کشور هند را می‌توان یکی از نمونه‌های موفق در عرصه گردشگری پزشکی دانست و بسیاری از کارشناسان معتقدند که الگوبرداری از این کشور همراه با رفع موانع می‌تواند ایران را نیز به یکی از قدرت‌های گردشگری پزشکی در آسیا تبدیل کند.
صنعت گردشگری پزشکی یکی از پردرآمدترین شاخه‌های گردشگری در هر کشوری است و این مهم در سال‌های اخیر به ویژه در قاره آسیا مورد توجه قرار گرفته است. هرچند تمامی کشورهای منطقه در حال ظهور به عنوان مقاصد گردشگری سلامت هستند اما سه کشور مالزی، تایلند و سنگاپور به عنوان سرآمد و رهبران گردشگری سلامت درمنطقه به شمار می‌آیند.
پس از بحران اقتصادی دهه 90 میلادی در آسیای شرقی، بسیاری از کشورهای منطقه به فکر چاره‌ای برای افزایش درآمد سرانه خود بودند و سه کشور مذکور، اولین‌هایی بودند که بر روی گردشگری سلامت سرمایه گذاری کردند. سه دهه بعد، این سه کشور، مکرراً در لیست ده کشور برتر گردشگری سلامت جای دارند.
در کنار این 3 کشور سرآمد، هند و امارات متحده عربی نیز گام‌های مهمی را برای تبدیل به یکی از سرآمدهای گردشگری پزشکی در جهان برداشته‌اند که کشور هند توانسته است در دهه اخیر بسیار موفق عمل کند و به درآمد سالانه 9 میلیارد دلاری از طریق گردشگری پزشکی در طول دهه گذشته برسد.
گردشگری پزشکی یکی از بخش‌های اقتصادی مهم هند است و در هند در پنج سال گذشته شاهد سرمایه‌گذاری‌های خصوصی زیادی بوده است. علیرغم این دولت هند نیز موضوع بهداشت و پزشکی ازجمله اولویت‌های خود قرار داده بود. مجموع این اقدامات باعث شد که کشور هند در رتبه دهم بهترین کشورهای جهان از نظر گردشگری سلامت قرار گیرد.
گردشگری سلامت هند، به یک موقعیت بسیار رقابتی تبدیل شده است. دلایل متعددی مانند قابلیت انطباق و سازگاری با تقاضای جهانی و رقابت پذیری این کشور، همراه با خدمات درمانی ارزان قیمت باعث رشد این صنعت در این کشور شده است.
عمده ترین دلیل ورود گردشگران پزشکی از کشورهای توسعه یافته به کشور هند، انتظار طولانی برای دریافت ویزا یا خدمات درمانی در کشورهای غربی، ضعف بیمه‌های پزشکی برای پوشش دادن کلیه خدمات درمانی و هزینه بالای درمان و است و این درحالی است که هند هیچ یک از این مشکلات را ندارد. همچنین نیروی ماهر کم هزینه، فناوری های پزشکی مدرن، کیفیت مناسب خدمات پزشکی و استفاده توده مردم از زبان انگلیسی از دلیل موفقیت گردشگری سلامت هند هستند.
با پشتیبانی و سرمایه‌گذاری دولت هند، شهر «چِنای» تبدیل به پایتخت گردشگری سلامت این کشور شده است. هند ۳۹ بیمارستان تایید شده بینالمللی دارد و روزانه ۱۵۰ گردشگر سلامت تنها در شهر چنای مورد درمان قرار می‌گیرند.
از سال ۲۰۱۹ دولت هند ویزای درمانی جدید خود را که ۶ ماه اعتبار دارد معرفی کرده تا بیش از پیش این کشور را به گزینه‌ای برای گردشگران سلامت تبدیل کند. زبان انگلیسی در هند یک زبان رسمی‌ست و به وفور مورد استفاده عموم قرار می‌گیرد که یک امتیاز بزرگ برای گردشگران غربی به شمار می‌رود. بسیاری از بیمارستان‌های هندی همچنین به استخدام مترجمین مختلف پرداخته تا اقامت بیماران بینالمللی خود را تا حد زیادی تسهیل بخشند.
بیشتر بیمارستان‌های بینالمللی هند مترجمانی مسلط به زبان‌های روسی، عربی، انگلیسی و همچنین افرادی را برای ترجمه به زبان‌های شبه‌جزیره بالکان و زبان‌های آفریقایی در اختیار دارند. بیمارستان‌های هندی تقریبا چیزی به نام «زمان انتظار» و «صف نوبت‌دهی» ندارند و درمان بیماران به صورت آنی در آن‌ها صورت می‌گیرد.
