طهمورث غلامی با بیان اینکه بر خلاف پایان محدودیت‌های موشکی و پهپادی ایران بر اساس بند غروب برجام احتمالا اروپایی‌ها در زمان مذکور تحریم‌های پهپادی را لغو نخواهند کرد، تصریح کرد: عدم لغو تحریم‌های پهپادی و موشکی نقض برجام خواهد بود و طبیعی است که با واکنش ایران روبرو شود.
با نزدیک شدن به موعد بند موسوم به «غروب» در برجام که بر اساس آن برخی محدودیت‌های ایران لغو خواهد شد، انتظار می‌رود که تحرک بیشتری از سوی غربی‌ها برای تعیین تکلیف برجام انجام شود. بر اساس مفاد برجام، محدودیت‌هایی که در اکتبر 2023 (مهر ماه 1402) به پایان می‌رسند شامل لغو محدودیت‌های سازمان ملل در زمینه تحقیق و توسعه و تولید موشک‌های بالستیک ایران و همچنین لغو ممنوعیت واردات و صادرات فناوری مرتبط با صنایع موشکی نظیر موشک و پهپاد با برد ۳۰۰ کیلومتر هستند. اما با توجه به موضع‌گیری‌های کشورهای غربی در خصوص صنایع موشکی و پهپادی ایران به ویژه شرایطی که در پی جنگ اوکراین به وجود آمده، بعید است که کشورهای غربی مانعی برای پایان دادن به این محدودیت ایران به وجود نیاورند. به منظور بررسی بیشتر این موضوع گفتکویی با دکتر «طهمورث غلامی» –کارشناس مسائل بین الملل- انجام شد.
بازگشت عقلانیت به کاخ سفید شرط لازم برای توافق بین ایران و آمریکا
این کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به سوالی در مورد ارتباط انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با ادامه روند پرونده هسته‌ای ایران ضمن مهم خواندن این مسئله گفت: انتخابات آمریکا تاثیر زیادی روی محاسبات تصمیم‌گیران جمهوری اسلامی ایران دارد. وی افزود: انتخابات ریاست جمهوری آمریکا آبان 1403 برگزار خواهد شد و هر چند که رئیس جمهور دی ماه وارد کاخ سفید می‌شود، اما پس از مشخص شدن نتیجه انتخابات می‌توان فهمید که سیاست‌های کاخ سفید ادامه خواهد داشت و یا دچار تغییر خواهد شد.
به گفته این کارشناس مسائل بین الملل، اگر همین امروز مذاکرات احیای برجام ازسرگرفته شود، برای دستیابی به توافقات اولیه حداقل به 2 الی 3 ماه زمان نیاز دارد و حتی اگر توافق حاصل شود، چند ماه برای آماده کردن مقدمات اجرایی آن زمان لازم است. لذا طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران به توافقی تن ندهد که فقط چند ماه ضمانت اجرایی خواهد داشت و احتمالا با روی کار آمدن یک رئیس جمهور دیگر ممکن است به تعهدات تیم قبلی پایبند نباشد. غلامی بر این باور است که انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بیش از همه محاسبات تصمیم‌گیران جمهوری اسلامی را تغییر می‌دهد.
وی افزود: برای طرف آمریکایی خیلی هم بد نیست که به توافق با ایران دست پیدا کند تا از آن به عنوان یک دستاورد در سیاست خارجی استفاده کند و حتی در صورت شکست و روی کار آمدن یک رئیس جمهور جمهوری خواه که از توافق با ایران خارج خواهد شد، دموکرات‌ها چیزی از دست نخواهند داد. غلامی در خصوص سناریوها و اقدامات احتمالی غربی‌ها با توجه به نزدیک شدن به موعد «بند غروب برجام» اظهار کرد: دو احتمال وجود دارد که کشورهای غربی پیگیری خواهند کرد. مورد اول، اینکه در شهریور (سپتامبر) به دنبال فعال کردن مکانیسم ماشه باشند و تمامی قطعنامه‌های سازمان ملل علیه برنامه هسته‌ای ایران را بازگرداندند که به معنای فروپاشی کامل برجام خواهد بود.
