انتخاب مجدد ترامپ؛ راهبردها و پیشنهادات برای ایران

پیش بینی رویکرد دولت آینده ایالات متحده آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران و سیاست های آمریکا مرتبط با ایران

دونالد ترامپ پیشتاز انتخابات مقدماتی سال ۲۰۲۴ و درون حزبی ایالات متحده آمریکا است و همین موضوع باعث بروز گمانه زنی هایی شده است که در صورت انتخاب مجدد ترامپ به ریاست جمهوری، سیاست و رویکرد او نسبت جمهوری اسلامی ایران چگونه خواهد بود. به گفته کارشناسان به احتمال زیاد ترامپ سیاست فشار حداکثری را در قبال ایران در پیش خواهد گرفت و در پی آن است تا با توجه به مسائلی از جمله افزایش نفوذ منطقه ای ایران و حمایت ایران از گروه های مقاومت در منطقه غرب آسیا، به نحوی به مقابله و یا محدود کردن نفوذ ایران پردازد. از همین رو پیش بینی اقدامات ترامپ ضرورت بسیاری دارد.

ضرورت و اهداف پژوهش
انتخابات بعدی ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا در نوامبر ۲۰۲۴ برگزار خواهد شد. در حال حاضر در اغلب نظرسنجی ها دونالد ترامپ از دیگر نامزدهای حزب جمهوری خواه و همچنین از جو بایدن رئیس جمهور فعلی آمریکا جلوتر است. هرچند که پیش بینی قطعی پیروز این رقابت هم اکنون میسر نیست، اما با توجه به اعلام نامزدی مجدد ترامپ برای ریاست جمهوری، لازم است تا ابعاد مختلف حضور مجدد او در کاخ سفید بررسی شود. تحلیل های متعددی در خصوص پیامدهای ریاست جمهوری دوباره ترامپ وجود دارد، اما آنچه اهمیت دارد سیاست او در قبال جمهوری اسلامی ایران است. سیاست ترامپ در دوره نخست ریاست جمهوری، اعمال فشار حداکثری بر ایران بود و در این راستا تحریم های متعددی را علیه ایران وضع کرد و در نهایت با ترور سردار حاج قاسم سلیمانی، دشمنی و ددمنشی خود را نسبت به ملت ایران نشان داد. با توجه به اقدامات صورت گرفته علیه ایران در دوران نخست ریاست جمهوری ترامپ مهم است که از هم اکنون سیاست ایران چه در قبال شخص ترامپ و چه در قبال آمریکا به صورت کلی مشخص تر شود. از همین رو پژوهش حاضر به سیاست های احتمالی ترامپ در خصوص ایران پرداخته است و با توجه به این سیاست ها راهکارهایی را برای ایران پیشنهاد می دهد

رویکرد ایالات متحده آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران
احتمال می رود که در دوره ترامپی شدن مجدد آمریکا، سیاست های کلی که به فشار حداکثری معروف شده بود، این بار تا حدودی تغییر یافته و در قالب تحریم نفت، محاصره اقتصادی، حضور نظامی در تنگه هرمز و خلیج فارس و فرهنگ سازی علیه حاکمیت جمهوری اسلامی ایران یا به عبارتی ایران هراسی به طور متمرکز اعمال شوند. به طور کلی انتخاب مجدد ترامپ تاثیر مستقیمی بر روی فروش نفت ایران خواهد گذاشت و ترامپ با مداخله در امور داخلی کشورهای هم پیمان خود به تحریم نفت ایران خواد پرداخت. مسئله فروش نفت و اخلال در صادرات و بهره برداری اقتصادی از آن، صادرات فناوری و کالاهای اساسی همچون قطعات هواپیما، صنایع دفاعی و الکترونیکی را نیز تحت الشعاع قرار خواهد داد.

علاوه بر این پروژه ایران هراسی ترامپ با هدف تحت تاثیر قرار دادن نفوذ ایران در منطقه، بار دیگر از سوی دولت ترامپ پیگیری خواهد شد و در راستای کلان پروژه آمریکا برای ایجاد صلح میان اعراب و رژیم صهیونیستی، دولت آینده آمریکا روند صلح اعراب و رژیم صهیونیستی را شدت خواهد بخشید. همچنین این احتمال وجود دارد که برای تحت فشار قراردادن حاکمیت ایران و براندازی آن نیز پروژه «تغییر رژیم یا Regime Change » با حمایت های مالی و سیاسی جریان اپوزسیون (ضد انقلاب) از طریق مذاکره، اعطای وام های بلاعوض و راه اندازی کارزارهای ضد جمهوری اسلامی صورت بگیرد. منابع مالی این اقدامات نیز ممکن است از پول های بلوکه شده ایران چه در گذشته و چه در آینده تامین شود.

