به نظر می رسد اروپا نگران توسعه روابط تجاری و مالی تهران و مسکو در سال‌های اخیر به ویژه پس از حمله روسیه به اوکراین است. اروپا باور دارد همکاری روسیه و ایران طولانی شدن جنگ در اوکراین، افزایش توانایی ایران برای توسعه برنامه هسته‌ای خود و تضعیف نفوذ غرب در نهادهای بین‌المللی را باعث می‌شود.
اروپا همچنین نگران فعال شدن «کریدور شمال – جنوب» است؛ پروژه‌ای که علی شمخانی، دبیر سابق شورای امنیت ملی ایران در آوریل گذشته با ایگور لویتین، دستیار ویژه رئیس‌جمهوری روسیه درباره آن گفت وگو کرد. ترس اروپا از پروژه کوریدور «شمال – جنوب» به این علت است که این پروژه به معنای جدا کردن اروپا از آسیا، تضعیف تحریم‌های غرب و هموار کردن راه برای افزایش نفوذ روسیه در جهان عرب است.
لازم به ذکر است که این کریدور تجاری که با موانع مالی مواجه است، فرصتی برای روسیه فراهم می‌کند تا به آب های گرم دسترسی پیدا کند.
در گزارش موسسه روابط خارجی اروپا آمده است که دولت‌های اروپایی باید به دنبال آرام کردن تنش‌ها در روابط خود با تهران باشند و از نفوذ اقتصادی این اتحادیه برای جلوگیری از پیشرفت همکاری‌های روسیه و ایران استفاده کنند.
موسسه روابط خارجی اروپا مسیر این روابط را در سه جهت اصلی به شرح زیر می‌بیند: توسعه روابط تجاری و بانکی، سرمایه گذاری روسیه در انرژی ایران، پرونده هسته‌ای و کریدور تجاری میان شمال و جنوب.
مؤسسه روابط خارجی اروپا از این جناح اروپایی می‌خواهد در قبال کاهش تحریم‌های اقتصادی اعمال شده از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه بخش انرژی ایران برای متقاعد کردن تهران در راستای محدود کردن انتقال تسلیحات به روسیه و محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای خود تلاش‌هایی انجام دهد.
اروپا بر این باور است که توسعه روابط مسکو و تهران ممکن است روسیه را قادر سازد که جنگ را طولانی کرده و ویرانی در اوکراین را افزایش دهد. همچنین نفوذ روسیه و ایران در منطقه خاورمیانه را افزایش می‌دهد؛ در نتیجه از طریق حمایت روسیه از جاه طلبی‌های توسعه طلبانه ایران توازن قدرت در جهان عرب را تغییر می‌دهد و در نتیجه منافع اقتصادی اروپا در کشورهای خلیج فارس را به خطر می‌اندازد.
بانک‌های ایران و روسیه می‌توانند از سرمایه گذاری در پروژه‌های کوچک مانند بنادر و راه آهن حمایت کنند؛ اما برای پروژه های سرمایه گذاری بزرگ، روسیه و ایران ممکن است به مشارکت بانک‌های بزرگ چین و سایر کشورها نیاز داشته باشند.
در همین راستا، درخصوص کریدورهای تجاری میان آسیا و روسیه، به نظر می‌رسد که مسکو پس از حمله به اوکراین و تحریم‌های ناشی از آن به بهره‌برداری از جایگاه جغرافیایی – راهبردی ایران علاقه‌مند شده است. نیکیتا سامگن، کارشناس شورای روابط خارجی روسیه در تحلیلی می‌گوید که این کریدور با بحران تامین مالی روبه روست.
دولت روسیه اکنون حل مشکلات لجستیکی ناشی از تحریم‌های جدید غرب و در نتیجه انتقال فعالیت‌های اقتصادی به سمت چین، جنوب شرق آسیا و خلیج فارس را ضروری می‌داند.
موسی مهدی
