پاک آئین: روابط ایران و آذربایجان با هنر دیپلماسی و مانور خیبر بهبود یافت/ اجازه تغییر در مرزها را ندادیم

چهارمین نشست از سلسله نشست‌های «آشنایی با کشورهای جهان» اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا با محور «جمهوری آذربایجان» و با حضور محسن پاک آئین سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان  برگزار شد.

پاک آیین در این نشست با بیان اینکه مسئله دستیابی به نخجوان برای جمهوری آذربایجان بسیار مهم است، گفت: جمهوری آذربایجان یک کشور دو قاره است. بخش شرقی منطقه بزرگ آذربایجان است و یک منطقه نخجوان جمهوری خود مختار آذربایجان هست و در جوار ایران در جوار ترکیه در قسمت غرب است که این دو بخش به هم متصل نیست. جمهوری آذربایجان برای آنکه به نخجوان برسد باید از ارمنستان بگذرد و آنجا که با ارمنستان جنگ داشت در طول بیست سال گذشته مجبور بود از ایران بگذرد و به نخجوان برود و از مرز پیله‌سوار وارد ایران و از مرز جلفا وارد نخجوان می‌شدند.

وی افزود: بعد از اینکه توافق صلح یا آتش بست در مسکو ایجاد شد، آذربایجان خواست که یک بند گنجانده شود که جمهوری آذربایجان بتواند از خاک ارمنستان عبور کند و به نخجوان برسد و در ازای آن راهی بدهد که قره باغ به ارمنستان از مسیر لاچین متصل شود و قره باغ و ارمنستان بتوانند ارتباط داشته باشند. قسمت قره باغ به ارمنستان خیلی روشن در توافق نامه آمد اما بحث اتصال آذربایجان به نخجوان مبهم بود و گفته شده بود که راه های ترانزیتی باز شود ولی اینکه چگونه و تحت حاکمیت چه کشوری باشد اینها در توافق نامه مشخص نبود.

سفیر پیشین جمهوری اسلامی در آذربایجان با بیان اینکه دالان زنگزور خط آهنی هست که از باکو به ارمنستان و از ارمنستان به نخجوان می‌آید، اظهار داشت: وقتی این توافق انجام شد  دالان زنگزور بسته شده بود. آذربایجان می‌خواست این مسیر باز شود و از این مسیر به نخجوان برود. ارمنستان گفته بود که مانعی ندارد ولی ورود شما به ارمنستان باید تحت حاکمیت ارمنستان باشد چون بخشی از این راه آهن در خاک ارمنستان و تمامیت ارضی ارمنستان قرار دارد و اگر بخواهید از این مسیر استفاده بکنید باید به ارمنستان اجازه دهید که از نخجوان به ترکیه و ایران برسد.

پاک آئین ادامه داد: ارمنستان با نخجوان همسایه است و از ارمنستان به ترکیه و ایران راه آهن و جاده اتومبیلی وجود دارد. جمهوری آذربایجان این را نپذیرفت و خواست که خودش به تنهایی از این مسیر استفاده کند ولی این اجازه را به ارمنستان ندهد. این باعث شد که اختلافات تشدید شود و آقای الهام علی اف گفت اصلا زنگزور متعلق به آذربایجان است و این را به زور با قدرت نظامی از ارمنستان خواهم گرفت! ترکیه هم از جمهوری آذربایجان حمایت کرد چون ترکیه علاقه مند بود این راه باز شود و از این طریق وارد آذربایجان شود و به دریای خزر برسد.

وی با بیان اینکه اگر این تهدید اجرایی میشد مرز ایران قطع می‌شد و جغرافیای سیاسی منطقه که حوزه حاکمیت جغرافیایی کشور هست تغییر پیدا می‌کرد، خاطرنشان کرد: با این کار ژئوپلتیک منطقه تغییر پیدا می‌کرد و مرز ایران با ارمنستان قطع  می‌شد که از لحاظ امنیتی به نفع ما نبود. برای همین مخالفت کردیم و  آن مانور بزرگ خیبر را برگزار کردیم و اعلام کردیم که ما نمی پذیریم که مرزهای جغرافیایی تغییر بکند. این مواضع رسمی کشور بود که مقام معظم رهبری چند بار بالخصوص در زمانی که جنگ چهل و چهار روزه  وجود داشت فرمودند که از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حمایت می‌کنیم و تمام شهرهای اشغال شده آذربایجان باید به آذربایجان برگردد و مرزهای جغرافیایی تغییر نکند.

سفیر پیشین ایران در آذربایجان با بیان اینکه ما این حساسیت را فقط در قفقاز نداریم و در کردستان عراق وقتی در مقطعی میخواستند کردستان عراق را مستقل کنند، سردار سلیمانی و دوستان رفتند و در آنجا ماندند و نگذاشتند که این اتفاق بیافتد و از تمامیت ارضی عراق حمایت کردند و کسانی که دنبال این کار بودند را سر جای خودشان نشاندند. این موضع اصولی ماست، ما مخالف تجزیه کشورها هستیم، مخالف تغییر مرزها هستیم، به دنبال مانور خیبر و بعد هم تعدادی از کامیون های ایرانی رفته بودند به قره باغ یکسری مناقشه های لفظی بین مقامات ایران و آذربایجان اتفاق افتاد.

پاک آئین تصریح کرد: ما از اینکه اسراییل بخواهد بیاید در کنار مرزهای ما برای بازسازی آذربایجان حضور پیدا کند، کاملاً ناراحت بودیم و اعتراض محکمی کردیم. آنها هم از اینکه کامیون های ایرانی می‌روند به قره باغ ناراحت شدند و اعتراض کردند و بعد هم از اینکه این مانور را در کنار ارس برگزار کردیم کمی احساس ناراحتی کردند و این مسائل مطرح شد. در یک مقطعی روابط دو کشور سرد شد و رژیم صهیونیستی و برخی از عوامل ترکیه و برخی از عوامل ارمنستان به این اختلاف دامن می‌زدند که روابط ایران و آذربایجان در سراشیبی بیافتد.

وی افزود: با توجه به اینکه سیاست دولت سیزدهم تقویت روابط با کشورهای همسایه است، وزارت امور خارجه وارد موضوع شد و از طریق دیپلماسی سعی کردیم اختلافات را کاهش بدیم. در نیویورک آقای عبداللهیان با وزیر خارجه آذربایجان دیدار کرد و بعد تماس تلفنی بین اینها رخ داد و بعد سفرهایی انجام شد و اخیراً آقای عبداللهیان به آذربایجان سفر کرد و معاون نخست وزیر آذربایجان به ایران آمد و در واقع طرفین این اختلافات را حل کردند.

پاک آئین اظهار داشت: هم آذربایجان وعده داد که به دنبال تغییر مرزهای جغرافیایی نیست و اجازه نمی‌دهند که رژیم صهیونیستی علیه ایران اقدامی بکند و به ایران این اطمینان را داد و ما هم به کامیون های ایرانی اعلام کردیم به قره باغ نروند. روابط الان در وضعیت خوبی قرار دارد و با هنر دیپلماسی و مانور خیبر اجازه ندادیم که تغییر جغرافیایی اتفاق بیافتد و دنبال این هستیم که امنیت و صلح را در منطقه ایجاد بکنیم و همکاری را مقدم بشماریم.