مذاکرات رفع تحریم‌ها در آستانه خط پایان؛ آیا غرب از تهدید توافق دست بر می‌دارد؟

تحرکات و تعداد اعضای هیات‌های مذاکره کننده در وین در روزهای اخیر افزایش مشهودی داشته است. به گفته یک منبع آگاه غیر ایرانی، شمار هیات های مذاکره کننده سه کشور اروپایی در روزهای اخیر بیشتر شده و آن‌ها از صبح تا دیر وقت سرگرم جلسات پی‌درپی در ساختمان محل برگزاری مذاکرات هستند.

هیات مذاکره‌کننده ایرانی هم در روزهای اخیر فربه تر شده و جمع بیشتری از کارشناسان جمهوری اسلامی ایران با هدف انجام بررسی‌های دقیق‌تر و رایزنی‌های فنی به روند گفت‌وگوها ملحق شده‌اند.

این روزها رایزنی های فشرده‌ای در قالب جلسات داخلی و بین‌ هیات‌ها، هم در سطح روسا و هم در سطح کارشناسان جریان دارد. به تعبیر میخائیل اولیانوف مذاکره کننده ارشد روسیه جلسات پایانی، بی‌وقفه در حال برگزاری است. وی معتقد است که توافق نهایی تا ماه فوریه حاصل می‌شود.

دیروز «وانگ کوان» مذاکره کننده ارشد چین هم ارزیابی مشابهی را از روند مذاکرات ارائه و عنوان کرد: در یک قدمی توافق نهایی قرار داریم. او به خبرنگاران مقابل هتل کوبورگ گفت: ما در مرحله آخر مذاکرات هستیم. امیدوارم گام‌های (نهایی) به سمت یکدیگر برداشته شود، چرا که ما در یک قدمی توافق نهایی هستیم. این دیپلمات چین دو روز آینده را برای مذاکرات وین حیاتی خواند و گفت که همه طرف‌ها در مذاکرات جدی هستند اما به حس فوریت بیشتری نیاز است.

این درحالیست که مذاکرات اینک به مرحله‌ای رسیده است که موفقیت یا شکست گفت‌وگوها صرفا به تصمیمات سیاسی طرف‌های غربی بستگی دارد. اگر طرف‌های غربی تصمیمات لازمی را که به آن آگاه هستند، اتخاذ کنند، می‌توان چند موضوع باقی‌مانده را حل کرده و ظرف چند روز به توافق نهایی دست یافت.

«علی باقری کنی» مذاکره کننده ارشد ایران دیشب پس از جلسه‌ای نسبتا طولانی با انریکه مورا هماهنگ کننده مذاکرات وین، به سکوت یک ماهه خود پایان داد و در توئیتی نوشت: بعد از هفته‌ها مذاکرات فشرده، بیش از هر زمان به توافق نزدیک شده‌ایم اما تا وقتی درباره همه‌چیز توافق نشده باشد، درباره هیچ چیز توافق نشده است.

نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که مذاکرات تا این مقطع به لطف ابتکارات تیم جمهوری اسلامی ایران پیشرفت کرده و اینک توپ در زمین طرف مقابل است. هیأت ایرانی بر خلاف گزارش‌های جهت‌دار رسانه‌های غربی و معاند که همچنان به بازی مقصر نمایی ادامه داده و تلاش می‌کنند تعلل توافق نهایی را به ایران نسبت دهند، طبق اصول و دستورالعمل‌ها، پیشنهادات و خواسته‌های روشن خود در موضوعات باقی‌مانده را روی میز قرار داده است و اکنون نوبت تصمیمات سیاسی طرف مقابل است.

اظهارات دیروز مذاکره کننده چین، شاهدی بر این مدعاست که توافق نهایی در انتظار تصمیمات غرب است. وانگ کوان پس از آنکه نماینده یکی از رسانه‌های معاند از او پرسید «آیا منتظر پاسخ طرف ایرانی به آخرین بسته پیشنهادی هستید» تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران «تلاش های هنگفتی را به گونه‌ای سازنده با یک رویکرد صریح در مذاکرات صورت داده و این بدین معناست که آن‌ها (خواسته‌های‌) خود را بر اساس تصمیمات سیاسی روی میزقرار داده‌اند و ما از آن‌ها قدردانی می‌کنیم.» وی در همین پیوند ابراز امیدواری کرد که در روزهای آینده گام‌های بیشتری در راستای توافق نهایی برداشته تا توافق نهایی حاصل شود.

از این منظر، مذاکرات به تعبیر وزیر امور خارجه فرانسه به اوج و لحظه حقیقت رسیده است، با این تفاوت که بر خلاف ادعای این دیپلمات فرانسوی، زمان تصمیم‌گیری طرف‌های مقابل فرا رسیده است. علی باقری در توئیت دیشب خود اینگونه نوشته است که واقع‌بینی، خودداری از زیاده‌خواهی و توجه به تجربه ۴ سال گذشته لازمه دست‌یابی به توافق نهایی است و «زمان تصمیم‌گیری طرف‌های مذاکراتی ما فرا رسیده است»

جمهوری اسلامی ایران از ابتدای مذاکرات وین تاکید کرد که به دنبال حصول توافقی است که از دو ویژگی پایدار و قابل اتکا بودن برخوردار باشد. از این منظر رفتار متناقض طرف‌های غربی مبتنی بر وقت کشی برای اهرم‌سازی از عنصر زمان در کنار اعمال فشار رسانه‌ای، اصول و دستورالعمل‌های مذاکراتی ایران را در این مدت تغییر نداد.

 حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی امروز در سخنانی فرمودند: در قضایای برجام در سال ۹۴ و ۹۵ ایرادی که بنده میگرفتم این بود که یک نکاتی باید در برجام رعایت میشد که مشکلات بعدی پیش نیاید. اعتراض من عمدتا به این بود. من می‌گفتم این نکات را باید در نظر بگیریم. در تذکرات هم آن را مکرر گفتم. خب بعضی از اینها در نظر گرفته نشد، مورد توجه قرار نگرفت این مشکلات بعدی پیش آمد که خب همه مشاهده میکنند. بنابراین نگاه به آینده مهم است.