ادعای تاثیر هارپ، عقیم سازی ابرها و انتقال آن به کشورهای همسایه ایران درحالی مطرح می‌شود که رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست معتقد است که کم‌بارشی ایران ناشی از تغییرات اقلیمی است و کارشناسان هم از نقش مصرف سوخت‌های فسیلی در تشدید خشکسالی صحبت می‌کنند.
چهار ساله شدن خشکسالی در ایران بازار شایعات را هم داغ کرد و اخیرا در برخی شبکه‌های اجتماعی دلایلی از جمله تاثیر هارپ ( پروژه تحقیق از یونوسفر با استفاده از ارسال امواج فرکانس بالا به این لایه و بررسی برهمکنش این امواج با لایه یونوسفر زمین) انتقال ابرها و سامانه‌های بارشی به کشورهای همسایه برای کم‌بارشی ایران منتشر شده است اما این موضوع چقدر صحت دارد؟
علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در واکنش به این اظهارنظرها گفته که مهمترین عامل کاهش بارندگی‌های کشورمان، تغییر اقلیم و پیامدهای ناشی از آن است که بر سراسر جهان تاثیر گذاشته است، به نحوی که همین حالا کشورهای اروپایی نیز هم از نظر افزایش درجه حرارت و هم به لحاظ کاهش میزان بارش در وضعیت نامناسبی قرار گرفته‌اند.
وی افزود: به هر حال فناوری‌هایی مانند بارورسازی ابرها در سطح جهان وجود دارد و ممکن است برخی کشورها از آن استفاده کنند، همان‌طور که ایران نیز به این فناوری دسترسی دارد و خود ما هم در سال گذشته به صورت محدود در برخی نقاط کشور از فناوری بارورسازی ابرها استفاده کردیم. به همین دلیل، ممکن است دشمنان ایران هم از حربه‌های علمی برای آسیب زدن به کشورمان استفاده کنند، ولی تا امروز برای ما ثابت نشده است که دشمنان به صورت گسترده از فناوری‌هایی مانند هارپ یا بارورسازی ابرها علیه کشورمان استفاده کرده‌اند.
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که دشمنان ایران و برخی از دیگر کشورها، در مقیاس‌های کوچک، محلی و در سطح آزمایشگاهی از فناوری بارورسازی ابرها استفاده کرده‌اند، ولی گزارشی دریافت نکرده‌ایم که دشمنان در مقیاس‌های کلان به نحوی که بتوانند روی میزان بارندگی‌ها در کشور پهناوری مانند ایران تاثیر بگذارند، از فناوری هارپ یا یونیزاسیون استفاده کرده باشند. البته ما از معاونت محیط‌زیست دریایی و پژوهشکده محیط‌زیست درخواست کرده‌ایم که تحقیقات بیشتری را در این زمینه انجام دهند تا بتوانیم پاسخی علمی به ابهاماتی بدهیم که در این زمینه در ذهن مردم وجود دارد.
بارور کردن ابرها در چه شرایطی امکان‌پذیر است؟
احد وظیفه سرپرست مرکز تغییر اقلیم و خشکسالی سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسکانیوز درخصوص شرایط لازم برای بارور کردن ابرها گفت: بارور کردن ابرها همیشه اثرگذار نیست. هدف از بارور کردن ابرها اضافه کردن هسته‌های میعان است که رطوبت موجود دور هسته‌های میعان جمع شوند و ماحصل آن به صورت باران ریزش کند.
وی افزود: اگر محیط طبیعی به طور طبیعی خود ذخیره هسته میعان داشته باشد، نیازی به بارور کردن ابر نیست. منطقه خاورمیانه به دلیل گرد و غباری که دارد، به طور طبیعی ذخیره دارد و اگر ما هم ذره‌ای اضافه کنیم، کار بیهوده‌ای کرده‌ایم. حتی اگر تعداد ذره زیادتر از حد طبیعی وارد محیط کنیم ممکن است قطرات ابر بسیار کوچک شوند و پیش از رسیدن به زمین بخار شوند.
