حذف تشریفات؛ ضرورت مدیریت انقلابی

ساده‌زیستی مسئولان و حذف تشریفات پرهزینه در ساختارهای حکومت به‌ویژه سطح عالی مدیران از آرمان‌های اصلی انقلاب اسلامی بود که نخستین تجلیات خود را در سلوک عملی معمار کبیر انقلاب حضرت امام خمینی(ره) نمودار کرد. منزلی ساده و محقر سکونت‌گاه رهبر بزرگترین انقلاب قرن بود و مرکز حکومتش حسینیه‌ای نیمه‌ساز با دیوارهای کاه‌گلی.

برای آن‌ها که با دنیای سیاست و چند و چون زندگی رهبران سیاسی آشنا بودند، در خیال هم نمی‌گنجید سبک زندگی رهبر این انقلاب. در دم و دستگاه خمینی نه خبری از کاخ‌های آن‌چنانی بود، نه هزینه‌ها و خرج و برج‌های کلان. سطح زندگی امام هم‌سطح با زندگی عادی‌ترین شهروندان بود و خاطره تلخ بریز و بپاش‌های خاندان منحوس پهلوی به حلاوت زیست ساده و بی‌تکلف امام از خاطر امت می‌رفت، و این امید جان می‌گرفت که در بین مسئولان نظام نوپا دیگر خبری از اشرافیت پیشین نیست و اموال ملت بابت خوش‌گذرانی مسئولان هزینه نخواهد شد.

سلوک زاهدانه امام در سیره عملی خلف صالح ایشان نیز تداوم یافت و حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای هم در تمام سال‌های زعامت خویش زیست ساده و زاهدانه بنیان‌گذار کبیر انقلاب را دنبال کردند.

اشرافی‌گری در تعارض با آرمان‌های انقلاب

لیکن متأسفانه این شیوه در زندگی بسیاری از مدیران ارشد نظام دنبال نشد و بعد از جنگ و خصوصا در سال‌های سازندگی رفته‌رفته تجمل‌گرایی به زندگی شخصی و کاری مسئولان راه یافت و مانور اشرافیت به نوعی در میان آن‌ها نهادینه شد. تجملات و تشریفات عمدتا غیرلازمی که صرفا وجهی اشرافی داشت و حذف آن هیچ خللی به ساختار اداری و دیوانی کشور وارد نمی‌کرد.

این رویه نامبارک که در تعارض آشکار با آرمان‌های انقلاب بود، واکنش‌های انتقادی ملت را برانگیخت و از همان ابتدا با اعتراض صریح رهبر انقلاب نیز مواجه شد؛ ایشان در ابتدای دهه ۷۰ حتی نسبت به استفاده مدیران از امکانات دولتی هشدار داده و آن را سبب دور شدن مسئولان از مردم عنوان کردند: «بنده اعلام می‌کنم حق ندارند آقایان آن وقتی که امکانات شخصی دارند از امکانات دولتی استفاده کنند. [اگر]ماشین دارید ماشین [خودتان]را سوار شوید بیائید وزارتخانه‌تان، بیائید محل کارتان. ماشین دولتی یعنی چه؟ اندازه نگه دارید. مردم را از ما دور می‌کند این امور.»

علاه بر این نهیب شدید‌اللحن ایشان همواره طی این سال‌ها نسبت به بروز و ظهور اشرافی‌گری بین مردم و مسئولان انذار داده و به‌ویژه مدیران را از آن برحذر داشته‌اند. رهبر انقلاب البته همزمان از رواج میهمانی‌های اشرافی، سفرهای تفریحی به خارج از کشور، و هزینه‌های کلان برای خرید کالاهای لوکس در بین مردم نیز انتقاد کرده و بر ضرورت اصلاح این رویه و حذف هزینه‌های اضافی خصوصا در سطوح مدیریتی تأکید داشته‌اند.

حذف تشریفات، گامی در راستای مدیریت مردمی

حذف هزینه‌ها و مناسبات تشریفاتی مسئولان، گذشته از آن‌که امری در راستای تحقق اهداف انقلاب و بازگشت به شیوه مدیریتی بی‌پیرایه و مکتبی ابتدای انقلاب است، ضرورتی اجرایی و در راستای انضباط مالی و سامان‌دهی به دخل و خرج مملکت نیز به حساب می‌آید. خصوصا در سال‌های اخیر که به دلیل وجود تحریم‌های گسترده کشور همواره با کمبود امکانات مالی مواجه بوده، کاستن از هزینه‌های اضافی و تشریفاتی نهادهای حکومتی ضرورتی دوچندان دارد.

