفر در چارچوب تقویت روابط دوجانبه و گفت‌وگو در مورد «مهم‌ترین پرونده‌ها و موضوعات باقی مانده» صورت می‌گیرد.
براساس خبرگزاری «آناتولی»، وزارت امور خارجه ترکیه نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که فیدان در این سفر دیدارهایی در سطوح عالی در بغداد و اربیل خواهد داشت؛ آنکارا در پی این سفر همکاری‌های خود را با عراق در همه زمینه‌ها براساس دستورکار مثبت ادامه داده و فرصت‌های پیشرفت مناسبات، بیشتر مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
منابع عراقی: پرونده سهم آبی عراق در صدر مذاکرات
یک منبع آگاه از دولت عراق در گفت‌وگو با الجزیره، تصریح کرد: مهم‌ترین پرونده‌های مورد بحث دو طرف در سفر فیدان به عراق، پرونده «کاهش سهم آب عراق از رودخانه‌های دجله و فرات توسط ترکیه» است؛ به ویژه در شرایطی که بحران خشکسالی سال‌هاست این کشور را درگیر کرده و شرایط سخت آب و هوایی نیز امسال تشدید شده است.
این منبع عراقی ادامه می‌دهد: یکی دیگر از بارزترین پرونده‌های در دستور کار این سفر نیز موضوع صادرات نفت اقلیم کردستان از طریق بندر جیهان است. به گفته منابع رسانه‌ای، آنکارا او را از مارس گذشته در واکنش به تصمیم دادگاه بین‌المللی داوری در پاریس تعلیق کرده است و خسارتی بالغ بر دو میلیارد دلار به عراق وارد شده است.
درخواست‌های ترکیه در مقابل مطالبات عراق
فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه روز سه‌شنبه تایید کرد که با «فواد حسین»، همتای عراقی خود برای تشکیل کمیته مشترک دائمی در مورد آب به توافق رسیده است و در عین حال تاکید داشت که آنکارا از دیدگاه «محمد شیاع السودانی»، نخست‌وزیر دولت بغداد، درباره پروژه مسیر توسعه حمایت می‌کند.
فیدان در نشست خبری مشترک با حسین که با حضور خبرنگاران عراقی برگزار شد، اذعان کرد: ما در بالاترین سطوح برای حل مشکلات باقی مانده بین دو کشور کار می‌کنیم و ترکیه از تمامیت ارضی، وحدت و حاکمیت عراق حمایت می‌کنیم.
وی در این نشست خبری افزود: ما از دولت نخست‌وزیر محمد شیاع السودانی، تلاش‌های او برای بازسازی زیرساخت‌ها در کشور، چشم اندازش در جهت پیشبرد طرح مسیر توسعه و اهمیتی که او برای این پروژه قائل است، حمایت می‌کنیم.
وزیر خارجه ترکیه خاطرنشان کرد: این پروژه باعث رونق اقتصادی عراق و منطقه شده و بغداد را به قطب تزانزیتی غرب آسیا تبدیل خواهد کرد؛ من از همه کشورهای منطقه می‌خواهم تا از پروژه مسیر توسعه حمایت کنند.
فیدان در بخش مهم دیگری از اظهاراتش گفت: در دیدار با فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق، مسائل مربوط به مبارزه با تروریسم و آنچه مربوط به حزب کارگران کردستان است، بررسی شد. ما درباره رفع موانع پیش روی سرمایه‌گذاران دو کشور هم گفت‌وگو داشتیم و بر آمادگی خود در حمایت از عراق در جنگ با تروریسم تاکید می‌کنیم.
او در بخش پایانی صحبت‌هایش اذعان کرد: دولت ترکیه کم آبی در عراق را به دقت دنبال می‌کند؛ ما از منظر بشردوستانه با این موضوع برخورد می‌کنیم. در جریان مذاکرات با طرف عراقی به تصمیمی برای تشکیل کمیته مشترک دائمی آب دست یافتیم.
