تهران و مسکو در مسیر ایجاد سامانه تجاری برای محافظت از خطر تحریم‌‏ها هستند/ کرملین: روسیه مقید به هیچ‌گونه ممنوعیت برای همکاری با تهران نیست

سفر رئیس‌جمهور کشورمان به روسیه با جنگ تمام‌عیار رسانه‌های فارسی زبان بیگانه و غرب‌گرا روبه‌رو شد. سفری که بسیاری تلاش کردند تا جای متن و حاشیه آن را عوض کنند و با تحلیل‌های مغرضانه و عجیب، اهمیت و دستاوردهای آن را نادیده بگیرند. اما هر چه زمان می‌گذرد مشخص می‌شود که سیاست خارجی متعادل و متوازن دولت سیزدهم مورد استقبال کشورهای مختلف جهان قرار گرفته است. در آخرین اخبار، وزارت خارجه روسیه اعلام کرده است که تهران و مسکو در حال کار و تلاش برای ایجاد یک مکانیزم برای محافظت از مبادلات تجاری و مالی از خطر تحریم‌ها هستند. همچنین این کشور خبر داده است که مسکو مقید به هیچ‌گونه ممنوعیت برای همکاری‌های فنی و نظامی با تهران نیست. این صحبت‌ها چند روز پس از سفر آیت‌الله رئیسی به مسکو و گفت‌و‌گوهای 3ساعته با پوتین رخ داده است. مسکو همچون بسیاری از کشورهای دیگر با تغییر سیاست خارجی تهران از غرب‌گرایی افراطی به سمت توازن در همکاری با همه کشورهای جهان، این پیام را از مقامات جدید ایران دریافت کرده است که جمهوری اسلامی ایران روابط با کشورهای جهان را در وین و واشنگتن خلاصه نمی‌کند و به جایگاه و اهمیت همکاری با دوستان دوره تحریم و سختی واقف است.

شبکه بانکی مشترک و غیرقابل تحریم

از همین‌رو است که در مذاکرات کاخ کرملین، ایران و روسیه درباره مسائل پولی و بانکی بین دو کشور گفت‌و‌گو کردند تا در مبادلات با پول ملی کشورها و همچنین شکستن سلطه دلار بر روابط مسکو و تهران، گامی مهم بردارند. هم‌اکنون نیز طبق خبر وزارت خارجه مسکو مقامات هر دو دولت در حال گفت‌و‌گو برای ایجاد کانالی غیرقابل تحریم در روابط با یکدیگر هستند.

وزیر اقتصاد در بازگشت از سفر روسیه حتی خبر داده بود که توافقی درخصوص شبکه بانکی مشترک بین دو کشور صورت گرفته است. طی این سفر قرار شد تجار ایرانی که با روسیه کار می‌کنند، بتوانند از شبکه بانکی مشترک بین ایران و روسیه استفاده کنند. یکی از نکات قابل توجه اینکه تقریباً تمام پیشنهادات وزارت اقتصاد کشورمان در دیدار با وزیر اقتصاد روسیه مورد پذیرش قرار گرفت و حتی رئیس‌جمهور روسیه در دیدار با رئیس‌جمهور کشورمان گفته بود که نکات ارائه‌شده توسط وزیر اقتصاد شما مدنظر ما هم قرار دارد.

از توسعه میادین تا انتقال تکنولوژی

از دیگر محورهای همکاری ایران و روسیه، مسأله توسعه همکاری‌های مشترک در زمینه نفت و گاز بوده است. در جریان سفر رئیس‌جمهور کشورمان به مسکو که با همراهی معنادار وزرای اقتصادی بوده، گفت‌و‌گوهای مهمی در این خصوص انجام شده است.

در این سفر، وزیر نفت کشورمان ملاقات‌های متعدد و فشرده‌ای با معاون نخست‌وزیر، وزیر انرژی و مدیران ارشد بخش خصوصی توانمند روسیه در حوزه نفت و گاز برای توسعه همکاری‌های مشترک برگزار کردند و اسناد مهمی به امضای طرفین رسید. تا جایی که جواد اوجی دستاوردهای این سفر را پربارتر از آنچه انتظار داشته، توصیف کرده است. توافق‌های امضا شده شامل توسعه میادین نفتی و گازی تا بحث سوآپ نفت و گاز را شامل می‌شود و علاوه بر افزایش برداشت نفت و گاز، تولید مشترک تجهیزات پیشرفته و انتقال تکنولوژی هم در آن مدنظر قرار داده شده است.

افزایش سطح تعاملات تجاری

افزایش سطح تعاملات تجاری از دیگر موضوعات مورد توافق بین دو کشور بوده است و تفاهم شده در گام اول، تعاملات تجاری ایران و روسیه را به 10میلیارد دلار در سال افزایش بدهد. ناگفته نماند که افزایش همکاری‌های تجاری دو کشور از امسال و به‌خصوص با شروع به کار دولت جدید بشدت مورد توجه واقع شده است، تا جایی که گمرگ کشورمان خبر از افزایش تعاملات تجاری 2کشور داده است. تجارت ایران و روسیه در ۹ ماه سال ۱۴۰۰ از سه و نیم میلیون تن و ارزش یک میلیارد و ۶۵۶ میلیون دلار گذشته و نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۲درصد در وزن افزایش یافت. همچنین از تجارت 3میلیون و ۵۵۸ هزار و ۴۹۱ تنی با روسیه تا پایان آذرماه، ۸۳۸هزار و ۶۰۲ تن کالا سهم صادرات ایران به روسیه بوده است.