سیاست فشار ترامپ بر کشورهای همسایه ایران و برخی دیگر از کشورها
نفوذ در کشورهای همسایه ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای دولت ایالات متحده آمریکا از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است و دولت ترامپ نیز از این امر مستثنی نیست. یکی از این کشورها عربستان است. پیش بینی می شود که دوره ترامپ برای عربستان دوره تحول و گسترش روابط در ابعاد اقتصادی، نظامی و اجتماعی باشد و به طور کلی ترامپ به دنبال ارتباطات نزدیک تری با محمد بن سلمان خواهد بود. در مورد افغانستان می توان پیش بینی کرد که با انتخاب مجدد ترامپ، صرفا برای کنترل و نظارت و بسط روابط دوستانه میان آمریکا و طالبان و همچنین موقعیت استراتژیک افغانستان در نزدیکی به ایران، ترامپ فرصت را مغتنم شمرده و به ایجاد روابط دیپلماتیک مشروط به دموکراتیزاسیون افغانستان توسط طالبان بپردازد. در رابطه با عراق اگرچه ترامپ تمایل به خروج نظامیان از عراق دارد، اما برای حفظ نفوذ در منطقه و تهدید ایران حضور نظامی را در عراق الزامی می بیند. او برای تحقق این امر پایگاه های باقی مانده را حفظ می کند اما در روابط با عراق همچنان به سازش می پردازد و روابط سیاسی و تجاری را با عراق حفظ خواهد کرد.

توان پیش بینی کرد که انتخاب دوباره ترامپ تنش های موجود میان آمریکا و چین را تشدید کند؛ به طوری که از نقض حقوق مسلمانان اویغور به مثابه نقض حقوق بشر و از حضور نظامی در دریای چین جنوبی به عنوان وسیله ای برای پیاده سازی اهداف ضد چینی استفاده شود. این تقابل های خصمانه به مسئله تایوان نیز تسری می یابد و تنش برای اثبات حاکمیت چین بر تایوان با استقلال تایوان تشدید می شود. در مورد روسیه نیز دونالد ترامپ چه در دوران ریاست جمهوری خود و چه در آخرین اظهارات خود، بارها تمایل و همدردی خود را با پوتین نشان داده است. در هر موضوعی ترامپ در دوره نخست خود موضع آشتی جویانه تری نسبت به آنچه دولتش به آن متعهد بود با روسیه در پیش گرفت. او از پذیرش مسئولیت پوتین برای الحاق کریمه اجتناب و از مزایای مادی آن الحاق صحبت کرد. او همچنین به دنبال جلوگیری از کمک نظامی به اوکراین بود و بر پذیرش مجدد روسیه در جی ۷ و جی ۸ فشار آورد.

راهبرد جمهوری اسلامی ایران در قبال انتخاب مجدد ترامپ
با توجه به مطالب بیان شده پژوهش حاضر به بیان راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در قبال انتخاب مجدد ترامپ پرداخته است:

مدیریت آمریکا.مهم ترین راهبرد جمهوری اسلامی ایران در قبال آمریکا چه در صورت انتخاب مجدد ترامپ و چه انتخاب یک شخص دیگر باید «مدیریت آمریکا» باشد. بعد از عملیات طوفان الاقصی تحولی در نگرش رهبران آمریکا نسبت به ایران ایجاد شد، زیرا تا پیش از این حمله آمریکا و رژیم صهیونیستی بر این باور بودند که حماس، حزب الله و انصار الله تحت کنترل هستند؛ اما پس از عملیات طوفان الاقصی متوجه شدند که برآوردهایشان اشتباه بود و ایران به حمایت خود از گروه های مقاومت ادامه داد. به همین علت چه دموکرات ها و چه جمهوری خواهان پس از پایان جنگ غزه به دنبال فشار بیشتر بر ایران خواهند بود. بدین ترتیب، مدیریت آمریکا باید منطبق با تحولات جدید باشد. منظور از مدیریت این است که باید برآورد صحیحی از آمریکا داشت و نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و چالش ها را شناسایی کرد و از فرصت هایی که پیش می آید استفاده کرد.

