نقش روسیه و چین در نرمش مواضع ایران

پس از آن که به نظر می رسد صبر بیشتر طرف های تاثیرگذار در مذاکرات پایان یافته ممکن است دور فعلی مذاکرات در وین برای احیای توافق هسته ای با ایران آخرین دور یا دور ماقبل آخر باشد، مذاکراتی که حدود یک سال در کشاکش تلاش ها برای خرید زمان و تحمیل واقعیت های میدانی بدون پیشرفت قابل ذکر طول کشیده است.

پایان یافتن صبر به وضوح در سخنان مسئولان ارشد کشورهای مذاکره کننده نمایان است، آیا این دوره از مذاکرات گشایش مورد انتظار تا رسیدن به چارچوب توافقی را شاهد خواهد بود که نه تنها طرف های مذاکره کننده بلکه همه طرف هایی را که با رفتار ایران در منطقه مرتبط هستند، راضی کند یا اینکه ما باید از همین حالا به گزینه های جایگزین و سناریوها و پیامدهای شکست در رسیدن به توافق و گزینه های جایگزین کشورهای ذیربط بیندیشیم؟

با پیگیری اظهارات طرف های تاثیرگذار در مذاکرات، تمایل آنها برای از دست نرفتن این فرصت و درک این مساله نمایان است که امکان دارد عملا آخرین دور مذاکرات باشد، در صورتی که شاهد پیشرفت ملموس و دلگرم کننده و توافق بر سر کلیات و نکات مورد اختلاف نباشد، مساله ای که به عنوان مثال در تمایل مسکو برای ارائه پیشنهادهایی برای تضمین عدم تکرار مشکلات پیش روی توافق نمایان است.

درک اهمیت این دور از مذاکرات همچنین ویژگی برجسته موضع اروپا و به طور مشخص، فرانسه است که وزیر امور خارجه آن جمعه گذشته تاکید کرده بود که پیشرفتی در مذاکرات هسته ای رخ داده، اما در عین حال هشدار مهمی مطرح کرد که باید مورد توجه قرار داد. او گفت که ما در روزهای گذشته در مسیر مثبتی گام برداشتیم، اما زمان عامل اساسی است، زیرا اگر به سرعت به توافق دست نیابیم، دیگر چیزی که درباره آن مذاکره کنیم، وجود نخواهد داشت.

این دومین نشانه فرانسوی در کمتر از یک ماه از نزدیک بودن پایان یافتن صبر اروپایی هاست، سفیر فرانسه در سازمان ملل گفته بود که باب توافق هسته ای ایران در حال حاضر باز است، ولی ما به سرعت به پایان راه نزدیک می شویم.

مواضع دیگر طرف های مذاکره کننده اروپایی در همان چارچوب خوش بینی همراه با احتیاط و هشدار بیشتر است، وزیر امور خارجه آلمان هفته پیش گفته بود که ایران بخش زیادی از اعتماد به خود را از دست داده و زمان در حال پایان یافتن است، نخست وزیر انگلیس هم پیش از دور اخیر مذاکرات هشدار داده بود که زمان برای نجات توافق در حال از دست رفتن است.

این در حالی است که وانگ گوآن، نماینده چین گفته است مذاکرات رو به جلو بوده و ادامه خواهد یافت. بنابراین، تمام طرف ها برای اولین بار با خوش بینی محتاطانه درباره امکان رسیدن به توافق سریع ابراز تمایل کرده اند، به نظر می رسد که روسیه و چین، ایران را متقاعد یا حداقل تلاش کرده اند ایران را متقاعد کنند با دادن امتیازهایی موافقت کند که به امضای توافق در اوایل ماه آینده منجر شود، اینجاست که توپ در زمین ایران قرار دارد، آیا ایران این فرصت را همانند قبل از دست می دهد؟

آیا گوش هایش نمی شنود و چشمانش را به روی این اشاره ها و هشدارهایی می بندد که تنها به خارج محدود نیست، بلکه همچنان از داخل ایران هم صورت گرفته و به نوعی به شکل روزافزون برای دستیابی به توافقی فشار وارد می کند تا انزوای بین المللی ایران را درهم بشکند و تحریم های باقی مانده را لغو کند. یا اینکه ایران به اندازه ای از واقع گرایی خود را آراسته کرده و به صدای عقل گوش کرده و در موضع سرسختانه خود که سقف مطالباتشان را به بالاترین حد رسانده است، تجدید نظر می کند؟

معتقدم پاسخ به این سئوال ها به زودی و به ویژه پس از سفر ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به مسکو و دیدار با همتای روسی اش داده خواهد شد.

عاطف السعداوی