«فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟»| مقابله با جرائم سایبری؛ اولویت اساسی چرخه سیاست‌گذاری در اتحادیه اروپا

«پرونده حکمرانی فضای مجازی»؛ با توجه به رشد اینترنت و اهمیت آن در زندگی اقتصادی و اجتماعی، جرائم سایبری در بازار جهانی به مسأله مهمی تبدیل شده است. گزاش‌ها حاکی از این است که روزانه در سطح دنیا بیش از 1 میلیون نفر قربانی جرائم سایبری می‌شوند و هزینه جهانی تنها برای حوزه جرائم سایبری حدود 113 میلیارد دلار و این هزینه برای اروپا 12 میلیارد دلار است که این موضوع دلالت بر این دارد که جرائم سایبری بیش از تجارت غیرقانونی مواد مخدر سودآور است.

جرائم سایبر در واقع دامنه گسترده‌ای از فعالیت‌های مجرمانه که شامل سیستم‌های رایانه‌ای و اطلاعاتی چه به صورت ابزار اولیه و چه به صورت هدف اصلی است را شامل می‌شود. جرائم سایبری شامل جرائم سنتی (برای مثال کلاهبرداری، جعل اسناد و هویت) جرائم محتوایی (برای مثال پخش آنلاین پورنوگرافی کودکان یا تحریک نفرت نژادی) و جرائم مخصوص سیستم‌های رایانه‌ای و اطلاعات (برای مثال حمله به سیستم‌های اطلاعاتی، خودداری از ارائه خدمات و بدافزارها) است.

** اهمیت مقابله با جرائم سایبری در اتحادیه اروپا

امنیت سایبری در اتحادیه اروپا از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ البته اتحادیه اروپا امنیت سایبری را در مفهومی گسترده تعریف می‌کند که بیشتر حول ماهیت آن تمرکز دارد با اینکه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در خصوص دفاع سایبری حساس هستند، اما در اسناد این اتحادیه تعریفی از این مسئله ارائه نشده است و عدم تمایل برخی از کشورها در این مسئله به جهت راهبردهای دفاع سایبری مخصوص به خود است.

همچنین بر اهمیت امنیت سایبری اروپا باید افزود: بر اساس اعلام مرکز آمار اتحادیه اروپا در سال 2010، حدود 80 درصد از جوانان اروپایی از طریق شبکه‌های اجتماعی به صورت آنلاین با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و حجم تراکنش‌های صورت گرفته از طریق تجارت الکترونیک مجموعاً به حدود 8000 میلیارد دلار می‌رسد. افزایش به‌کارگیری اینترنت با گسترش اقدامات در حوزه جرائم سایبری همراه شده است که دامنه آن از سرقت هویت گرفته تا فروش کارت‌های اعتباری مسروقه و سوء استفاده جنسی از کودکان گسترده است.

** امنیت سایبری؛ جزء هشت اولویت مهم سیاست‌گذاری اتحادیه اروپایی

امنیت سایبری در اتحادیه اروپا به اندازه‌ای حائز اهمیت است که به اذعان مقامات اروپایی عدم اهتمام به آن می‌تواند مانع از اجرای برنامه‌های اتحادیه اروپا در زمینه رشد اقتصادی گردد که در راهبرد 2020 و دستور کار دیجیتال اروپا در نظر گرفته شده است. همین عوامل سبب شده است جرائم سایبری اولویت سیاسی اصلی اتحادیه بوده و یکی از هشت اولویت چرخه سیاست‌گذاری اتحادیه اروپا در مورد جرائم جدی بین‌المللی سازمان‌یافته محسوب می‌شود. همچنین اتحادیه اروپا با شناخت ماهیت جهانی تهدید جرائم سایبری، در صدد همکاری با شرکای بین‌المللی خود و کارگروه اتحادیه اروپا آمریکا در حوزه امنیت سایبری و جرائم سایبری دارای اولویت بالا است.

لذا با توجه به اینکه مقابله با جرائم سایبری و کاهش شدید این‌گونه جرائم در راهبرد امنیت سایبری اتحادیه اروپا، در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و جهانی و نیز لایه‌های عملیاتی و هماهنگی بین و درون تمام سطوح مربوط به جرائم سایبری توجه می‌شود، بدین سبب ساختارهای نهادی جدید و شبکه‌ها، برنامه‌ها، اتحادها و راهبردهایی در سطح اتحادیه اروپا برای ارتقای مشارکت، ایجاد اعتماد و محیط یکپارچه برای رسیدگی به جرائم سایبری ایجاد شده است. در این راستا سازمان‌هایی نظیر مرکز مقابله با جرائم سایبری اتحادیه اروپا و آژانس امنیت شبکه و اطلاعات اتحادیه اروپا ایجاد شدند که وظیفه آنها رسیدگی به جرائم سایبری به ترتیب از نظر ویژگی‌های عملیاتی و راهبردی جرائم سایبری از بررسی قضایی تا پیگرد و تسهیل هماهنگی بین طرفین ذی‌نفع درون و بین کشورهای عضو است.

همچنین اتحادیه اروپا در راهبرد امنیت سایبری خود (2013) فهرستی از اولویت‌های مربوط به جرائم سایبری و سایر ابعاد امنیت سایبری منتشر نموده و تغییر قابل ملاحظه‌ای نیز در قانونگذاری و حکمرانی جرائم سایبری با هدف ایجاد شفافیت حقوقی در مسائلی نظیر تعریف جرائم سایبری، اشتراک داده‌ها و اطلاعات، حفظ حریم خصوصی، بررسی قضایی و پیگیرد قانون صورت گرفته است. طرح‌های اتحادیه اروپا در زمین جرائم سایبری نیز شاهد ظهور برنامه‌هایی نظیر اینترنت امن‌تر برای کودکان و راهبرد اتحادیه در ارائه اینترنت بهتر برای کودکان بوده است.