در نشست سران اتحادیه اروپا چه گذشت؟/ معمای اروپای آشفته

رهبران اتحادیه اروپا روز پنج شنبه  در بروکسل گرد هم آمدند تا در نشست یک روزۀ سران که در ساعت ۱۰ به وقت محلی آغاز شد، شرکت کنند.این اولین اجلاس سران با حضور اولاف شولز، صدراعظم جدید آلمان محسوب می شد. از دیگر چهره‌های سیاسی جدید حاضر در این نشست می‌توان به ماگدالنا اندرسون نخست‌وزیر سوئد، کارل نهمر صدراعظم اتریش و کریل پتکوف نخست‌وزیر بلغارستان اشاره کرد.

با این حال، چنانچه پیش بینی می شد، بحرانهای اصلی اتحادیه اروپا در این نشست و هم اندیشی مغفول واقع شد! به عبارت بهتر، نشانه ای از حل بحرانهای مشترک اروپاییان در این نشست مشترک دیده نشد و بار دیگر، “عکسهای یادگاری” به تنها خروجی این دیدار تبدیل شد!

سایه تنشهای اوکراین بر نشست اروپاییان
.در جریان نشست اخیر،  درباره موضوعات مختلفی از جمله قیمت انرژی و افزایش بهای قبوض انرژی، بحران مهاجرت و چگونگی مقابله با قاچاق انسان به سمت کشورهای عضو اتحادیه، تقویت قوای نظامی در مرز اوکراین و روسیه همچنین وضع تحریم‌های اقتصادی جدید علیه مسکو در صورت حمله روسیه به اوکراین گفتگو شد. پیش از آغاز این نشست، نخست‌وزیر اسلوونی ضمن اعلام این خبر هشدار داد که این اتحادیه خود را برای هر اقدام «غافلگیر کننده» روسیه آماده کرده است.بر اساس آنچه شبکه یورونیوز گزارش داده است، ایالات متحده می‌گوید روسیه بیش از ۱۰۰ هزار سرباز را به مناطق مرزی اوکراین منتقل کرده و بر این اساس احتمالاً برای تهاجم به این کشور آماده می‌شود. مسکو در مقابل می‌گوید که اقداماتش صرفاً تدافعی است و کی‌یف و غرب را به داشتن رفتارهای تحریک‌آمیز متهم می‌کند.

اومیکرون؛ دومین بحران کوتاه مدت اتحادیه اروپا
این نشست همچنین در زمانی برگزار شد که پس از خوشبینی درباره پایان نزدیک بحران کرونا؛ پدیدار شدن سویه «اومیکرون» و سرعت بالای گسترش آن بار دیگر بر نگرانی رهبران این اتحادیه افزوده و محدودیت‌های جدیدی را برای فعالیت‌های اقتصادی ایجاد کرده است.

بر این اساس قرار است رهبران درباره سیاست‌های واکسیناسیون عمومی در سطح این اتحادیه همچنین سرانجام استفاده از «گذرنامه سلامت» برای سفر به کشورهای عضو تصمیم گیری کنند.افزایش تورم در منطقه یورو که در ماه نوامبر به بالاترین نرخ یعنی ۴.۹ درصد رسید و ناشی از اختلالات ایجاد شده در زنجیره تامین غذا در پی شیوع کرونا بود نیز یکی دیگر از دغدغه‌های رهبران است.
قرار بود  در پایان این نشست شارل میشل، رئیس شورای اروپا و اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا در جریان یک کنفرانس خبری مشترک به همراه یانز یانشا، نخست‌وزیر اسلوونی که کشورش در حال حاضر ریاست دوره‌ای (شش ماهه) شورای اتحادیه اروپا را بر عهده دارد، درباره تصمیمات اتخاذ شده توضیح دهند.با همه این اوصاف، تصویر شفاف و خروجی واحد و تعیین کننده ای از این نشست مشترک مخابره نشد.

اروپا آشفته است
واقعیت امر این است که طی سالهای گذشته و اخیر، اکثر نشستهای مشترک سران اروپایی در مواجهه با بحرانها و تنشهای مشترک در این مجموعه، بدون نتیجه پایان یافته است. جموع تحولات اروپا، خصوصاً از سال ۲۰۰۷ میلادی (زمان وقوع بحران اقتصادی در اروپا) تاکنون نشان می‌دهد که قاره سبز در آستانه نوعی دگردیسی سیاسی و اجتماعی قرارگرفته است. بدون شک در چنین شرایطی بر روی متعلقات رفتاری ، تاکتیکی و حتی راهبردی اتحادیه اروپا نیز نمی‌توان حساب ویژه‌ای باز کرد.

