ترور اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس توسط اسرائیل در ایران نمایانگر لحظه‌ای مهم در منازعات جاری اسرائیل و فلسطین و ژئوپولیتیک گسترده‌تر خاورمیانه است.
ترور هنیه به عنوان یک چهره مهم در حماس و مقاومت فلسطین پیامد‌های مختلفی را برای پویایی منطقه، روابط بین الملل و شرایط اقتصادی جهانی به دنبال خواهد داشت. این مقاله با توجه به پیچیدگی‌های اتحادها، درگیری‌ها و اقدامات تلافی جویانه‌ای که ممکن است در پی آن رخ دهد تاثیرات احتمالی آینده این رویداد را بر شرایط ژئوپولیتیکی و ثبات اقتصادی بررسی می‌کند.
تغییر چشم انداز ژئوپولیتیکی
به نقل از مادرن دیپلماسی و ژئوپولیتیک، ترور هنیه نشان دهنده تشدید عمدی در کارزار طولانی مدت اسرائیل علیه حماس و رهبری آن است. این اقدام احتمالا واکنش چند وجهی را از سوی بازیگران مختلف در منطقه و فراتر از آن برانگیخته است. انتظار می‌رود واکنش فوری ایران واکنشی محکم باشد. رهبران ایران این ترور را محکوم کرده و متعهد شده اند که از حماس و دیگر جناح‌های فلسطینی حمایت داشته باشند.
جناح‌های مختلف در داخل حماس ممکن است حول اجرای یک عملیات کوبنده‌تر علیه اسرائیل گردهم آیند که به طور بالقوه منجر به افزایش تنش در مرز غزه و اسرائیل و افزایش خشونت‌ها می‌شود. علاوه بر این، واکنش‌های کشور‌های عربی همسایه به ویژه آن کشور‌هایی که پیش‌تر در قالب توافق ابراهیم به عادی سازی روابط با اسرائیل پرداختند بسیار مهم خواهد بود.
کشور‌هایی مانند امارات متحده عربی و بحرین ممکن است خود را در یک باتلاق دیپلماتیک بیابند و با فشار مردم برای همبستگی با آرمان فلسطین و قطع روابط با اسرائیل مواجه شوند. بقای توافق‌های دیپلماتیک موجود ممکن است به نحوه واکنش دولت‌ها به ترور بستگی داشته باشد.
اتحاد‌های منطقه‌ای و نقش بازیگران غیردولتی
ترور هنیه احتمالا باعث ارزیابی مجدد اتحادها در منطقه خواهد شد. بازیگران غیر دولتی از جمله حزب الله لبنان ممکن است حمایت‌های شان از حماس را افزایش دهند و تلاش‌های خود را به‌عنوان یک جبهه متحد در برابر تجاوزات اسرائیل مدنظر قرار دهند. این امر می‌تواند منجر به واکنش هماهنگ‌تر در میان گروه‌های مختلف برای اقدامات علیه اسرائیل شود و به طور بالقوه منجر به درگیری چند جبهه‌ای خواهد شد که می‌تواند لبنان و سایر کشور‌های خاورمیانه را بی ثبات کند.
علاوه بر این، کشور‌هایی مانند ترکیه که در طول تاریخ از حماس و جنبش‌های اسلامی در منطقه حمایت کرده اند ممکن است تلاش‌ها و کمک‌های دیپلماتیک خود را افزایش دهند. این امر می‌تواند بلوک جدیدی از دولت‌ها را تقویت کند که اسرائیل و متحدان غربی آن را به چالش می‌کشند و شکاف ایجاد می‌کند و حتی ممکن است مرز‌های موجود پس از جنگ جهانی اول را به چالش بکشد.
تاثیر بر پویایی قدرت جهانی
پیامد‌های ژئوپولیتیکی ترور هنیه فراتر از خاورمیانه می‌رود و بر نحوه تعامل قدرت‌های جهانی با منطقه تأثیر می‌گذارد. ایالات متحده به عنوان متحد اصلی اسرائیل، با فشار فزاینده‌ای برای متعادل کردن حمایت خود از اقدامات نظامی اسرائیل با نیاز به ثبات منطقه و رسیدگی به نارضایتی‌های فلسطینی‌ها مواجه خواهد شد. با توجه به واکنش کشور‌های عربی و افکار عمومی جهانی که از حقوق فلسطینیان حمایت می‌کنند ایالات متحده ممکن است به طور فزاینده‌ای محدود شود.
علاوه بر این، چین و روسیه ممکن است این وضعیت را فرصتی برای گسترش نفوذ خود در خاورمیانه قلمداد کنند. هر دو کشور اغلب از ایران حمایت کرده و با سیاست‌های آمریکا در منطقه مخالفت کرده اند. پیش روی‌های دیپلماتیک آنان نسبت به کشور‌های خاورمیانه ممکن است با توجه به ناکامی‌های غرب در ترویج صلح باعث تقویت مشارکت‌های جایگزین باشند.
پیامد‌های اقتصادی: بی ثباتی و واکنش‌های بازار
پیامد‌های ترور هنیه بر روی چارچوب‌های اقتصادی جهانی به ویژه بر بازار‌های نفت و کالا تاثیر می‌گذارد. هر گونه تشدید نظامی قابل توجهی در منطقه می‌تواند ترس از اختلال در عرضه را ایجاد کند و باعث نوسانات قیمت نفت شود و بر ثبات اقتصادی جهانی تاثیر بگذارد. خاورمیانه کماکان یک مرکز حیاتی برای تولید نفت است و عدم قطعیت پیرامون درگیری‌ها می‌تواند اثرات موجی را ایجاد کند که بر قیمت‌های انرژی تاثیر می‌گذارد قیمت‌هایی که در حال حاضر به دلیل تنش‌های ژئوپولیتیکی در حال نوسان هستند.
