شناخت تحولات عراق باید از منظر واقعیت‌های جامعه این کشور باشد. جامعه عراق ویژگی‌های متمایز و خاصی دارد که آن هم در دوره‌های زمانی گوناگون، واجد خصلت سیالیت است. بنابراین گزاره‌های کلی، تعمیم‌پذیر، آرمانی و قطعی درباره تحولات این کشور چندان راهگشا نخواهد بود.
مقتدی دارای هواداران متعصب و بی‌شماری است که ظهور و بروز میدانی رادیکالی دارند. این افراد به دلایل متعدد در سال‌های اخیر در مسیر دور شدن از ایران و اکنون در مسیر تقابل با ایران هستند. در آستانه مراسم اربعین، هرگونه اقدام یا اظهارنظری که این تقابل را تشدید کند، می‌تواند راهپیمایی میلیونی اربعین را به عنوان مصداقی از روابط دو ملت با تهدید مواجه کند.
فارغ از تحولات روزهای اخیر اما عراق به سمت خشونت و تشدید بی‌ثباتی می‌رود. مقتدی نیز گام به گام در مسیر دور شدن از ایران و نزدیکی به برخی بازیگران منطقه‌ای در شورای همکاری خلیج فارس قرار دارد. احتمال تجزیه و ظهور یک عراق سه‌اقلیمی نیز چندان دور از ذهن نیست. بنابراین لازم است تهران از هم‌اکنون خود را برای هر سناریویی آماده کند.
علاوه بر یک سیاست کلان، ایران نیاز به خرده سیاست‌هایی در عراق دارد که نقش جامعه، جوانان، مسائل فرهنگی، رسانه‌ای، نخبگانی و دانشگاهی و نیز روابط بین دو ملت در آن بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد. توسعه روابط با گروه‌ها و احزاب سیاسی در جامعه‌ای مانند عراق اگرچه ضروری است، اما کافی نیست.