به منظور عملیاتی کردن این هدف البته در سال‌های گذشته اقداماتی از جانب برخی مدیران در نهادهای حاکمیتی انجام شده است. رئیس جدید قوه قضائیه نیز از بدو تصدی مدیریت قوه به این موضوع اهتمام داشته و بارها بر آن تأکید کرده است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسنی اژه‌ای در تاریخ ۲۳ آبان امسال در دیدار با اعضاء کمیسیون اصل۹۰ مجلس با اشاره به مشکلات اقتصادی کشور که بخشی از آن ناشی از تحریم‌ها و بخش دیگر به دلیل سوءمدیریت‌ها بوده است، گفت: «امروز قوه قضاییه، مجلس و دولت برخی امور را پرهزینه اداره می‌کنند که باید این نحوه مدیریت اصلاح شود، این یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است که باید به خاطر برخی تنگنا‌ها طرز کار خود را اصلاح کنیم و مدیریت ما نسبت به سال‌های گذشته متفاوت شود.» موضوعی که در جلسه اخیر شورای عالی قضایی نیز مورد تأکید مجدد قرار گرفت.

همچنین دستور اخیر رئیس عدلیه در الزام مجموعه‌های ذیل دستگاه قضا به کاهش پروتکل‌های حفاظتی و تشریفاتی در برنامه‌های رئیس قوه قضائیه تا حد ممکن، اقدامی در همین راستا ارزیابی می‌شود. امری که در سفر اخیر وی به اصفهان تحقق عملی یافت و قاضی‌القضات بدون اِعمال برخی پروتکل‌های مرسوم حفاظتی و بدون همراهی برخی مسئولان قضایی به اصفهان رفت و از زندان‌ این شهر بازدید کرد.

عدم استفاده اژه‌ای از امکانات وی‌آی‌پی در جریان این سفر نشان داد نه‌تنها هیچ اشکال و تهدیدی متوجه حضور مسئولان رده بالای حکومتی در بین مردم نیست، بلکه مواجهه مستقیم مدیران با مردم برکات زیادی داشته که از جمله این برکات می‌توان به اطلاع بی‌واسطه مسئولان از مشکلات ریز و درشتی که در عرصه‌های اجرایی پیش روی مردم وجود دارد اشاره کرد. ضمن اینکه این ارتباط‌های مستقیم، ملت را به داشتن مسئولانی مردمی دلگرم می‌کند.

این رویکرد علاوه بر اینکه امری در راستای آموزه‌های دینی و دستورات پیشوایان دین ما به کارگزاران حکومت است، یادآور ارتباطات بی‌واسطه مردم و مسئولان در سال‌های ابتدائی انقلاب نیز می‌باشد و امید بازگشت آن مناسبات را در بین مردم زنده می‌دارد.

بازتاب اقدام قاضی‌القضات در حذف تشریفات

اقدام رئیس دستگاه قضا در حذف پروتکل‌های زائد تشریفاتی و صرفه‌جویی در نحوه اداره مجموعه ذیل مدیریت خود با استقبال فعالان سیاسی و رسانه‌ای نیز مواجه شده است؛ چنان‌که حجت‌الاسلام‌ سید محمود دعایی این اقدام حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محسنی اژه‌ای را الگوسازی مدیریت انقلابی و جهادی در راستای حل مشکلات کشور توصیف کرد.

مدیر مسئول روزنامه اعتماد نیز در گفت‌وگو با میزان این دستور رئیس دستگاه قضا برای به حداقل رساندن تشریفات و هزینه ها را از دستورات ماندگار حجت‌الاسلام‌والمسلمین اژه‌ای عنوان کرد.

بهزاد نبوی رئیس جبهه اصلاح‌طلبان کشور نیز دستور ویژه رئیس قوه قضاییه به زیرمجموعه مستقیم خود برای به حداقل رساندن تشریفات و هزینه‌ها را اقدامی بسیار مثبت ارزیابی و ابراز امیدواری کرد ان‌شاءالله اقدامات رئیس قوه قضاییه در راستای حل مشکلات به‌ویژه سند تحول قضایی استمرار و تداوم داشته باشد.

امید است این رویه مورد اهتمام همه مدیران واقع شود تا در نتیجه آن هم بار هزینه‌های اضافی از دوش حاکمیت برداشته شده و منابع ملی صرف ضرورت‌ها شود، هم با کم شدن فاصله میان مسئولان با مردم سبک جدیدی از مدیریت انقلابی مجال بروز یابد.