یادداشت اخیر وال استریت ژورنال درباره ایران به دلیل عکسی خاص، در چند روز اخیر حسابی پر سر و صدا شد
برخی نخوانده یا فقط از روی عکس، آن را کاملا منفی یا کاملا مثبت تحلیل کردند. ترجمه بخش‌هایی از آن را در ادامه می‌گذارم احتمالا بشود بهتر تحلیل کرد.
«دوستان جدید ایران : چین و روسیه»
ارتش سرخ در آغاز جنگ جهانی دوم، در یک توطئه مشترک با لندن با هدف حفاظت از خطوط تدارکاتی متفقین، تامین امنیت میادین نفتی ایران و جلوگیری از نفوذ آلمان، به شمال ایران حمله کرد و دوباره آن را اشغال کرد.
نیروهای روسی ۱۹۴۶ این منطقه را ترک کردند، اما نفوذ مسکو در تهران به عنوان یک دغدغه دائمی برای شاه و واشنگتن در طول جنگ سرد باقی ماند.
روسیه و ایران مدت‌هاست بیش از آنکه شریک باشند در رقابتی چند صد ساله برای کنترل دریای خزر و مسیرهای تجاری خلیج فارس رقیب یکدیگر بوده‌اند.
تریتا پارسی گفت: اکنون چین و روسیه به دلیل دشمنی مشترک با آمریکا و واقع گرایی کوتاه مدت به تهران نزدیک تر می شوند. او گفت: «آنها وجه اشتراکی دارند که نمی خواهند تک قطبی بودن آمریکا عامل تعیین کننده در نظم جهانی باشد. واشنگتن از این مسئله آگاه است.
ژنرال مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا ماه پیش در کنگره گفت: «من این را یک اتحاد کامل و واقعی نمی‌دانم، اما ما شاهد نزدیکتر شدن آنها به یکدیگر هستیم و این مشکل‌ساز است. ماه درباره ایران، روسیه و چین. این سه کشور با هم برای سال‌های آینده مشکل‌ساز خواهند بود.
این تصور که ایران باید متحدان و شرکای اقتصادی در خارج از غرب پیدا کند، ابتدا در زمان محمود احمدی‌نژاد، محافظه‌کاری که به دنبال متمایز کردن سیاست‌های خود از سلف طرفدار غرب خود، محمد خاتمی بود، به وجود آمد.
اما وقتی تندروهای ایران شروع به دنبال کردن این استراتژی به اصطلاح «نگاه به شرق» کردند، تقریباً هیچ‌کس از جمله چین و روسیه آن را جدی نگرفت. در داخل ایران، برخی از روحانیون محافظه کار آن را خیانت به اصل انقلاب ۱۹۷۹ (اشاره به شعار نه شرقی، نه غربی) می دانستند.
زمانی که ترامپ از توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدتری را اعمال کرد، آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم ایران علناً شروع به تأیید روابط نزدیکتر با مسکو و پکن کرد. آقای خامنه‌ای در سال ۲۰۱۸ به جمعی از دانشگاهیان گفت: «ما باید به شرق نگاه کنیم، نه غرب».
آقای پارسی گفت: “ایرانی ها به درستی یا نادرست به این نتیجه رسیده اند که ایالات متحده آمریکا به سادگی هرگز ایران را نخواهد پذیرفت.” همگرایی حول این دیدگاه وجود دارد که ایجاد همکاری با غرب یک گزینه نیست.»
با وجود همه نشانه‌ها از تعمیق روابط، محدودیت‌های همکاری ایران با روسیه و چین قابل توجه است. تحلیلگران می گویند سرمایه‌گذاری مستقیم شرکت های روسی و چینی در ایران کم است. هر دو کشور نگرانند گره زدن بیش از حد اقتصادشان به ایران آنها را هدف تحریم های آمریکا علیه ایران قرار دهد.
همان مولفه هایی که واقعاً از سال ۲۰۱۲ همکاری اقتصادی روسیه و ایران و همکاری چین و ایران را کنار زده است، هنوز هم وجود دارند. اگرچه همسویی آنها به دلیل نارضایتی متقابل از آنچه هژمونی امریکا توصیف می کنند، هدایت می شود، همسویی آنها نشانه های کمی از یک اتحاد رسمی دارد.
روابط رو به رشد ایران با مسکو و پکن، این کشور را به غولی تبدیل نمی کند که بتواند آمریکا را از منطقه بیرون کند یا اسرائیل را نابود کند، اما اتحادهای جدید ممکن است برای مدت نامحدودی عمر رژیمی را افزایش دهد که همین چند ماه پیش به نظر می‌رسید،گزینه‌هایش رو به اتمام است.
امروز ایران در بحبوحه یک تغییر ژئوپلیتیکی گسترده قرار دارد. ایران در حال ایجاد روابط نزدیکتر با روسیه و چین است و امیدوار است که مشکلات اقتصادی خود را کاهش دهد و یک محور قدرتمند جدید از قدرت های تجدیدنظرطلب ایجاد کند که قادر به مقابله با غرب به رهبری ایالات متحده باشد.
حرکت ایران به سمت روسیه و چین به خوبی می تواند ثبات رژیم را برای سال های آینده حفظ کند. توافق ۲۰۱۵ تهران با قدرت‌های جهانی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای‌اش تحریم‌های طولانی مدت را کاهش داده بود، اما دولت ترامپ در سال 2018 از توافق خارج شد.
برای مقامات ایران، تصویر اکنون واضح است: آنها با نگرانی شاهد سرنگونی یا نزدیک به سقوط رژیم‌های عراق، افغانستان، لیبی، یمن و سوریه در دهه‌های اخیر بوده‌اند. تحلیلگران می گویند که آنها می ترسند ایران بعدی باشد، مگر اینکه بتواند از انزوای تحمیل شده توسط واشنگتن خارج شود.
پکن پس از سال ها دوری از مناقشات آشفته خاورمیانه، نقش دیپلماتیک فعال تری در منطقه ایفا می کند. این کشور تمایل دارد به همراه تهران با قدرت آمریکا مقابله کند، اما بیم آن دارد که همسویی بیش از حد با جمهوری اسلامی می تواند روابط گسترده تر این کشور در خلیج فارس را به خطر بیندازد.
ترجمه: الهام عابدینی؛ پژوهشگر حوزه بین‌الملل
منبع: وال استریت ژورنال