طراحی پروژه و سناریو
راهبرد جمهوری اسلامی ایران باید طراحی پروژه و سناریوهای متعدد برای شرایط متفاوت باشد. در این راستا، لازم است تا افرادی که قرار است در دولت جدید آمریکا به عنوان وزیر امورخارجه، مشاور امنیت ملی و مسئول برنامه ایران منصوب شوند، پیش از انتصاب شناسایی شوند. علاوه بر این حلقه نزدیکان این افراد نیز باید شناسایی شود تا روند تاثیرگذاری بر آن ها بهتر و سریع تر پیش رود. راهبری این قبیل افراد باعث می شود تا پروژه های ضد ایرانی که توسط لابی هایی از جمله لابی صهیونیست ها مطرح می شود به ثمر نرسند.

شبکه سازی نخبگان
از دیگر راهبردهای موثر در عرصه مدیریت نحوه برخورد با آمریکا ایجاد شبکه ای از نخبگان در داخل این کشور است. بخش عمده این راهبرد به خارج از حوزه دولتی اختصاص دارد و دربردارنده افراد تاثیرگذار بر سیاستمداران آمریکایی است. اتاق های فکر و اندیشکده های آمریکایی اثرگذاری قابل ملاحظه ای بر بدنه دولتی آمریکا دارند و در همین راستا ایجاد شبکه ای از این افراد که قادر باشند تا هم نیات و منافع ایران را به نفع غیرمستقیم پیش ببرند و هم در صورت بروز تنش میان ایران و آمریکا به نحوی در افکار عمومی آن را کنترل کنند اهمیت دوچندانی دارد.

تشکیل گروه اقدام آمریکا
موضوعات مربوط به ایران و به ویژه بحث تحریم ها در چندین نهاد و بخش دولت آمریکا پیگیری می شود که یکی از آن ها گروه اقدام ایران است. افراد حاضر در این گروه به عنوان بازوی مشورتی دولت آمریکا و شخص رئیس جمهور عمل می کنند. حال یکی از راهبردهای پیشنهادی این پژوهش این است که در ساختار حکومتی ایران نیز گروهی تحت عنوان گروه اقدام آمریکا تشکیل شود و مسئول تدوین سیاست کلان ایران در قبال آمریکا باشد.

مدیریت افکار عمومی داخل کشور
مدیریت افکار عمومی در تغییر سیاست ایران در قبال مدیریت آمریکا اهمیت بسزایی دارد. باید افکار عمومی داخلی را به نحوی مدیریت کرد که قبول کنند فارغ از اینکه چه کسی رئیس جمهور آمریکا باشد، مزاحمت ها و مشکلاتی که آمریکا برای ایران ایجاد می کند همواره وجود خواهد داشت و نکته مهم این است که ایران می تواند این قبیل چالش ها را مدیریت کند. ایده اصلی این راهبرد می تواند از سوی کارشناسان و تحلیلگران داخلی و همچنین اندیشکده ها مطرح شود

جمع بندی
با توجه به در پیش بودن انتخابات آمریکا و احتمال پیروزی دوباره ترامپ در این انتخابات، مهم است که از هم اکنون سیاست ایران چه در قبال شخص ترامپ و چه در قبال آمریکا به صورت کلی مشخص تر شود. از همین رو پژوهش حاضر به سیاست های احتمالی ترامپ در خصوص ایران پرداخته است و با توجه به این سیاست ها راهکارهایی را برای ایران پیشنهاد می دهد. بررسی های کارشناسان حاکی از این است که ترامپ سیاست فشار حداکثری بر ایران را با اقداماتی همچون تحریم نفت ایران، محاصره نظامی و حضور نظامی در تنگه هرمز پیش خواهد گرفت. همچنین به طور کلی روابط ایران چه در سطح منطقه با همسایگان خود و چه در سطح بین المللی با کشورهایی از جمله روسیه و چین تحت تاثیر حضور مجدد ترامپ در کاخ سفید قرار خواهند گرفت. لذا پژوهش حاضر به ارائه راهبردهایی برای در قبال انتخاب مجدد ترامپ ارائه کرد که مدیریت آمریکا و تشکیل گروه اقدام آمریکا از آن جمله هستند.
این مطالعه در اندیشکده سرآمد با مدیریت محمدحسین سروش و همکاری نادیا ملانسب، امیرحسین عسگری و میلاد حرمتی در سال ۱۴۰۲ انجام شده ‌است.