درآمد 20میلیارد دلاری کریدور شمال-جنوب

یکی از موضوعات مورد توافق، دالان تجاری است که اقیانوس هند را از طریق ایران به روسیه و شمال اروپا متصل می‌کند. طبق تفاهمات صورت گرفته کریدور شمال ـ جنوب با تکمیل قطعه‌ای از راه‌آهن رشت ـ آستارا بزودی بندرعباس را از طریق راه‌آهن به شرق روسیه و سن پطرزبورگ متصل می‎کند و در مرحله آینده این خط‌‌آهن به شمال شرق اروپا و فنلاند کشیده خواهد شد. این رخداد منافع بسیاری برای شبکه تولید، تجار و افزایش درآمد کشورمان به ارمغان خواهد آورد. به‌طوری که با اجرایی شدن راه‌گذر شمال-جنوب حدود 20میلیارد دلار در آمد حاصل از ترانزیت نصیب ایران خواهد شد. این رقم نقش مهمی در خنثی‌سازی تحریم‌ها و کم کردن وابستگی اقتصاد کشورمان به نفت خواهد داشت.

خط اعتباری روسیه برای ساخت نیروگاه سیریک

یکی از دستاوردهای این سفر تنها چند روز پس از سفر هیأت ایرانی به مسکو محقق شد و اولین بخش از خط اعتباری برای نیروگاه سیریک توسط روسیه تخصیص داده شد. لازم به یادآوری است، تأمین خط اعتباری برای ساخت نیروگاه سیریک از دولت قبل مطرح بود اما پیگیری نشد. در همین زمینه، توافقنامه‌ای در اواخر سال ۱۳۹۵ و در زمان وزارت حمید چیت‌چیان به عنوان وزیر نیروی دولت یازدهم با روسیه امضاء شد و پس از کلنگ‌زنی مقرر شد تا نیروگاه ۱۴۰۰ مگاواتی(4واحد ۳۵۰مگاواتی بخار) سیریک هرمزگان با خط اعتباری روسیه احداث شود اما سیاست‌های غرب‌گرایانه و غیرمتوازن دولت یازدهم و دوازدهم مانع استفاده کشور از ظرفیت‌های موجود شده بود. کمبود جدی برق در سال‌های گذشته، یکی از موضوعاتی بوده است که برای مردم ایجاد سختی و زحمت کرده است و استفاده از شیوه‌های مختلف تأمین منابع برای پیشبرد پروژه‌های مربوط به نیروگاه را ضروری کرده است. با اجرای این پروژه نه تنها ده‌ها روستای سیریک در استان هرمزگان از نعمت آب شرب پایدار برخوردار می‌شوند بلکه جهش بزرگی نیز در منطقه مکران اتفاق خواهد افتاد. در طول اجرای این پروژه، 3هزار نفر مشغول به کار خواهند شد و ظرفیت‌های بسیاری در پرتو آن شکل خواهد گرفت.

بازگشت به تعادل و تعامل

این خبرها نشان می‌دهد سیاست خارجی در دولت سیزدهم وارد مرحله جدیدی شده است. دولتمردان جدید کشورمان علاوه بر پیگیری مذاکرات رفع تحریم در وین، خنثی‌سازی تحریم‌ها و تعامل گسترده با تمام نقاط دنیا را مورد توجه قرار داده‌اند و از هرگونه گره زدن مشکلات کشور به مذاکرات وین و رفع تحریم توسط امریکا که در دولت سابق انجام شده بود، فاصله گرفته‌اند. این مهم نتایج خود را در شروع نوشته شدن قراردادهای ایران و چین ذیل سند همکاری 25ساله، افزایش سطح همکاری‌ها با روسیه و نوشتن قراردادهای متعدد و توجه جدی به همسایگان، نوشتن قرارداد سوآپ گازی از ترکمنستان به سمت ایران و جمهوری آذربایجان و توجه به ظرفیت‌های همکاری‌های مشترک ایران و سوریه نشان داده است. افزایش فروش نفت کشورمان و ورود پول حاصل از آن به ایران نیز از دیگر موضوعاتی است که پیشرفت قابل توجهی داشته است. همین عوامل به‌علاوه توسعه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای باعث شده است تا دولت امریکا با نگرانی به شکست کارزار فشار حداکثری علیه کشورمان اعتراف کند و عملاً در مقابل بازی هوشمندانه ایران سردرگم شود. گفتنی است در هفته‌های اخیر تیم مذاکره‌کننده امریکا در وین دچار اختلاف شده و چند تن از اعضای مذاکره‌کننده آن با استعفای خود، از رابرت مالی نماینده ویژه امریکا در امور ایران جدا شدند.