همانند کشورهای جنوب شرق آسیا، هزینه درمان در هند نسبت به آمریکا ۶۵ تا 90 درصد ارزان‌ترند. بسیاری از بیمارستان‌های خصوصی هند بسته‌های ویژه درمانی می‌فروشند و خدمات اقامتی ویژه مانند «راننده شخصی» و «اینترنت» برای بیماران مهمان خود فراهم می‌کنند.
این عوامل به رشد 200 درصدی این صنعت، جذب 2 میلیون گردشگر سلامت و سود سالانه 9میلیارد یورویی هند از گردشگری سلامت از سال ۲۰۲۰ منجر شده و انتظار می‌رود تا پایان سال 2026 میلادی این آمار به 12 میلیارد دلار در سال برسد.
این درحالی است که بنا بر آمار وزارت بهداشت، سالانه ورود یک میلیون و 200 هزار گردشگر سلامت داریم اما درآمد حاصل از آن حدود یک میلیارد دلار است که این مبلغ علاوه بر مراکز درمانی و بیمارستانی به زنجیره هتل‌ها، رستوران‌ها، صنعت حمل و نقل و دیگر نهاد‌های خدماتی نیز تعلق می‌گیرد.
این آمار کشور ما را در رتبه 43 کشورها از نظر جذب گردشگری خارجی قرار داده است و این درحالی است که ظرفیت پزشکی ایران پتانسیل بسیار بالاتری این رتبه را دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که الگوبرداری از کشور هند، می‌تواند الگوی مناسبی برای توسعه این صنعت مهم در کشور ما باشد.
در این رابطه ستاره بستان جوادی، کارشناس گردشگری به موج گفت: عدم حضور شرکت‌های بیمه و تسهیل‌گر بینالمللی در کشور به دلایل متعدد از جمله تحریم، عدم وجود سامانه الکترونیکی قوی و فقدان سیستم کارآمد حمل و نقل ریلی و هوایی از نقاط مرزی از موانع اصلی گسترش گردشگری سلامت در کشور ما هستند.
وی ادامه می‌دهد: عدم توجه و اهتمام لازم به تولید بسته‌های استاندارد جهت ارائه به گردشگران سلامت، توجه نکردن به تدوین سند اعتباربخشی بینالمللی بیمارستان‌ها، استفاده نکردن از ظرفیت انجمن‌های دوستی ایران و سایر کشورها، فقدان کتابچه راهنما و مرجع در گردشگری سلامت و برگزار نکردن نمایشگاه‌ها و همایش‌های معرفی توانمندی‌های گردشگری سلامت ایران از دیگر موانع هستند.
این کارشناس اظهار کرد: نبود تشکل حرفه‌ای گردشگری سلامت زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان بازوی اجرایی، نبود توانایی عملیاتی اجرایی کافی در وزارت بهداشت و سازمان میراث فرهنگی، فقدان برنامه استراتژیک گردشگری سلامت در کشور، اختصاص نیافتن تسهیلات در تبلیغات و بازاریابی گردشگری سلامت و فقدان هتل ـ بیمارستان‌ها و ضوابط آن از مشکلات بر سر راه توسعه گردشگری سلامت هستند.
بستان جوادی در رابطه با راهکاری‌های توسعه این صنعت گفت: برنامه‌ریزی در جهت تشکیل نشست‌های منطقه‌ای در حوزه گردشگری سلامت و استفاده از زیرساخت‌ها و توانمندی‌های پزشکی کشور جهت ارائه خدمات به گردشگران، رفع ابهام اخذ مجوزهای شرکت‌های حرفه‌ای در حوزه گردشگری سلامت در جهت استانداردسازی و ارتقای کیفیت خدمات فعالان، آموزش گردشگری در زمینه تالیف منابع و تدوین محتوای آموزشی برای مدیران موسسات و شرکت‌های فعال در گردشگری سلامت از جمله اقداماتی است که برای رفع این مشکلات است.
وی با بیان اینکه درحال حاضر عرصه برای دلالان گردشگری سلامت باز شده است، تأکید کرد: بهترین بستر برای جلوگیری از باندبازی در گردشگری سلامت، اعتبار بخشی ارائه‌دهندگان خدمات است، یعنی باید به نحوی حمایت کنیم که تمامی فعالان برای سود بیشتر از چارچوب‌ها پیروی کنند. تحقق این امر نیازمند عزم جدی وزارت بهداشت و آژانس‌های گردشگری است و این مسیر خود به خود راه را بر دلالان خواهد بست.
