آرش خلیلی: مدت‌هاست بخشی از مسئولین وضع موجود سربازی اجباری در ستاد کل نیروهای مسلح در پاسخ به انتقادات گسترده جامعه نسبت به مدل فعلی خدمت وظیفه عمومی و تامین نیرو انسانی، به جای پاسخ به انتقادات مذکور و نقد دقیق سایر مدل‌های پیشنهادی، پاسخ‌های بی‌ارتباطی می‌دهند و موارد عجیبی را مطرح می کنند. اخیرا امیر نصیرزاده، جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح نیز در یک سخنرانی مواردی را در رابطه با سربازی اجباری مطرح کرده است که به بررسی آنها می‌پردازیم:
مخالفان سربازی اجباری به دنبال حذف سرباز از نیروهای مسلح هستند.
یکی از مغالطه‌های پرکاربرد در این سبک اظهارنظرهای مسئولین سربازی، اصطلاحا «مغالطه پهلوان پنبه» است. در این موارد مسئولین به جای اینکه جواب گزاره طرف مقابل را بدهند، گزاره جعلی سستی را از سمت خودشان در دهان طرف مقابل می‌گذارند و به آن پاسخ می دهند تا طرف مقابل را غیر منطقی نشان دهند و از پاسخ به گزاره اصلی طفره بروند. هیچ منتقدی تاکنون ادعا نکرده که نیروهای مسلح کشور هیچ نیازی به تامین و جذب نیروی انسانی ندارند، بلکه مطالبه بر سر شیوه تامین نیرو و جایگزینی نیروی وظیفه با افراد پیمانی و استخدامی و اصطلاحا حرفهای است.
به علاوه اینکه معتقدین به سربازی حرفهای به جای سربازی اجباری هم موافق حذف دوره‌ی آموزشی عمومی نیستند بلکه اتفاقا معتقدند باید دوره آموزشی با کیفیت بالاتر و موثرتر برای همگان برقرار باشد تا در شرایط بحرانی، کشور از ظرفیت بیشتری برای تامین امنیت برخوردار باشد. امروز دورههای آموزشی از 2هفته تا 2ماه اجرا می‌شود که امری منطقی و قابل قبول است اما مطالبه بر سر ادامه سربازی اجباری به مدت حدود 19 ماه بعد از دوره آموزشی بر می‌گردد که عملا منجر به اتلاف حدود 2 سال از عمرجوانان می شود و استفاده اجباری از سربازان وظیفه به جای نیروی حرفهای در این بازه توجیهی ندارد.
سربازی در هر کشوری شکل و شمایل خاص خود را دارد و به طور مثال در اکراین که اکنون درگیر جنگ هستند جوانان در حال جنگ هستند و اینگونه نیست که کشورشان را رها کنند.
اصولا قانون وظیفه عمومی ناظر به دو دوره صلح و جنگ نوشته شده است و تکالیف متفاوتی را مشخص کرده است . مطابق قانون تا 28 سال بعد از مدت دوره ضرورت در دوره های احتیاط و دورههای ذخیره اول و دوم میتوان در شرایط بحرانی افراد را احضار و اعزام نمود و بدیهی است پیشنهاد مدل سربازی حرفهای و نقدها به شیوه فعلی جذب نیرو ناظر به اجبار حدودا 2 ساله مدت دوره ضرورت در شرایط صلح است و گزاره مطرح شده که مربوط به شرایط جنگی ست عملا جواب به یک موضع فرضی و از خود ساخته است.
نیروهای مسلح نمی‌توانند نسبت به اشتغال جوانان به ویژه سربازان بی تفاوت باشند، ما بررسی کرده ایم و متوجه شده ایم مهارت جوانان کم است و باید این مهارت را در بین جوانان افزایش دهیم.
همان‌طور که پیش‌تر در مقاله‌ای به تفصیل بررسی شده بود این سوال مطرح می‌شود که اصولا مگر وظیفه نهاد نظامی آموزش های غیرنظامیست؟ پس جایگاه وزارت علوم، آموزش و پرورش و سایر نهادهای مربوط چیست؟ اگر آنقدر به سرباز احتیاجی نیست و وقت آزاد دارد که می توانید برای او انواع اقسام دورههای غیر نظامی بگذارید و او را در مهارت های کاری مختلف متبحر کنید ، مدت کوتاهتری آنها را به اجبار بگیرید و اجازه بدهید هر شخص خودش به دنبال علاقه و مهارت مورد نیاز خود برود و در فضای تخصصی مهارت آموزی کند.
