اصلاح نظام یارانه‌ها و واقعی کردن قیمت‌ها که چند سالی است کلید آن در اقتصاد ایران زده شده، اما به نتیجه نرسیده، این روز‌ها در دولت آقای رئیسی با جرات و شهامت دنبال می‌شود. آنچه در این موضوع حائز اهمیت است رفع نگرانی مردم نسبت به واقعی کردن قیمت‌ها و اصلاح قیمت کالا‌هایی است که با گرفتن ارز دولتی، همچنان با قیمت‌های بالا به دست مردم می‌رسند. به نظر می‌رسد کارشناسان و مسوولین دراین موضوع باید با مردم بیشتر سخن بگویند و مردم را نسبت به این موضوع آگاه کنند که دولت تلاش می‌کند تا با اعطای یارانه نقدی و بعد از آن ارائه کالابرگ، اقلام اساسی مورد نیاز مردم را به صورت مستقیم به دست آن‌ها برساند تا ارز دولتی و سوبسید کالا‌های اساسی که بعضا به هدف اصلی اصابت نمی‌کرد، به دست مردم برسد و رانتی به نفع عده خاصی توزیع نشود. کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با دانشجو مزایای واقعی کردن قیمت‌ها و اصلاح یارانه‌ها را توضیح داده است.
میثم مهرپور کارشناس و پژوهشگر اقتصادی در گفتگو با دانشجودرخصوص اهمیت اصلاح یارانه‌ها و مسائل پیرامون حذف ارز ترجیحی گفت: در اینکه روش فعلی پرداخت یارانه‌ها و به طور کلی نظام یارانه‌ای در کشور ایرادات فراوانی دارد تردیدی نیست. چرا که تداوم روند فعلی نه تنها منجر به خروج ثروت و سرمایه ملی از کشور از طریق قاچاق می‌شود بلکه به مانعی برای افزایش بهره وری و ضرورت نوسازی و بهسازی تجهیزات و تکنولوژی‌های مورد استفاده در تولید تبدیل شده است. وی با اشاره به اثرات مخرب و غیر مستقیم نظام یارانه‌ای جاری در کشور ادامه داد: برای مثال برخی از بنگاه‌های تولیدی ما به واسطه استفاده از انرژی ارزان و یارانه‌ای انگیزه چندانی برای حرکت به سمت انرژی‌های نو یا ارتقای بهره وری خود ندارند. به نحوی که این بنگاه‌ها بدون حمایت‌های یارانه‌ای دولت امکان حضور در یک فضای رقابتی را نخواهند داشت. در واقع نظام یارانه‌ای جاری در کشور، این بنگاه‌ها را غیر بهره ور بار آورده و خلاقیت آن‌ها را کور کرده است.
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: البته غیر هدفمند بودن تخصیص یارانه‌ها در اقتصاد ایران قدمتی چند دهه‌ای دارد و اقدامات متفاوتی نیز طی دهه‌های اخیر در راستای اصلاح آن صورت گرفته است، اما به طور کامل به منصه ظهور نرسیده و نظام یارانه‌ای کشور دچار تحول نشده است. به نحوی که حتی دولت‌های سازندگی و اصلاحات نیز در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ تمایل به انجام این اصلاحات داشتند، اما به دلیل عدم وجود اراده و جسارت کافی در این دولت‌ها هرگز حرکتی در این حوزه صورت نگرفت و حرکت‌هایی هم که در حوزه یارانه مرغ در دولت سازندگی انجام شد به دلیل حذف یارانه به جای هدفمندی آن با شکست مواجه شد.
مهرپور در ادامه با یاد آوری صحبت‌های رییس دولت اصلاحات در روز‌های پایانی حضورش به عنوان رییس جمهور افزود: نظام یارانه‌ای غیر هوشمند در دولت اصلاحات نیز ادامه یافت و شاهد هیچ اتفاقی در این حوزه نبودیم. حتی وقتی در روز‌های پایانی دولت هشتم از رئیس جمهور وقت سوال شد به نظرتان باید کدام اقدام اقتصادی را انجام می‌دادید، اما موفق به انجام آن نشدید وی صراحتا به تغییر در نظام یارانه‌ای کشور اشاره کرد؛ بنابراین می‌توان گفت تغییر نظام یارانه‌ای کشور قدمتی چند ده ساله دارد.