سرپرست مرکز تغییر اقلیم و خشکسالی سازمان هواشناسی عنوان کرد: بارورسازی ابرها در هر منطقه و با هر نوع ابری امکان‌پذیر نیست؛ تنها در مناطق کوهستانی و با ساختارهای مشخص ابر می‌توان به درصدی از بارش اضافه کرد. اینطور نیست که ما تصور کنیم با بارور کردن هر ابری در هر منطقه‌ای می‌توانیم به افزایش بارش کمک کنیم. به طور کلی بارور کردن ابرها تاثیری در خشکسالی ندارد.
تغییر اقلیم ناشی از گرم شدن زمین است
وی با بیان اینکه تغییر اقلیم ناشی از گرم شدن زمین است، بیان کرد: گرمایش زمین هم از گازهایی نشات می‌گیرد که دهه‌ها در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی تولید شده‌اند. این موارد باعث شده دمای زمین در مقایسه با عصر قبل از صنعتی شدن یعنی ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ میلادی یک درجه افزایش پیدا کند.
لزوم کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی
سرپرست مرکز تغییر اقلیم و خشکسالی سازمان هواشناسی توضیح داد: این یک درجه میانگین است و در برخی از نقاط کرده زمین مثل قطب شمال این افزایش دما به چهار یا حتی پنج درجه هم می‌رسد. تغییر دمای زمین الگوهای جوی را تغییر داده و مسیر گذر سامانه‌های بارشی عوض شده است. تمام این تغییرات منجر به کاهش بارش سالانه یا فصلی در برخی از نقاط کره زمین مانند خاورمیانه شده است. به طبع تعداد خشکسالی‌ها و کم آبی هم بیشتر می‌شود. کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی مانند نفت و گاز به ویژه سوخت‌های سنگینی چون مازوت و ذغال سنگ یکی از رهکاری کاهش اثرات خشکسالی و گرمایش زمین است.
تابستان امسال صحبت‌هایی از احتمال افزایش بارش‌ها در ایران به جهت وقوع پدیده ال‌نینو مطرح شد و شیوه مطرح کردن این موضوع از سوی رسانه‌ها باعث شد تا مردم تصور کنند که این اتفاق حتما در کشور رخ می‌دهد. این درحالی است که صادق ضیائیان رئیس سازمان ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران در رابطه با پدیده ال‌نینو گفت که ال‌نینو یکی از عوامل دورپیوند است که بر آب و هوای ایران تاثیر دارد، دورپیوندهای زیادی هستند که بر آب و هوای کشور تاثیر دارند.
وی ادامه داد: غیر از آنها عوامل سینوپتیکی، دینامیکی و فیزیکی بر آب و هوای کشور اثر دارند. ال نینو در ۶۰ درصد مواقع یکی از عواملی است که در زمستان و پاییز باعث بارش فراوان شده و در ۴۰ درصد مواقع هیچ تاثیری بر آب و هوای کشور نداشته است.
همین انتظار باعث شده تا شایعات تاثیر هارپ بر آب و هوای ایران از سوی مخاطبان پذیرفته شده و بارها بازنشر شود؛ انتشار این شایعات باعث می‌شود که از هدف اصلی یعنی کاهش گازهای گلخانه‌ای و کنترل مصرف در راستای کاهش اثرات ناشی از خشکسالی و گرمایش زمین غافل شویم و دست بیگانه را در مشکلات امروزمان دخیل بدانیم.
آنچه نباید از خاطر ببریم این است که ایران سرزمینی خشک و نیمه خشک است و باید به سهم خود در مصرف آب و انرژی صرفه‌جویی کنیم و به سمت انرژی‌های پاک برویم تا بیش از این در مشکلات ناشی از خشکسالی غرق نشویم.