از نظر این کارشناس مسائل بین الملل، با توجه به اینکه بند غروب بر تحریم‌های موشکی و پهپادی تمرکز دارد، احتمالا این کشورها در مهرماه تحریم‌های پهپادی را لغو نخواهند کرد که البته این نقض برجام خواهد بود و می‌توان گفت کشورهای اروپایی برای اولین بار به شکل صریح و رسمی برجام را نقض خواهند کرد اما به معنای فروپاشی برجام نیست. لذا احتمالا در گزارش سپتامبر آژانس و گزارش جامع به مشکلات آژانس اشاره خواهد شد که تکلیف تمدید یا لغو تحریم‌های اروپایی و آمریکایی در زمینه صنایع موشکی و پهپادی ایران را روشن خواهد کرد.
غلامی با بیان اینکه قطعا این موضوع واکنش ایران را در پی خواهد داشت اظهار کرد: همانطور که خروج آمریکا از برجام واکنش ایران را به دنبال داشت، طبیعی است که نقض برجام توسط کشورهای اروپایی با واکنش ایران روبرو شود و احتمالا در 26 مهرماه سال جاری سطح تنش با اروپا بالا خواهد رفت. وی در خصوص تمایل دولت سیزدهم به احیای برجام گفت: آقای رئیسی خواهان احیای برجام است اما در طرف غربی چنین تمایلی به چشم نمی‌خورد و شرایط آنها نسبت به یک سال پیش بسیار سخت‌تر شده است و این امر از نظر تیم مذاکراتی ایران قابل پذیرش نیست.
به اعتقاد این کارشناس سیاست خارجی، دولت ایران می‌داند که یکی از بهترین راه‌های حل و فصل مسائل و مشکلات کشور احیای برجام است ولی به دلیل تغییر و تحولات بین المللی –مخصوصا جنگ روسیه- نباید انتظار داشت که شرایط با دو سال پیش یکسان باشد؛ لذا در حال حاضر نه طرف مقابل حاضر است امتیازات دو شال پیش را به ایران بدهد و نه جمهوری اسلامی حاضر است عقب نشینی کند. از نظر وی، تاثیر این شرایط را در اقتصاد و نوسانات بازار ارز می‌توان مشاهده کرد؛ هرچند که مشکلات اقتصادی هم در این شرایط تاثیرگذار هستند اما بدون تردید تحریم‌ها بین المللی شرایط اقتصادی را سخت کرده است.
وی با تاکید بر اینکه به نظر نمی‌رسد حداقل تا پایان انتخابات 2024 آمریکا چشم‌اندازی برای احیای برجام وجود داشته باشد، خاطر نشان کرد: در چنین شرایطی مسئولین جمهوری اسلامی چاره‌ای جز اداره کشور بدون برجام ندارند. این کارشناس مسائل بین الملل، در خصوص اینکه احیای برجام می‌تواند به عنوان یک برگ برنده برای دموکرات‌ها در انتخابات آتی در نظر گرفته شود نیز گفت: تاثیر سیاست خارجی در رقابت‌های انتخاباتی آمریکا بسیار پایین است مگر اینکه در مورد جنگ و هزینه‌های آن باشد که حساسیت بالایی در جامعه آمریکا در این خصوص وجود دارد.
وی با بیان یک مثال به تاثیرگذاری پایین سیاست خارجی بر رقابت‌های انتخاباتی پرداخت و خاطر نشان کرد: دونالد ترامپ در سال 2020 موفق شد 4 کشور عربی را قانع کند تا اسرائیل را به رسمیت بشناسند و همه ما می‌دانیم که اسرائیل در داخل آمریکا لابی بسیار قدرتمندی دارد اما اقدامات ترامپ سبب پیروزی او در انتخابات ریاست جمهوری نشد. لذا تاثیر موضوع هسته‌ای ایران در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بسیار اندک است و شاید موضوع زندانیان دو تابعیتی کمی به اهمین آن بیافزاید. غلامی در انتها تاکید کرد: به نتیجه رساندن برجام صرفا می‌تواند به دموکرات‌ها کم کند تا تمرکز بیشتری روی سایر مسائل سیاست خارجی داشته باشند و تاثیر مستقیمی روی انتخابات نخواهد داشت.
