کارشناس رسانه درباره برگزاری مناظره دوشنبه شب نامزدها، معتقد است مناظره شب گذشته نشان داد که صداوسیما همچنان پتانسیل جریان‌سازی مسائل فرهنگی،سیاسی و اجتماعی در داخل کشور را دارد؛ به شرط آنکه رسانه ملی از شفاف‌سازی و صداقت در گفتار کارشناسان و بیان دیدگاه‌های مخالف و موافق استقبال کند و نهادهای نظارتی و بالادستی این اطمینان خاطر را به صاحب‌نظران بدهند تا بتوانند نظرات خودشان را بدون دغدغه در رادیو و تلویزیون اعلام کنند.
نخستین مناظره تلویزیونی دو نامزد راه یافته به دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری شب گذشته ـ ۱۱ تیر ماه ـ در حالی با اجرای مهدی خسروی برگزار شد که با روند قابل قبولی در اجرا و پخش روبه‌رو بودیم. مناظره رودررویی که هر چند با توجه به احتمال کشیده شدن انتخابات به دور دوم قابل پیش‌بینی بود اما بعد از سال‌ها دوباره در صداوسیما محقق و با کمترین حواشیِ ممکن مواجه شد.
از اجرای با تسلط و درست مجری تا رعایت ادب و آداب گفت‌وگوی کاندیداها
علیرضا دباغ ـ کارشناس رسانه و دارنده دکترای فرهنگ و ارتباطات ـ در گفت‌وگویی با ایسنا درباره برگزاری مناظره رو در روی نامزدها که بعد از ۱۵ سال در صداوسیما اتفاق افتاد، معتقد است: مهمترین نکته در مناظره شب گذشته اجرای با تسلط و درست مجری برنامه بود که خوشبختانه تا حدود زیادی از پس اجرا برآمد. دو شرط مهم موفقیت چنین برنامه‌هایی رعایت ادب و انصاف و آمادگی ذهنی و اطلاعات صحیح مجری در مورد موضوع مصاحبه است که خوشبختانه مجری مناظره هر دوی این موارد را به خوبی رعایت کرد و نمونه خوبی از یک اجرای موفق یک برنامه سیاسی و اجتماعی تلویزیونی را به نمایش گذاشت که تا حدود زیادی هم با رعایت ادب و آداب گفت و گو از سوی کاندیداها نیز همراه بود.
نکاتی در باب نقاط ضعف ۵ مناظره‌اول
وی با اشاره به نقاط ضعف پنج مناظره اول، بار دیگر به مناظره شامگاه گذشته بازگشت و گفت: صداوسیما توانست در این مناظره از پتانسیل‌های موجود و حرفهای خود در این شرایط حساس و مهم برای چنین برنامه‌ای استفاده درستی انجام دهد. به هر حال ضعف‌هایی در کلیت مناظره‌های دور اول انتخابات وجود داشت که نشان‌دهنده این بود که برنامه‌ریزی محتاطانه در شرایطی که شفافیت را می‌طلبد، تصمیم درستی نیست. همین مجری در مناظره‌های اول هم مشارکت داشت اما نتوانست از ظرفیت‌های خودش به خوبی استفاده کند؛ این نشان‌دهنده ضعف مجری نبود بلکه نشان‌دهنده ضعف در برنامه‌ریزی مدیریت رسانه بود که دست مجری را بسته بود تا نتواند از قابلیت‌های حرفهای خود استفاده کند؛ به عنوان مثال در مناظره‌های دور اول حجم اصلی سوالات بر عهده کارشناسان حوزه بود که اصلا در استودیو حضور نداشتند و به صورت ضبطی از کاندیداها سوالات را می‌پرسیدند که طراوتی نداشت و معمولا هم کاندیداها پاسخ‌های غیرمرتبط می‌دادند و همین رودررو نبودن بین مصاحبه شونده و سوال‌کننده باعث شده بود مناظره واقعی شکل نگیرد. اما در این مناظره با محور قرار دادن شخص مجری برنامه، روال صحیح و منطقی یک مناظره تلویزیونی رخ داد و همان‌طور که گفتم با وجود معدود انتقادهای ارائه شده از سوی برخی کارشناسان، به نظر من مجری به خوبی از عهده این کار دشوار برآمد و مخاطبان یکی از موفق‌ترین مناظره‌های سال‌های اخیر را از تلویزیون تماشا کردند.
مناظره با برگزاری مسابقات تیم ملی فوتبال متفاوت است
این کارشناس رسانه سپس گفت: با این حال همچنان یکسری نواقصی به چشم می‌خورد؛ اگر چه در این مناظره خیلی از اشکالات برطرف و به دور از حواشی برگزار شد اما در برخی موارد مثل پخش سرود ملی و تاکید بر همخوانی نامزدها با آن را متوجه نمی‌شوم چون مردم منتظر مناظره هستند و نه دیدن این موارد. مناظره با برگزاری مسابقات تیم ملی فوتبال متفاوت است؛ چراکه در آن، دو تیم از کشور مختلف مسابقه می دهند و جنبه بین المللی دارد به همین دلیل هر کشور سرود خود را پخش می‌کند.
