سرانجام پس از ماه‌ها کشمکش سیاسی و درگیری‌های خیابانی نمایندگان پارلمان عراق بر سر گزینه ریاست جمهوری و نخست وزیری این کشور به تفاهم رسیدند و «عبداللطیف رشید» به عنوان رئیس جمهور عراق انتخاب شد. همچنین قرار است «محمد شیاع السودانی» – به عنوان نخست وزیر جدید- کابینه دولت را معرفی نماید. اگرچه همچنان احتمال بروز اختلافات و عدم تشکیل کابینه وجود دارد، اما تا همین جا نیز به نظر می‌رسد گامی رو به جلو برداشته شده است. هر چند که شواهد امر از زد و بندهایی حکایت دارد که برای انتخاب گزینه‌های پیشنهادی رخ داده است. علی موسوی خلخالی –روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل عراق- در مصاحبه با ایسکانیوز به تشریح آخرین تحولات عراق پرداخت.
متن کامل این مصاحبه بدین شرح است:
– پس از ماه‌ها درگیری و تنش بر سر انتخاب رئیس جمهور و نخست وزیر، ظاهرا گروه‌های سیاسی به تفاهم رسیدند. گزینه‌های انتخاب شده را چطور ارزیابی می‌کنید؟
آقای عبداللطیف رشید، گزینه حزب اتحاد میهنی کردستان نبود، اما آقای بارزانی وقتی که مطمئن شد که نامزدش -ریبر احمد- نمی‌تواند از پارلمان رای اعتماد بگیرد، به سراغ او رفت و 48 ساعت قبل از رای گیری در پارلمان، او را به عنوان نامزد توافقی معرفی کرد که فقط شخص آقای مالکی و ائتلاف دولت قانون از این تصمیم استقبال کردند. چون آقای مالکی با آقای بارزانی به صورت مخفیانه به توافق رسیده بود تا آقای لطیف انتخاب شود. درست است که آقای لطیف عضو اتحاد میهنی کردستان است اما دوست نزدیک و معتمد مسعود بارزانی است، برای همین مسعود بارزانی او را انتخاب کرد. با توافق آقای بارزانی، مالکی و خمیس الخنجر که طبیعتا توافقات دیگری را نیز در پی دارد، آقای مالکی موضع خود را نسبت به آقای برهم صالح تغییر داد و برخی از اعضای چارچوب هماهنگی را نیز با خود همراه کرد و به این ترتیب آقای رشید به عنوان رئیس جمهوری جدید انتخاب شد. چون در ساختار سیاسی عراق، رئیس جمهور از اختیارات چندان بالایی برخوردار نیست، توقعی بیش از یک انتخاب سیاسی برای سمت ریاست جمهوری نمی‌توان داشت.
درباره آقای شیاع السودانی، اطلاع دقیقی از شخصیت او نداریم. ایشان رشد سیاسی خود را بعد از سقوط صدام حسین آغاز کرد. قبل از سقوط صدام حسین هم از افرادی بود که با وجود تمایلات اسلامی‌اش به ویژه به حزب الدعوه اسلامی که عضوی از آن بود، عراق را ترک نکرد و در عراق ماند. برای همین از این بابت می‌تواند مورد قبول افکار عمومی عراق باشد که همواره انتقاد کرده‌اند که کسانی که وارد قدرت شده‌اند همگی یا در خارج بوده‌اند یا خانواده هایشان در خارج هستند. آقای سودانی از این بابت هیچ نقدی به او نیست؛ چرا که کل زندگی سیاسی و اجتماعی خود را در عراق گذرانده و هیچگاه عراق را ترک نکرده است. یعنی فردی کاملا عراقی است که هیچ وابستگی خارجی ندارد. در دولت‌های مختلفی که بعد از سقوط صدام حسین بر سر کار آمده‌اند نیز سمت‌های مختلفی را بر عهده داشته و پیشرفت کرده و رشد کرده است. چون ایشان در قالب قدرت کارنامه منفی‌ای نداشته، پس نمی‌توان قضاوت زودهنگام نسبت به عملکرد آتی او داشت. به هر حال، ایشان چهره‌ای عراقی است که کاملا با توافق گروه‌های سیاسی انتخاب شده و چارچوب هماهنگی مدت‌ها پیش، قبل از آن که عراقی‌ها بر سر انتخاب رئیس جمهور به توافق برسند، برسر انتخاب او برای نخست وزیری به توافق رسیده بودند. اینکه عملکردش چگونه خواهد بود، باید منتظر ماند و دید.