علاوه بر این، کشور‌هایی که دارای روابط اقتصادی قوی با منطقه هستند یا به منابع انرژی پایدار متکی می‌باشند مانند کشور‌های اروپا و آسیا ممکن است نیاز به ارزیابی مجدد سیاستگذاری‌ها و استراتژی‌های انرژی خود برای خرید‌های بلند مدت داشته باشند. شرکت‌ها ممکن است به دنبال تنوع بخشیدن به زنجیره تامین خود و سرمایه گذاری در منابع انرژی جایگزین برای کاهش خطرات مرتبط با بی ثباتی بالقوه در زنجیره تامین نفت باشند.
هم چنین، ترور ممکن است منجر به تحریم‌های اقتصادی کشور‌های مختلف علیه اسرائیل شود. این تحریم‌ها می‌تواند به تقابل‌های تجاری گسترده تری تبدیل شود که ممکن است بر بخش‌های دیگر فراتر از حوزه انرژی تاثیر بگذارد و به یک محیط همراه با رکود اقتصادی منجر شود.
ملاحظات بشردوستانه و چشم انداز‌های آینده
با افزایش تنش ها، شرایط انسانی در مناطق تحت تأثیر این تشدید به ویژه در غزه بیش از پیش بدتر خواهد شد. تشدید رویارویی‌های نظامی می‌تواند منجر به تلفات غیر نظامیان شود و منجر به یک بحران فوری بشردوستانه جهانی شود. پاسخ‌های بین المللی ممکن است شامل درخواست برای آتش بس و کمک‌های بشردوستانه باشد، اما اجرای چنین مداخلاتی در بحبوحه افزایش خصومت‌ها پس از ترور توسط اسرائیل می‌تواند چالش برانگیز باشد.
پیامد‌ها برای محور مقاومت
پس از ترور اخیر ممکن است پیامد‌های متعددی آن واقعه نه تنها برای حماس بلکه برای محور مقاومت به طور کامل ظاهر شود. گروه‌های محور مقاومت به زمان نیاز دارند تا برای انتقام گیری فوری علیه اسرائیل دوباره گروه بندی شوند. علاوه بر این، ماهیت رهبری اقدامات این گروه را مشخص می‌کند. در مورد حماس هنیه فردی میانه رو قلمداد می‌شد که از طریق میانجی‌هایی مانند قطر و مصر با اسرائیل در گفتگو و دیپلماسی برای یافتن راه حل شرکت داشت.
با این وجود، “یحیی سنوار” رهبر شاخه نظامی حماس در غزه ماهیتا فردی رادیکال‌تر نظر گرفته می‌شود. او ممکن است فعلا سکوت کند کمی صبر کند و به جای انتقام فوری تلاش کند تا جنگ را تا بن بست ادامه دهد. با این وجود، حماس ممکن است اکنون یک کارزار جنگ اطلاعاتی تهاجمی‌تر را علیه اسرائیل آغاز کند که نه تنها جامعه بین المللی بلکه شهروندان اسرائیلی را نیز علیه نتانیاهو هدف قرار می‌دهد، زیرا کابینه جنگی نتانیاهو در مقایسه با گذشته ضعیف‌تر شده است. نتایج برخی از نظرسنجی‌های ملی نشان می‌دهند که “بنی گانتز” در صورت برگزاری انتخابات ممکن است به جای نتانیاهو نخست وزیر شود. گانتز پیش‌تر با ترک کابینه جنگ نتانیاهو را به چالش کشیده بود.
از سوی دیگر برای گروه‌های دیگری مانند حزب الله لبنان و انصارالله یمن ممکن است نه تنها برای ترور هنیه بلکه به دلیل حملات اخیر اسرائیل علیه بیروت و یمن نیز دست به انتقام بزنند. به ویژه در یمن اسرائیل یک حمله پهپادی علیه بندر حدیده انجام داده بود.
هم انصارالله و هم حزب الله لبنان به طور علنی در روز‌های آینده اقدام انتقام جویانه علیه اسرائیل را اعلام کرده اند. حزب الله ممکن است موشک‌های بالستیک را به سوی نقاط کلیدی و پست‌های مرزی در سراسر اسرائیل که عمدتا در نزدیکی تل‌آویو هستند شلیک کند. انصارالله به جای حمله مستقیم ممکن است به مانع تراشی در تجارت جهانی از طریق دریای سرخ ادامه دهند. پیش از این، دریای سرخ ۱۲ درصد تجارت جهانی و ۳۰ درصد از حمل و نقل کانتینری جهان را در خود جای داده بود. در حال حاضر این وضعیت به یک بحران منطقه‌ای برای اقتصاد‌های جهانی تبدیل شده است. با این وجود، ممکن است رهبری آن گروه‌ها مانند گذشته آشکار و علنی نباشند و حتی با میانجی‌ها نیز جلسات پنهانی برگزار شود.
نتیجه گیری
ترور اسماعیل هنیه رهبر حماس توسط اسرائیل نشان دهنده یک مقطع حساس با پیامد‌های بالقوه طولانی مدت برای چشم انداز ژئوپولیتیکی و اقتصاد جهانی است. واکنش‌های حاصل از قدرت‌های منطقه‌ای، پیکربندی مجدد اتحادها، تاثیر بر نیرو‌های جهانی و پیامد‌های اقتصادی سوالات مهمی را برای آینده ایجاد می‌کند.
