عمیق بودن اختلافات بین پاکستان و افغانستان و نقش برخی گروه‌های افراطی در تشدید تنش بین دو کشور موضوعی است که از دید برخی کارشناسان توسط آمریکا و با هدف ناامن سازی دائمی منطقه به منظور حفظ بستر مداخله‌جویی ایجاد شده است.
به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، اظهارات اخیر خواجه محمد آصف -وزیر دفاع پاکستان- مبنی بر نقض آتش بس میان کابل و اسلام‌آباد از سوی افغانستان نمایانگر تحرکات خرابکارانه طالبان پاکستان در درون مرزهای این کشور است. وی این زمینه گفته بود: اگر مرزهای پاکستان مورد تهدید قرار بگیرد و یا به آن حمله شود، ما نیز تلافی خواهیم کرد و اگر به حمله به داخل خاک افغانستان نیز نیاز پیدا کنیم، آن را انجام خواهیم داد.
تنش بین افغانستان و پاکستان از هفته‌های پیش و در نزدیکی خط مرزی دیورند در اکتبر 2025 آغاز شد که با حملات هوایی پاکستان به کابل جهت هدف قرار دادن نور ولی محسود رهبر طالبان پاکستان تشدید شد. این حملات هوایی موجب برانگیختن واکنش طالبان پاکستان و تهاجم به خط مرزی دیورند شد. در ادامه پاکستان به حملات هوایی خود در استان‌های هلمند و قندهار و در نزدیکی خط مرزی دو کشور ادامه داد. شهرهای ولسوالی سپین بولدگ و پکتیکا اهداف دیگر پاکستان در افغانستان بودند.
بیشتر بخوانید:
پاکستان و افغانستان در مسیر کاهش تنش / تروریست‌ها مجالی برای آرامش به دو کشور می‌دهند؟
ریشه اختلافات میان پاکستان و افغانستان
پاکستان در سال‌های اخیر امارت اسلامی افغانستان را به تحریک طالبان پاکستان جهت استفاده از خاک این کشور به عنوان پناهگاهی امن برای برنامه‌ریزی و اجرای حملات در آن سوی مرزهای پاکستان متهم کرده است. این مسئه موجب تنش در روابط دیپلماتیک و واکنش‌های نظامی میان دو کشور شده و عملیات‌های فرامرزی هوایی در داخل استان‌های افغانستان مانند پکتیکا، خوست و ننگرهار در سال‌های 2024 و 2025 را به دنبال داشت که به گفته اسلام آباد با هدف از بین بردن طالبان پاکستان انجام می‌شد که به گفته مقامات این کشور منافع و امنیت ملی پاکستان را تهدید می‌کرد.
به اعتقاد برخی کارشناسان، سفر امیرخان متقی وزیر امور خارجه افغانستان به هند در جریان درگیری‌های اکتبر افغانستان و پاکستان و امضای توافق‌نامه‌هایی برای گسترش روابط تجاری و دیپلماتیک با این کشور تاثیر قابل توجهی در تشدید تنش بین کابل و اسلام آباد داشت. پس از درگیری 4 روزه میان پاکستان و هند در مه 2025 این دو همسایه در جنوب آسیا همچنان یکدیگر را به اظهارات تند و جنگ‌طلبانه تهدید می کنند.
آتش بس موقت میان افغانستان و پاکستان
قطر در ۱۹ اکتبر اعلام کرد که افغانستان و پاکستان پس از مذاکرات گسترده دوحه با میانجیگری قطر و ترکیه با آتش‌بس موافقت کرده‌اند. بر این اساس تفاهمی صورت گرفت و کابل موافقت کرد که حمایت از گروه‌هایی که به پاکستان حمله می‌کنند به ویژه طالبان پاکستان را متوقف کند. همچنین طرفین متعهد شدند که از هدف قرار دادن نیروهای امنیتی، غیرنظامیان یا زیرساخت‌های حیاتی یکدیگر خودداری کنند. قرار است در 6 نوامبر نشست دیگری میان نمایندگان کابل و اسلام‌آباد در استانبول برگزار شود.
درگیری‌های غیر نظامی پساجنگ
بر خلاف توافق آتش بس موقت میان افغانستان و پاکستان در 19 اکتبر، هیبت‌الله آخوندزاده رهبر افغانستان در 24 اکتبر دستور ساخت سدی بر روی رودخانه کنر را داد تا در واکنش به درگیری‌ها آب را بر روی پاکستان ببندد. پاکستان نیز پس از هشت روز درگیری نظامی اخراج مهاجران افغان را شدت بخشیده است.
یوناما (هیئت کمک‌رسانی سازمان ملل متحد در افغانستان) آماری از 462 نفر شامل افراد نظامی و غیرنظامی که بسیاری از آنها به دلیل خشونت‌های مرزی در افغانستان زخمی شده‌اند ارائه نمود. در بحبوحه درگیری‌ها طالبان همچنین شبکه تلویزیونی خصوصی شمشاد در کابل را به دلیل عدم دفاع از موضع طالبان تعطیل کرده و آن را به عدم پوشش کامل از درگیری‌های مرزی و ارائه گزارشات جهت‌دار تعلیق کرد. این تعلیق که به دستور اداره کل اطلاعات طالبان انجام شد، نگرانی‌هایی را در مورد آزادی رسانه‌ها در افغانستان ایجاد کرده است.
به گفته برخی منابع، تلویزیون شمشاد یکی از معدود رسانه‌هایی بود که پوشش مستقلی از تحولات منطقه‌ای و سیاسی ارائه می‌دهد به دلیل عدم همسویی با روایت طالبان مورد انتقاد قرار گرفت. سازمان‌های رسانه‌ای مانند مرکز روزنامه‌نگاران افغانستان (AFJC) و سازمان حمایت از رسانه‌های افغانستان (AMSO) این اقدام را به عنوان دخالت آشکار در مطبوعات محکوم کردند و خواستار لغو این تصمیم شدند و تأکید کردند که چنین اقداماتی استقلال رسانه‌ها و آزادی بیان را نقض می‌کند.
به نظر می‌رسد با توجه به فعالیت‌های «گروه تحریک طالبان» در درون مرزهای پاکستان و همچنین عمیق بودن برخی اختلافات بین کابل و اسلام آباد، روند درگیری میان دو کشور همچنان ادامه خواهد داشت و به گفته برخی کارشناسان، قدرت‌های بزرگ از جمله ایالات متحده از تداوم این تنش‌ها در منطقه با هدف دستیابی به برخی اهداف خود و همچنین حفظ بستر برای تداوم مداخله در منطقه استقبال می‌کنند.
گروهی از کارشناسان بر این باورند که حضور مستقیم ایالات متحده در افغانستان به مدت 20 سال و خروج ناگهانی این کشور، تاثیر به سزایی در گسترش ناامنی در این منطقه گذاشته و در واقع با ایجاد گروه‌های افراطی زمینه را برای مداخلات خود و همچنین ناامن سازی دائمی منطقه ایجاد کرده است.
