قرارداد آذربایجان با ترکیه و بازاری که ایران بازیگری نمی‌کند/ چرا پیشنهاد گازی سوئیس عملیاتی نشد؟

علی‌اصغر زرگر ، درباره قرارداد گازی ترکیه و آذربایجان و تاثیر آن بر پروژه‌های گازی ایران اظهار داشت: در ائتلاف و توافقی که بین ترکیه و آذربایجان در جنگ ارمنستان و آذربایجان بوجود آمد، دالان ترانزتی بین ترکیه و آذربایجان شکل گرفت که هدف صرفا تجارت زمینی نبوده بلکه یک استراتژی کلی داشتند که ترکیه به آذربایجان متصل شود و از طریق دریای خزر به ترکمنستان نیز وصل شود و در صورت احداث خط لوله کنترل آن در دست دو کشور باشد، این مسئله دالان ترانزیتی را احیا می‌کند و به نوعی تغییر مرزها خواهد بود.

وی در ادامه با بیان اینکه ما به عنوان دارنده بزرگترین منابع گازی دنیا بعد از روسیه بزرگترین صادرکننده نیستیم، افزود: کشور ما پهناور است و بیش از 84 میلیون نفر جمعیت دارد و نحوه استفاده از گاز معقول نیست، به طوری که به اندازه کشور یک میلیاردی هندوستان و کل اتحادیه اروپا گاز را داخل کشور مصرف می‌کنیم و با توجه به مصرف بالای گاز نه تنها تولیدکننده، صادرکننده مطمئنی هم نیستیم که به مشتریان طبق تعهد گاز صادر کنیم.

این کارشناس حوزه بین‌الملل انرژی تصریح کرد: مثلا ما به مشتریان غربی مثل ترکیه و عراق و یا اگر خط لوله شرق احداث شود، نمی‌توانیم صادرات مطمئنی داشته باشیم و با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری ما در این حوزه خیلی کم بوده و گاهی تولید برای مصارف داخلی کافی نیست، خیلی از مشتریان دنبال منابع دیگری می‌گردند، مثلا شاهدیم که خط لوله از ماورای خزر و آسیای مرکزی به افغانستان، پاکستان و هند در حال احداث است، در حالی که ایران راحت‌تر می‌توانست این کشورها را تغذیه کند و گاز بفروشد.

وی تاکید کرد: بنابراین اولین اقدام اینکه باید روی منابع گازی در شمال و جنوب و جزایر سرمایه‌گذاری عمده انجام دهیم و بعنوان منبع مطمئن تولید و فروش گاز به دنیا معرفی شویم و یا تکنولوژی حمل و صادرات گاز به نقاط دورتر را به صورت ال‌ان‌جی داشته باشیم.

زرگر در ادامه با اشاره به امکان همکاری گازی ایران و روسیه گفت: زمانی سازمانی مانند اوپک برای تولید و صادرکنندگان گاز نیز تشکیل شد ولی تشکیل این سازمان برای کشوری مانند ما که منبع تولید و صادرات گاز نیستیم، مهم نیست در ضمن روسیه انحصار فروش گاز به اروپا دارد و دو خط عمده گاز این کشور از شمال خزر و اوکراین به اروپا می‌رود و در نظر ندارد که اجازه دهد ایران این انحصار را بشکند و حتی برخی معتقدند یکی از مواردی که روسیه در توافق برجام کارشکنی می‌کند این است که اجازه ندهد در محیط آرام و بدون تنش اروپا بتواند با خط لوله دیگری از طریق ایران گاز مورد نیاز خود را تامین کند.

وی یادآور شد: زمانی سوئیس پیشنهاد داده بود که 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌کند تا یک خط لوله گازی از ایران به اروپا ببرند، اما روسیه در نظر دارد به هر قیمتی گلوگاه گاز اروپا را در دست خودش داشته باشد تا با هر نرخی که بخواهد مذاکره کند و سود هنگفتی را که دارد، از دست ندهد. بنابراین تغییر این شرایط به شرطی است که ایران تولیدکننده عمده باشد و از طریق تولید خود ثابت کند که می‌تواند به هر کشوری که نیاز داشته باشد گاز بفروشد.