اخیرا مقاله ی جذابی مطالعه کردم حول محور نقش ایران در نظم آینده جهان. در این مقاله به چالش غرب و شرق بر سر ایران پرداخته شده و اینکه ایران چرا اینقدر مهمه. در این #رشتو کمی براتون توضیح میدم:
مهمترین دلیلی که برای اهمیت ایران برشمرده میشه جایگاه جغرافیایی ایران در جهانه. ایران در قلب جزیره جهان (آسیا، اروپا و افریقا) قرار داره. دسترسی به دو دریای استراتژیک داره (کاسپین و خلیج پارس) و به آب های آزاد هم دسترسی مستقیم داره (اقیانوس هند)
اما سوال اینجاست که ایران همیشه اینجا بوده، چرا الان اینقدر مهم شده؟ داستان به زمانی برمیگرده که اروپایی ها کشتی های جنگی اقیانوس پیما ساختند و با نیروی دریایی جهان رو به کنترل خودشون در آوردن. اونجا بود که تئوری مرد دریایی (Seaman) زاده شد.
مرد دریایی بر این باوره که جهان رو باید از طریق راه های دریایی کنترل کرد و با ناوگانی قدرتمند امنیت اون رو تامین کرد. کاری که بریتانیا انجام داد و موفق شد و امریکا هم وارث اون هست. شاید الان متوجه بشید که چرا نیروی دریایی امریکا اینقدر قدرتمنده و در بین ابرقدرتها بی همتاست
انگلیسی ها از همون ابتدا فهمیدند که در مقابل تئوری مرد دریایی، یک تئوری قدرتمند وجود داره به نام مرد زمینی(Landman) که اون هم میتونه بر جهان حکومت کنه اما نه از راه دریا بلکه از راه های زمینی. امپراطوری های هخامنشی و مغول نمونه های تاریخی اما ناقص این تئوری هستند
لذا یک تصمیم منطقی گرفتند. تکه تکه کردن کشورهای بزرگ قلب جزیره یا همون خاورمیانه. ایران و عثمانی دو قدرت اصلی در خاورمیانه بودند که رفته رفته توسط انگلیسی ها تجزیه شدند و از اون روز این منطقه پر شده از جنگ و ناامنی و تروریسم و فرقه های مذهبی وحشی
تئوری مرد زمینی به صورت مدرن در زمان جنگ جهانی دوم خودش رو نشون داد. زمانی که آلمان نازی پس از تصرف اروپا به سمت شرق لشکرکشی کرد تا جزیره جهان رو فتح کنه اما موفق نشد. پس از جنگ، شوروی برای این تئوری تلاش کرد اما اون هم شکست خورد. امروزه جمهوری خلق چین این تئوری رو پیش گرفته
حالا برمیگردیم به سوال خودمون. چرا ایران الان اینقدر مهمه؟ هیتلر سعی کرد با ایران دوستی کنه اما غربی ها به ایران حمله کردند و نذاشتن این اتحاد ایجاد شه. در زمان مصدق امریکایی ها کودتا کردند و نذاشتند ایران به شوروی نزدیک بشه. اما الان نمیتونن جلوی اتحاد ایران و چین رو بگیرن
لذا بزرگترین نگرانی امریکا و بریتانیا شده ایران. ایران هنوز بسیار استراتژیکه و در برهه ای بسیار حساس در نظم جهانی که با برجام همه چیز داشت خوب پیش میرفت یهو یه احمقی به نام ترامپ با فشار حداکثریش ایران رو هل داد تو بغل دشمن. حالا هم سعی دارن یا حکومت رو عوض کنند یا ایران رو تجزیه
اینکه موفق میشن یا نه رو ما نمیدونیم ولی یه سوال اساسی هست که باید بهش جواب بدیم. منفعت ما در گرو همکاری با کدوم کشوره؟ نظر شخصیم اینه که منفعت ایران در تعادل این دو قدرته و نه پیروزی یکی بر دیگری اما در کل تمایل به چین آبادانی بیشتری به خاورمیانه و ایران میاره. چرا؟ میگم الان
همونطور که اولش گفتم، منفعت مرد دریایی در اینه که فقط راه های دریایی امن باشند تا خودش قدرت برتر جهان باشه و راه های زمینی باید نا امن باشن. یعنی خاورمیانه باید همیشه نا امن باشه. فلسفه انقلابها، جنگها، طالبان ها و گروهک های تجزیه طلب در این منطقه همگی بر همین اساسه
پس بعد از 300 سال تجریه حکومت مردان دریایی به نظر میاد که خاورمیانه همیشه باید در آتش بسوزه. اما آیا رویکرد چین به خاورمیانه هم همینه؟ برعکس مرد دریایی، مرد زمینی باید امنیت به این منطقه بیاره تا بتونه بر جزیره جهان حکومت کنه. مرد زمینی از افزایش نفوذ ایران در این منطقه/
حمایت میکنه چون ایران میتونه امنیت رو به این منطقه بیاره. همونطور که در عراق و سوریه و یمن از ایران حمایت کرده. برعکس غرب که فقط شعارش رو میده، مرد زمینی “باید” خاورمیانه رو آباد کنه، جاده بسازه، راه آهن بسازه و سواد رو افزایش بده تا حکومتش بر جهان پایدار بمونه
در نهایت شاید یکی بپرسه که پس چرا شبه جزیره کره و شبه جزیره عربستان آباده؟ جواب اینه که این کشورها در مسیرهای حیاتی اتصال 3 قاره به هم نیستند و تنها ابزاری هستند برای نابودی همون مسیرهای حیاتی. نمونه ش هم انقلاب ایران که وقتی خیالشون از شوروی راحت شد ایران رو “مثلا” نابود کردند
