معافیت‌هایی به سود آمریکا!

هیات‌های مذاکره کننده بعد از یک وقفه یک هفته‌ای و مشورت با پایتخت‌ها این هفته به وین برگشته و مذاکرات را از سر خواهند گرفت.

این مرحله که به گفته تحلیلگران و برخی مقامات غربی مرحله ای حساس و حتی نهایی تلقی می‌شود با ارسال پالس‌هایی از سوی دولت بایدن همراه شده است.وزارت خارجه آمریکا جمعه شب اعلام کرد که این کشور با اعمال برخی معافیت‌های تحریمی، شرایطی را فراهم کرده که کشورها و شرکت‌های خارجی بتوانند با ایران در پروژه‌های نیروگاه اتمی بوشهر، نیروگاه آب سنگین اراک و راکتور تحقیقاتی تهران همکاری کنند.

به نظر می‌رسد آنچه آمریکایی‌ها به‌عنوان «معافیت هسته‌ای» از آن یاد کرده‌اند مربوط به برخی پروژه‌های هسته‌ای در داخل کشور است. این تحریم‌ها در خرداد ۱۳۹۹ توسط دولت ترامپ اعمال‌شده و حالا وزارت خارجه آمریکا ادعا می‌کند که دوباره آن تحریم‌ها را تعلیق کرده است. اما دلایل و اهداف تمدید معافیت های هسته ای تهران توسط واشنگتن چیست؟ واقعیت این است وضعیتی که دولت آمریکا امروزه برای خود و توافق هسته‌ای برجام به وجود آورده است، باعث شده تا بازخورد معکوس و منفی آن ابتدابه‌ساکن به خود این کشور بازگردد.ازسویی چهره‌ای که از آمریکا در محیط بین‌المللی تحت تأثیر این شرایط به نمایش گذاشته شد، چهره یک بازیگر غیرقابل‌اعتماد می‌باشد که به‌راحتی عهد و پیمان خود را نقض می‌کند وازسوی دیگر خروج آمریکا از برجام و کارزار فشار حداکثری نه‌تنها باعث تسلیم ایران در مقابل خواسته‌های آمریکا نشد، بلکه باعث شد که ایران در راستای اجرای برنامه‌های علمی خود مصمم‌تر و مقاوم‌تر شود.اما دولت بایدن با اقدام جدید خود حتی در ارائه نمایش علاقه‌مندی به توافق نیز موفق عمل نکرد زیرا موضوعاتی که تعلیق تحریم‌های آن اعلام شده اساسا مسائلی نیست که پیشبرد آنها با موانع جدی حاصل از تحریم‌های آمریکا روبرو باشد.

درواقع تعلیق تحریم های اخیرنه تنها نشانه حسن نیت امریکا نیست بلکه حاکی از نگرانی مقام های امریکایی از پیشرفت های هسته ای کشور و استفاده تیم مذاکره کننده هسته ای در وین از این اهرم برای لغو تحریم هاست. از سویی به نظر می رسد این اقدام امریکا حتی می تواند نشانه ای بر طولانی شدن مذاکرات لغو تحریم ها و پشت گرمی امریکا به این باشد که چین و روسیه فعالیت های هسته ای ایران را تحت نظارت خواهند داشت.طبیعتا همکاری شرکای هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، فی‌نفسه موجب نظارت آن‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد واز سوی دیگر به نظر می رسد هیاهوی رسانه ای پیرامون این اقدام شکل گرفته تا گامی مثبت از سوی امریکا در جهت احیای برجام محسوب شود و تهران بدون اینکه در عمل چیزی دریافت کند تحت فشار قرار گیرد تا در وین امتیاز دهد.برای درک اینکه اقدام جدید دولت آمریکا تا چه اندازه با آنچه با انجام اقدامات عملی جهت تضمین مزیت‌های اقتصادی برای ایران از خلال اجرای برجام فاصله دارد یادآوری این نکته کافی است که حتی در دولت ترامپ که برای اجرای تحریم‌های اقتصادی علیه ایران شتابزدگی خاصی داشت لغو این معافیت‌ها دو سال طول کشید

. در واقع علت اینکه ترامپ تا دو سال بعد از خروج از برجام کماکان این معافیت‌ها را تمدید می‌کرد این بود که واشنگتن از یک سو می‌دانست که صدور مجوز برای همکاری‌های بین‌المللی با پروژه‌های نیروگاه اتمی بوشهر، نیروگاه آب سنگین اراک و راکتور تحقیقاتی تهران فاقد مزیت اقتصادی برای طرف ایرانی است و از سوی دیگر، ادامه این همکاری‌ها- آن‌طور که روزنامه واشنگتن‌پست در آن زمان نوشته بود- «پنجره‌ای ارزشمند برای کسب اطلاعات درباره برنامه هسته‌ای ایران» به شمار می‌رود.بنابراین آن‌طور که از قرائن وشواهد هم برمی‌آید این معافیت‌ها بیشتر از آنکه به نفع ایران باشند به نفع طرف آمریکایی هستند و لذا گام فعلی دولت بایدن را نه تنها نمی‌توان نشانه امتیاز دادن به ایران تلقی کرد، بلکه بایستی آن را یکی دیگر از بازی‌های آمریکا برای انداختن توپ در زمین ایران و مقصرنمایی در نظر گرفت. تغییر اولویت مذاکرات از رفع تحریم اقتصادی( نظر ما) به محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران( نظر اغلب اعضاء حاضر در مذاکرات)، گرفتن ژست اقدام کننده اول، افزایش اعتبار دیپلماتیک واشنگتن برای ایجاد اجماع مجدد بین‌المللی علیه ایران،تحریک افکار عمومی ایران وشرطی کردن هر چه بیشتر اقتصادایران و.. از دیگر اهداف بایدن از بازگرداندن معافیت تحریمی برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود.خلاصه آن که ‏رفع «تحریم‌های غیراقتصادی» مربوط به برنامه هسته‌ای ایران از سوی وزارت خارجه آمریکا نمی تواند نشانه‌ای از تغییر رفتار آمریکایی ها باشد.

تغییر رفتار اصلی باید در رفع «تحریم‌های اقتصادی» و از سوی «وزارت خزانه‌داری» آمریکا باشد.درواقع اگر از تحریم های نفتی،بانکی،بیمه کشتیرانی و سرمایه‌گذاری در ایران لغو شد میتوان آن را حسن نیت دانست.غرب اگر اراده ای برای تحقق توافق دارد باید این را با برداشتن گامهای موثر جهت رفع تحریم ها که نتیجه آن انتفاع اقتصادی واقعی ایران باشد،نشان دهد