فؤاد حسین، روز گذشته پس از رایزنی با فیدان و در نشست خبری مشترک با او تصریح کرد: «در این نشست درباره پرونده آب رایزنی شد، بویژه که دو کشور تحت تاثیر تغییرات اقلیمی قرار دارند. با وزیر خارجه ترکیه درباره دستیابی عراق به سهم عادلانه از آب‌ها گفت‌وگو شد و وی نیز پیشنهاد تشکیل یک کمیته مشترک دائمی برای بررسی این موضوع را داد. خشکسالی اقتصاد و کشاورزی عراق را تهدید می‌کند».
وزیر خارجه عراق درباره وضعیت امنیتی دو کشور هم خاطرنشان کرد: «در این دیدار پرونده حضور نظامی ترکیه در عراق نیز بررسی شد. قانون اساسی عراق، به هیچ سازمانی اجازه نمی‌دهد که از این کشور برای حمله به کشورهای همسایه استفاده شود».
تحلیل سردبیر دیلی صباح: سفری با ابعاد راهبردی
«باتوهان تاکیش»، سردبیر روزنامه انگلیسی «دیلی صباح»، درباره اهداف و دستورکارهای این سفر از دیدگاه ترکیه نیز گزارشی تحلیلی منتشر کرده و تاکید داشت که سفر وزیر امور خارجه به عراق از نظر موضوعاتی که در راس مذاکرات قرار دارند، دارای «ابعاد راهبردی» است.
سردبیر این رسانه ترکیه‌ای که گفت‌وگویی مطبوعاتی هم با خبرنگار الجزیره داشته، تصریح کرد: فیدان در حالی راهی بغداد شده که دستورکار سفرش، شامل موضوعات مهمی از جمله «مبارزه با تروریسم»، بحران آب و مشکل صادرات نفت کردستان عراق از طریق آنکارا به بغداد می‌شود.
این روزنامه‌نگار ترکیه‌ای بر این باور است که «موضوع تروریسم برای آنکارا در نتیجه حضور پ.ک.ک در خاک عراق حساس است». وی در ادامه گفت‌وگویش با الجزیره توضیح داد که ترکیه در حال انجام عملیات برون مرزی برای از بین بردن حضور عناصر حزب کارگران کردستان است و در این خصوص، از عراق انتظار حمایت دارد.
تاکیش در اداه اظهارات خود، ضمن اشاره به این نکته که ترکیه از عراق می‌خواهد تا اعضای پ.ک‌ک. مستقر منطقه مخمور، را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دهد، اذعان کرد که این منطقه به یکی از مراکز تجمع عناصر حزب کارگران کردستان تبدیل شده و یکی از مهم‌ترین پرونده‌های روی میز در جریان رایزنی‌های فیدان در بغداد و اربیل بوده است.
این روزنامه‌نگار ترکیه‌ای در بخش دیگری از صحبت‌های خود با خبرنگار الجزیره، در خصوص بحران آب توضیح داد: بغداد از آنکارا می‌خواهد که آب اضافه‌ای را که از رودخانه‌های دجله و فرات در ترکیه سرچشمه می‌گیرند و در عراق جمع می‌شوند، رها کند.
تاکیش در حالی به این مطالبه بغداد اذعان می‌کند که مقامات دولت عراق بارها با اشاره به اینکه این موضوع تاکنون بین دو کشور حل نشده و با توجه به تبدیل شدن آب به یک بحران جهانی، بر درخواست خود برای احقاق سهم آبی پافشاری می‌کند.
تحلیلگر اهل ترکیه در پایان این گفت‌وگوی مطبوعاتی به اهمیت حوزه انرژی در رایزنی‌های این سفر پرداخت و در خصوص موضوع نفت انتظار داشت در سفر فیدان به این موضوع پرداخته شده باشد اما دستیابی به نقشه راه ملموسی برای حل این مشکل و مشکلات دیگر را رد کرد.
سردبیر روزنامه دیلی صباح همچنین معتقد بود که این سفر در درجه اول مقدمه و نمایش حسن نیت قبل از سفر مورد انتظار اردوغان به عراق خواهد بود. او خاطرنشان کرد که اگر بعد از سفر فیدان نشانه‌ای از پیشرفت ملموس در پرونده‌ها و دستورکارهای ذکرشده داده شود، قطعاً در سفر اردوغان به بغداد انجام خواهد شد.