– به نظر شما آیا می‌توان به تشکیل کابینه توسط دولت پیشنهادی امیدوار بود یا باز هم احتمال ایجاد اختلاف وجود دارد؟
احتمال اختلاف وجود دارد. اما الآن زمزمه‌هایی مطرح است که او دولت را به طور کامل معرفی نکند بلکه 50 درصد به علاوه یک دولت را به همراه برنامه‌اش به پارلمان معرفی کند تا بتواند برای دولتش رای اعتماد بگیرد، تا چانه زنی برسر دیگر سمت‌ها بعدا ادامه یابد. البته به دلیل فشارهای سیاسی بسیاری که دیگر جریان‌های رقیب سیاسی وارد می‌کنند، به ویژه جریان صدر، احتمال اینکه او تحت فشار شدید قرار بگیرد و دولتی متزلزل تشکیل دهد وجود دارد، ولی چنین پیش بینی هم قطعی نیست. چون بخشی از این موضوع به میزان اقتدار و ثبات رای شخص آقای سودانی بازمی‌گردد که باید ببینیم تا چه اندازه می‌تواند در برابر فشارها ایستادگی کند و اقتدار دولت خود را حفظ کند.
– بحث‌های در مورد دور زدن چارچوب هماهنگی توسط نوری المالکی مطرح شده است. فکر می‌کنید انگیزه او از این کار چه بوده است؟
انگیزه صرفا شخصی بوده است. آقای مالکی از دیگر جریان‌های سیاسی تضمین گرفته که در دولت آینده قطعا معاون رئیس جمهور شود. به این ترتیب او می‌تواند برای خود مصونیت نسبی سیاسی در برابر فشار دشمنانش از جمله جریان صدر برای یک دوره معین کسب کند. از سوی دیگر، آقای مالکی تصور می‌کند در دولت آینده می‌تواند حرف اول و آخر را خودش بزند و قدرتی که از دست رفته بود را مجددا احیا کند، چرا که اولا، آقای عبداللطیف رشید، در دولت او وزیر منابع آبی بوده و نگاهی که به آقای مالکی دارد یک نگاه پایین به بالاست، برای همین آقای مالکی فکر می‌کند می‌تواند بر او تسلط داشته باشد. همچنین آقای سودانی نیز سال‌ها در دولت ایشان بوده و همچنین عضو حزبی است که دبیرکلی آن خود آقای مالکی است. برای همین و با این تصورات، آقای مالکی فکر می‌کند می‌تواند در دولت آینده بیشترین نفوذ را داشته باشد و اراده خود را تحمیل کند.
– ارزیابی شما در مورد فعالیت گروه‌های تروریستی در اقلیم کردستان عراق علیه ایران چیست و چرا اقلیم برای مقابله با آنها اقدامی نمی‌کند؟
به گفته نماینده ترکمن‌ها در پارلمان عراق، نیروهای مسلح کوموله آزادانه در شهرهای اربیل تردد دارند و این چیز مخفی نیست. حضور گروه‌های تروریستی در اقلیم کردستان و آزادی عمل آنها در اقدامات ایذایی علیه کشورهای همسایه از جمله ایران بر کسی پوشیده نیست. نماینده اقلیم کردستان در ایران، آقای نظام دباغ، نیز در گفت وگو با خبرگزاری ایلنا تاکید کرد که باید پایگاه این گروه‌ها هر چه سریعتر از خاک اقلیم جمع آوری شوند و اجازه نداد که خاک اقلیم به جایی برای تهدید کشورهای همسایه تبدیل شود.
اینکه چرا اقلیم کردستان علیه آنها کاری نمی‌کند، سوالی است که باید به طور جدی از آقای بارزانی پرسیده شود و آقای بارزانی باید پاسخگو باشد. ایشان می‌خواهد از این گروه‌ها به عنوان ابزار فشاری علیه ایران و کشورهای همسایه استفاده کند تا در مقابل برای خود امتیاز بگیرد. در حالی که آقای بارزانی فراموش کرده که به اعتراف خودشان ایران چقدر برای مبارزه با تروریسم به آنها کمک کرد.
همچنین آقای بارزانی همچنان سودای استقلال در سر دارد و این را بارها در گفت وگوها و مصاحبه‌های مختلف بیان کرده و از اینکه در رفراندوم چند سال پیش شکست خورده، همچنان سرخورده است و از این بابت کینه به دل دارد و فکر می‌کند با این کارها می تواند آرزوهای شکست خورده‌اش را تلافی کند. او فکر می‌کند با حمایت خارجی از جمله اسرائیل که از هر حرکت تجزیه طلبانه‌ای در هر جای دنیا حمایت می‌کند و همچنین با دادن آزادی عمل به گروه‌های تروریستی تجزبه طلب در خاک خود می‌تواند به سمت تحقق آرزوهای بر باد رفته‌اش حرکت کند. این مسائل مادامی که برای خود آقای بارزانی حل نشده باشد برای دیگران ایجاد مزاحمت خواهد کرد.
