سیطره ویروس همه‌گیر فضای مجازی بر زندگی مردم/ نفوذ به تمام مرزهای هویتی افراد

فضای مجازی در کنار ظرفیت هایی که به همراه دارد، یکی از راه های اصلی ایجاد بحران برای جامعه محسوب می شود، به خصوص در شرایطی که دشمن با حربه ای به نام جنگ نرم در حال حمله به جوامع اسلامی از جمله ایران است.وضعیتی که سبب شده است بسیاری از کودکان و نوجوانان مظلوم و ساده امروزی که به اجبار باید از شبکه های اجتماعی استفاده کنند و در واقع موبایل به یکی از سرگرمی های آن ها تبدیل شده، در مقابل سیل عظیم تهاجم فرهنگی در فضای مجازی قرار بگیرند و دچار مشکلاتی از جمله بحران هویتی شوند.
بدون تردید افزایش سواد و فهم رسانه ای خانواده ها و یادگیری راهکارهای تربیت، مدیریت و کنترل رسانه ای کودکان و نوجوانان در فضای مجاز یکی از اقدام های مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

دنیای وسیع و پیچیده فضای مجازی

حسینعلی شیرازی، مشاور و روانشناس طی گفت و گویی در این باره بیان کرد: فضای مجازی دنیای وسیع و پیچیده ای است که گروه ها و افراد مختلف با گرایش ها، باورها و اعتقادات گوناگون در آن زندگی می کنند و همگام با دنیای واقعی و شاید بیشتر به وجود آدمی و بر باورهایش اثر می گذارد.

وی اضافه کرد: فضای مجازی مکانی است که فرد می‌تواند فعالیت ‌های دنیای واقعی خود را به آن وارد کند، از خصوصیات بارز این فضا بی مکانی و زمانی بوده که از بین رفتن فاصله مکانی، افزایش بی سابقه استفاده از آن فرایند هویت یا جمعی افراد را تغییر داده است.

این مشاور با اشاره به این که شاید مهم‌ترین مسئله نوجوانی و جوانی کسب هویت است، گفت: ریکسون اولین کسی بود که هویت را به عنوان دستاورد مهم رشد شخصیت در نوجوانی و گامی مهم به سوی تبدیل شدن به فردی ثمربخش و خشنود مطرح کرد.

نفوذ به تمام مرزهای هویتی افراد

وی ادامه داد: در جوامع امروزی با ظهور و گسترش فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی فرد با مراجع مختلف و متنوعی برخورد دارد که هر کدام ارزش ها و سبک زندگی ویژه‌ای را رواج می‌دهند. از جهتی دیگر تمام مرزهای هویتی افراد دچار نفوذ شده‌اند و خانواده اقتدار و مرجعیت خود را در دنیای امروزی از دست داده است.

به گفته شیرازی، از طرفی گسترش فضای مجازی در میان جوانان و نوجوانان عاملی بر چندپارگی و انشقاق هویت در آنها شده است. از این رو آنچه به چشم می‌خورد فرآیند عدم انتقال هویت از نسلی به نسل دیگر است، چرا که در دنیای کنونی و حضور پر رنگ فضای مجازی در میان جوانان و از طرفی عام شدن بسیاری از امور در اثر ارتباط افراد و عام شدن فرهنگ‌های متفاوت در میان جوامع بشری عاملی بر چندپارگی فرهنگی و ایجاد بحران‌های هویتی در میان جوانان و نوجوانان شده است.

هویت دست خوش تغییرات اجتماعی و تکنولوژی

این روانشناس اظهار کرد: از سده بیست و یکم فارغ از الکترونیکی کردن رابطه انسان‌ها زمینه‌ای برای شکل گیری جهانی مجازی فراهم شده که افراد و جوامع را در قالب‌های تازه و هویت‌های تازه قرار داده، از جهاتی باعث شده تا نگرش افراد نسبت به خود، دیگران و جهان تغییر کند. بنابراین این هویت است که بیش از هر چیزی دست خوش تغییرات اجتماعی و تکنولوژی شده است.

وی با بیان این که هویت پاسخ به سوال “من کیستم؟” است، اما این کیستی در نگاه اول بسیار ساده به نظر می‌رسد، ولی اینگونه نیست، چرا که هویت چند لایه و پیچیده بوده و در دنیای واقعی متشکل از موجودات زنده و اشیاء عبارت است از اطلاعات منحصر به فرد یک موجود، اما در دنیای مجازی که موازی با دنیای واقعی در حال جریان بوده، هویت بسیار متقاوت است.

این مشاور تصریح کرد: فضای مجازی، مجموعه‌ به هم پیوستگی‌های افراد بشر از طریق رایانه‌ها و ارتباطات مخابراتی صرف نظر از جغرافیای فیزیکی است، پس هریک از افراد می‌تواند خود را خلاف آنچه که هست معرفی کند.

فضای مجازی و وجود افراد دو چهره

وی اظهار کرد: در زندگی واقعی چند درصد افراد خودشان هستند. در محیط کار ممکن است افرادی ببینید که با مردان و زنان به لطافت رفتار می‌کنند، اما زمانی که به زندگی خصوصی آنان وارد می‌شویم خلاف واقع مشاهده می‌شود.

شیرازی اذعان کرد: افراد دو چهره دارند، یعنی هر جا که پنهان هستند چیز دیگری بوده و هر جا که آشکار هستند و مورد انتقاد قرار می‌گیرند، چهره‌ دیگری از خود نشان می‌دهند.

وی تاکید کرد: در فضای مجازی به افراد آزادی عمل بیشتری تعلق گرفته و از عکس تا نام و هویت خود را می‌توانند پنهان کنند. در واقع افراد در این فضا آن چیزی که هستند، نیستند و آن چه دوست دارند، باشند هستند.