کسانی که درباره لغو سربازی اظهار نظر می‌کنند یا از جوانب و زوایای سربازی مطلع نیستند و یا هدفی غیر از تأمین امنیت ملی را دنبال می‌کنند.
در حالی منتقدان سربازی نامطلع یا مغرض خوانده می‌شوند که با نگاهی به سمت و سابقه برخی افرادی که در این مورد اظهار نظر کرده‌اند، نابجا بودن چنین اتهام عجیبی بیشتر عیان می‌شود:
محسن رضایی فرمانده کل سابق سپاه:
سالها پیش درباره جایگزینی سربازی حرفهای با سربازی اجباری طرح مناسبی ارائه کردم، پیشنهاد میکنم این طرح به‌روزرسانی و با حمایت مجلس عملیاتی شود.
احمدی مقدم فرمانده سابق نیروی انتظامی:
ظرفیت سربازی حرفهای را داریم اما این موضوع بار مالی زیادی به همراه دارد و هرچه سلاحها بیشتر و پیچیده‌تر شود، لزوم سربازی حرفهای نیز بیشتر می‌شود. بسیاری مشاغل قابل واگذاری به سربازان نیست؛ اگر بار مالی سرباز حرفه ای را کسی بتواند تامین کند، بیشتر به این موضوع میتوان فکر کرد.
سرلشکر باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح:
اینکه بعضا گفته می‌شود ما سرباز حرفهای بگیریم و سربازی را از حالت اجباری بودن دربیاوریم، ما نسبت به این موافق هستیم اما کشور توان [مالی] این کار را ندارد.
دهقان وزیر سابق دفاع:
حتی شاید مجبور بشویم به این ارتش حرفهای حرکت کنیم ، به شرطی که کشور بتواند از پس هزینه‌های آن بربیاید.
قالیباف فرمانده سابق نیروی انتظامی و رئیس مجلس:
یکی دیگر از مطالبه‌های به حق مردم، سر و سامان دادن به مسئله سربازیست. روشن است باید برای خدمت نظام وظیفه تدبیری مناسب اندیشید که هم نیازهای ستاد کل نیروهای مسلح برطرف شود و هم از این ظرفیت عظیم نیروی جوان کشور ، بیشترین بهره‌وری را داشت به نحوی که در بهترین زمان عمر یک جوان، سرمایه سوزی صورت نگیرد.
مساله دیگر در این رابطه این است که اگر منتقدین روش فعلی سربازی اجباری ناآگاه و غیر مطلع هستند چرا مسئولین ستاد کل تمامی دعوت های رسمی برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی و سایر دعوت‌های رسانه‌ای و یا دعوت تشکلهای دانشجویی برای شکل‌گیری مناظره در این رابطه را رد می کنند؟ خب در مناظره‌ها حاضر شوید و با استدلال ضعف گزاره های طرف مقابل را عیان کنید.
اخیرا و در دیدار دانشجویان با مقام معظم رهبری، پس از طرح انتقاد نسبت به مساله سربازی توسط دانشجویان، رهبری علنا از مسئولین ستاد کل نیروهای مسلح خواستند تا در دانشگاه‌ها حاضر شوند و پاسخگوی سوالات و ابهامات دانشجویان در این رابطه باشند اما با گذشت چند ماه ازین مطالبه رهبر انقلاب و ارسال درخواست رسمی توسط تشکلها، همچنان نیروهای مسلح از حضور در دانشگاه‌ها سر باز می زنند و از طرف دیگر با طرح ادعای ناآگاهی و یا مغرض بودن منتقدین عملا مساله را به سمت امنیتی کردن سوق می دهند.
با توجه به اظهار نظر رسمی سرلشکر باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح مبنی بر تمایل این مجموعه به حرکت به سمت سربازی حرفهای به جای سربازی اجباری درصورت تامین بودجه مناسب، به نظر می رسد طرح ادعاهایی برعلیه سربازی حرفهای و منتقدین روش فعلی سربازی اجباری، آن هم در دوره ای که مجلس طی دو سال اخیر برای تامین بودجه مناسب برای سربازی وارد گود شده تداعی خوبی در جامعه ایجاد نمی‌کند.
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی لازم است تا مسئولین سربازی با در پیش گرفتن رویه تعاملی با منتقدین وضعیت فعلی سربازی و برقراری گفتگوهای کارشناسی با ایشان و از طرف دیگر مطالبه تامین بودجه کافی از دولت و مجلس به دنبال این باشند تا طراحی مناسبی برای آینده تامین نیروی انسانی نیروهای مسلح در کشور انجام شود تا توامان دغدغه های امنیت و نظامی و دغدغه های جامعه نسبت به مدل سربازی اجباری رفع شود.