این کارشناس اقتصادی خاطر نشان کرد: در سال ۸۹ گام مثبتی در راستای هدفمندی یارانه‌ها اتفاق افتاد، اما متاسفانه این مسیر بر خلاف نص صریح قانون هدفمندی تداوم نیافت. متاسفانه بعد از مدتی با کاهش ارزش پول ملی و افزایش قیمت حامل‌های انرژی و… برخلاف قانون که می‌بایست قیمت حامل‌ها در چند مرحله به حدود ۹۰ درصد قیمت فوب خلیج فارس می‌رسید این پروسه متوقف شد.
مهرپور تصریح کرد: طبیعتا حذف ارزترجیحی و تغییر نظام یارانه‌ای کشور از ضروریات امروز اقتصاد کشور است، چرا که تداوم وضع موجود بدون شک منجر به افزایش تورم و حتی افزایش نرخ ارز خواهد شد که طبیعتا مشکلات زیادی را برای اقتصاد ایران ایجاد می‌کند.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی در ادامه خاطر نشان کرد: براساس آمار‌های موجود دولت دوازدهم، بخش قابل توجهی از ۹ میلیارد دلار ارز ترجیحی مورد نیاز کشور برای واردات کالا‌های اساسی را از سامانه نیما با مبلغی بالاتر از ۲۰ هزار تومان خریداری کرده و با قیمت ۴۲۰۰ تومان در اختیار وارد کنندگان قرار داده است، خود این مابه التفاوت ریالی، منجر به رشد پایه پولی و نرخ تورم شده است. ضمن اینکه اهداف پیش بینی شده از تخصیص این منابع نیز محقق نشده و بخش قابل توجهی از آن منحرف شده است، موضوعی که می‌توان آن را مصداق بارز اتلاف منابع ارزی آن هم در شرایط جنگ اقتصادی دانست.
وی در ادامه توضیح داد: اگر اصلاح نسبی قیمت‌ها صورت بگیرد و یارانه‌های تخصیص داده شده هدفمند شوند شاهد خروج سرمایه و ثروت از کشور نخواهیم بود. چرا که در حال حاضر به واسطه اختلاف شدیدی که میان قیمت برخی از کالا‌ها مانند بنزین، گازوئیل، آرد و… با خارج از کشور وجود دارد، فضا مستعد افزایش قاچاق شده است.
مهرپور ادامه داد: اینکه عده‌ای می‌گویند مگر درآمد ایرانی‌ها با درآمد کشور‌های همسایه یکسان است که باید قیمت بنزین یا آرد و… یکسان باشد استدلال درستی است، اما نکته اینجاست که مفهوم و هدف هدفمندی یارانه‌ها صرفا آزادسازی قیمت‌ها نیست بلکه در هدفمندی یارانه‌ها باید با استفاده از سیاست‌های قیمتی و غیر قیمتی جلوی خروج ثروت ملی از کشور را گرفت و کاهش قدرت خرید مردم به واسطه اصلاح قیمت‌ها را با روش‌هایی جبران کرد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: وقتی قیمت کالایی درایران n باشد، اما قیمت همان کالا در همسایگی ایران و فاصله مثلا چند صد کیلومتری ۲۰ برابر قیمت آن در داخل ایران باشد مشخص است که این کالا قاچاق می‌شود.
مهرپور در پایان این گفتگو با تاکید بر اهمیت اطلاع رسانی هماهنگ و واحد از سوی دولت به مردم برای کاهش برخی از نگرانی‌های موجود گفت: به نظرم دولت دو اقدام مهم را حتما در اجرای این طرح در نظر بگیرد اول اینکه نگاه دولت به این موضوع نقطه ای، مقطعی و اصطلاحا پروژه‌ای نباشد بلکه دولت حتما در راستای قانون هدفمندی یارانه‌ها و اصلاح نظام یارانه‌ای به این موضوع نگاه کند. نکته دوم اینکه، چون اجرای این طرح مستقیما با مردم ارتباط دارد اطلاع رسانی هماهنگ و منسجم و پرهیز از پراکندگی در حوزه اطلاع رسانی درباره تصمیمات و اقدامات دولت بسیار مهم است.