اتحادیه اروپا که در ابتدای تشکیل خود در اواخر قرن بیستم، خود را به‌عنوان یک “مجموعه قوی “با “ثوابت محکم” به‌نظام بین‌الملل عرضه کرده بود، امروز از ثبات استراتژیک و حتی تاکتیکی اندکی برخوردار است. بدیهی است که در چنین شرایطی نمی‌توان از اتحادیه اروپا به‌عنوان یک”متغیر مستقل” در جهان امروز یادکرد. اروپا تحت تاثیر سوء مدیریت و ضعف داخلی خود،خصوصاً در حوزه‌های امنیتی، به متغیری وابسته به بازی دیگر بازیگران و در راس آنها ایالات‌متحده آمریکا تبدیل‌شده است.

آنچه مسلم است اینکه با توجه به شرایط جاری در اروپا، لازم است درک صحیحی از “اروپای امروز” یا همان ” اروپای در حال گذار” داشته باشیم. ” اروپای ایده‌آل ” حتی به معنایی که موسسان اروپای واحد آن را تفسیر  می‌کردند، مدت‌هاست دیگر عینیتی نداشته و صرفاً به مفهومی انتزاعی تبدیل‌شده است: اروپای ایده آلی که حداقل دارای خصلت استقلال در تصمیم‌گیری و ایستادگی در برابر آمریکا باشد، امروز عملاً وجود خارجی ندارد و در مقابل، تبدیل به مجموعه ای افسار گسیخته شده است.

تصور اشتباه سران اروپایی
آنچه مسلم است اینکه امروز حتی سران اتحادیه اروپا در قبال بحرانهایی مانند آنچه در اوکراین می گذرد، درک مشترکی ندارند. هزینه بازی آنها در زمین واشنگتن، چیزی جز شکست و ناکامی نبوده و از سوی دیگر، روسیه نیز بارها اعلام کرده است اگر اروپاییان در حمایت از اوکراین ( در مواجهه نظامی احتمالی با مسکو) اقدامی صورت دهند، با واکنش سخت کاخ کرملین مواجه خواهند شد. بسیار جالب است!

جمهوریخواهان و دموکراتهای آمریکا، رسما اوکراین را به زمین جنگ تبدیل کرده اند و بازیگران اروپایی نیز بدون توجه به آثار و تبعات بازی خطرناک خود در زمین آمریکا، به این وضعیت تن داده اند. بدیهی است که اتحادیه اروپا بازنده هر گونه نبردی میان اوکراین و روسیه خواهد بود.

در سال 1957 میلادی و با امضای توافقنامه مشترک اقتصادی رم میان 6 کشور اروپایی، اتحادیه اروپا پی ریزی شد. سرانجام در سال 1993، توافق ماستریخت چارچوب قانونی اتحادیه اروپا را تعیین کرد. در سال 1985 میلادی پیمان شنگن به امضای اولیه 5 کشور اروپایی رسید و سپس به سرتاسر اروپا گسترش یافت. واحد پول یورو نیز در سال 1999 به عنوان واحد پول مشترک اروپا تعریف شد . از 28 عضو اتحادیه اروپا، هم اکنون 19 کشور عضو منطقه یورو هستند.

همکاری های امنیتی مشترک کشورهای اروپایی نیز بر اساس نقاط مشترک فراوان امنیتی آنها با یکدیگر تعریف شد. عضویت 21 عضو اتحادیه اروپا در ناتو این روند را تشدید کرد. در چنین شرایطی، اروپای واحد به دژی مستحکم تبدیل شده بود که طبق محاسبه واقع گرایانه غرب، باید روز به روز در همه ابعاد قوی تر می شد.اما امروز، چنین تصویری را مشاهده نمی کنیم! بی دلیل نیست که بسیاری از تحلیلگران مسائل استراتژیک، اجتماعی و اقتصادی از فروپاشی احتمالی اروپای واحد طی کمتر از یک دهه دیگر خبر می دهند…..

نویسنده:فخرالدین اسدی