مناظره‌های اول هم می‌توانست با شکل بهتری برگزار بشود
این مدرس دانشگاه با اشاره به دکور مناظره‌ها نیز بیان کرد: دکور مناظره‌ها با وجود ضعف‌هایی که داشت در این مناظره هم استفاده شده بود که البته به دلیل کمبود زمان قابل پیش بینی بود، اما با توجه به نیروهای حرفهای و امکانات خوبی که سازمان صداوسیما دارد می‌توانست به نحو بهتری طراحی شود.
دباغ سپس بیان کرد: صداوسیما در مدت زمان کوتاهی که بین برگزاری دور اول انتخابات و این مناظره وجود داشت توانست سازماندهی خوبی داشته باشد و نواقصی که داشت را برطرف کند. البته نواقص از همان اولین مناظره دور قبل از دید کارشناسان حرفهای رسانه پوشیده نبود و اگر از همان ابتدا نظرخواهی می‌شد، می‌توانستند نواقص را برطرف کنند و مناظره‌های اول هم با شکل بهتری برگزار می شد.
وی با اشاره به مشارکت ۴۰ درصدی واجدان شرایط در انتخابات دوره اول ریاست جمهوری لزوم تحلیل این میزان مشارکت را از سوی برنامه‌ریزان اجتماعی و سیستم حکمرانی مورد تأکید قرارداد و گفت: از بعد جامعه‌شناسی ارتباطات حرفهای زیادی برای گفتن وجود دارد اما بهتر آن است در فرصت مناسب متخصصان علوم جامعه‌شناسی درباره زمینه‌های شکل‌گیری شکاف میان دولت ـ ملت اظهار نظر کنند و اقتصاددانان نیز درباره تأثیر مسائل اقتصادی و مشکلات معیشتی در عدم مشارکت وسیع اقشار مختلف مردم در مرحله اول چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری کشورمان تحلیل و بررسی انجام دهند، اما در زمینه رسانه‌ای باید گفت با این حجم از تبلیغات مخرب شبکه‌های فارسی زبان بیگانه در تضعیف روحیه شرکت‌کنندگان در انتخابات و تلاش برای به دست گرفتن مرجعیت رسانه‌ای، صداوسیما چاره‌ای جز تغییر استراتژی در برنامه‌های گفت‌وگو محور خود ندارد. چیزی که در مناظره شب گذشته به درستی پیاده‌سازی شد. اگر این مورد مقطعی باشد و به یک رویه متداوم مبدل نشود، باز هم صداوسیما در بزنگاه‌های مختلف دچار چالش ارتباط با مخاطبان می‌شود که همین چالش عامل اصلی از دست دادن مرجعیت رسانه‌ای است. خوشبختانه با برگزاری موفق مناظره شب گذشته صداوسیما توانست مرجعیت خود در این مناظره را به رخ بکشد اما نباید بگذارد این مرجعیت از دست برود. برای این منظور مجاهدت بیشتری لازم است به عنوان مثال در کنار این مناظره جای برگزاری میزگردهای تخصصی در شبکه خبر برای تحلیل این مناظره از سوی کارشناسان مختلف خالی بود. این انتخابات تمام خواهد شد، اما ما مسائل مختلف دیگری هم در جامعه داریم که نیازمند شفاف‌سازی از سوی رسانه است، اما کمتر به آنها پرداخته می‌شود.
صداوسیما همچنان پتناسیل جریان‌سازی را دارد
این کارشناس رسانه و مدرس دانشگاه در پایان گفت: مجددا تأکید می‌کنم با تمام تلاشی که رسانه‌های رقیب و به‌خصوص رسانه‌های معاند از خودشان نشان می‌دهند تا مرجعیت رسانه‌ای را به دست بگیرند، مناظره شب گذشته نشان داد که صداوسیما همچنان پتناسیل جریان سازی مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در داخل کشور را دارد؛ به شرط آنکه رسانه ملی از شفاف‌سازی و صداقت در گفتار کارشناسان و بیان دیدگاه های مخالف و موافق استقبال کند و نهادهای نظارتی و بالادستی این اطمینان خاطر را به صاحب‌نظران بدهند تا بتوانند نظرات خودشان را بدون دغدغه در رادیو و تلویزیون اعلام کنند و آزادی بیان به همراه آزادی پس از بیان برای همه آنها وجود داشته باشد تا مجدداً مرجعیت به صداوسیما و رسانه های داخلی برگردد.
