بر اساس داده‌های پلتفرم بانک جهانی، میزان ۰.۵ درصد کل جمعیت ایران در کاهش ۳۷ درصدی فقر مطلق طی سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ قرار گرفتند و فقر مطلق طی دو سال گذشته کاهش قابل توجهی داشته است.
دولت سیزدهم همزمان با آغاز فعالیت خود در جهت کاهش شکاف طبقاتی و افزایش قدرت خرید دهک‌های کم درآمد جامعه اقدامات متعددی را در دستور کار خود قرار داد که اجرای طرح «کالابرگ الکترونیکی» ازجمله این اقدامات بود.
تا پیش از دولت سیزدهم مبلغ یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان بود که حتی به دهک‌های درآمدی بالا اختصاص می‌یافت؛ اما در دولت سیزدهم ضمن اصلاح فرایند توزیع یارانه، این رقم بیش از ۱۰ برابر افزایش یافت و یارانه دهک‌های ضعیف در قالب پرداخت نقدی بیشتر شد. خوشبختانه با گذشت یکسال از اجرای طرح، کالابرگ جای خود را در میان یارانه‌بگیران و مردم باز کرده است و استقبال بیشتر از این طرح متولیان امر را در شناسایی نقاط قوت و ضعف و اجرای هرچه بهتر طرح یاری خواهد کرد.
کارشناسان بر این باورند که دولت با اقدامات پیشگیرانه در زمینه مقابله با فقر به سمت توزیع عادلانه منابع و یارانه‌ها گام برداشته و اقدامات حمایتی از دهک‌های ضعیف درآمدی را مدنظر قرار داده است.
شاخص بانک جهانی در رتبه‌بندی فقر
اخیرا شاخص بانک جهانی در رتبه‌بندی فقر مطلق منتشر شده است که مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است، طبق گزارش بانک جهانی درآمد روزانه ۲.۱۵ دلار برای هر نفر بر اساس شاخص برابری قدرت خرید (قیمت سال ۲۰۱۷) بوده و این رقم حداقل مبلغی است که هر فرد برای تامین نیازهای ضروری خود نیاز دارد.
رقم ۰.۵ درصدی سال ۲۰۲۲ در مورد ایران، کمترین رقم منتشرشده است و با توجه به داده‌های پلتفرم بانک جهانی از سال ۲۰۱۸ تاکنون (نمودار پلتفرم از سال ۲۰۱۷ تا سال ۲۰۲۲ است) بر اساس شاخص قدرت خرید چنین رقمی ثبت نشده است. فقر مطلق در سال ۲۰۱۷، ۰.۳ درصد و در سال ۲۰۲۱ به میزان ۰.۷ درصد بوده است و بیشترین میزان آن با رقم ۰.۸ درصد مربوط به سال ۲۰۲۰ است.
شکاف فقر
کارشناسان بر این باورند که دولت با اقدامات پیشگیرانه در زمینه مقابله با فقر به سمت توزیع عادلانه منابع و یارانه‌ها گام برداشته و اقدامات حمایتی از دهک‌های ضعیف درآمدی را مدنظر قرار داده است.
بر اساس داده‌های بانک جهانی، شکاف فقر ایران در سال ۲۰۰۹ به میزان ۲ درصد و از سال ۲۰۱۱ تاکنون در بازه یک درصد قرار گرفته است. شکاف فقر بر اساس درآمد روزانه ۳.۶۵ دلار (قیمت در سال ۲۰۱۷) ۶ درصد در سال ۲۰۲۲ ثبت شده، در حالی که در سال ۲۰۲۰ بالاترین رقم ۹ درصدی خود را تجربه کرده است.
اهداف توسعه پایدار در ریشه‌کنی فقر جهانی
رهبران جهان بر اساس اهداف توسعه پایدار (SDGs)، در سال ۲۰۱۵ متعهد شدند که هیچ کشوری در مسیر توسعه تا سال ۲۰۳۰ فقیر باقی نماند. در نیمه راه، تا تاریخ هدف، حدود ۲۲ کشور از نظر تاریخی دارای وضعیت کم درآمد قرار گرفتند.
همین کشورها در اواخر دهه ۱۹۸۰ در گروه بزرگتر از ۵۱ کشور با وضعیت کم درآمد قرار داشتند و متاسفانه، پس از بیش از سه دهه، این ۲۲ کشور هنوز هم در وضعیت کم درآمد قرار دارند.
خروج از وضعیت کم درآمد به وضعیت با درآمد متوسط پایین، مسلما یکی از اولین گام‌های توسعه است، بنابراین نگران‌کننده خواهد بود که این ۲۲ کشور کم درآمد هنوز نمی‌توانند از پایین‌ترین سطح خود جهش کنند.
فقر سرنوشت نیست
در آغاز مجموعه‌ای از ۵۱ کشور در سال ۱۹۸۷ کم درآمد بودند و دلگرم کننده است که بیش از نیمی (۲۹ کشور) تنها طی یک نسل یا بیشتر از وضعیت کم درآمد عبور کردند و این نتایج نشان می‌دهد که فقر سرنوشت نیست.
در حالی که ما بر روی این موارد تمرکز می‌کنیم، توجه به این نکته مهم است که تغییرات کوچک در سطوح درآمد می‌تواند منجر به بالا یا پایین رفتن طبقه‌بندی درآمد شود که به این معنی است که احتمال عقب‌نشینی وجود دارد.
به‌عنوان مثال، سودان در سال ۲۰۰۷ از وضعیت درآمد متوسط پایین خارج شد اما در سال ۲۰۱۹ به طبقه کم درآمد بازگشت. علاوه بر این، کشورهایی مانند شمال کره، سودان جنوبی، سوریه و یمن، در حال حاضر در وضعیت کم درآمد قرار دارند اما در اواخر دهه ۱۹۸۰ در این گروه نبودند. در این چهار کشور، موضوع مشترک، بی‌ثباتی سیاسی و درگیری است که ممکن است کاهش فعلی آنها را به وضعیت کم درآمد توضیح دهد.
پلتفرم بانک جهانی
بانک جهانی منابع برجسته روندهای اخیر فقر و توسعه را برجسته کرده است و پلتفرم فقر و نابرابری (PIP) به کاربران داده کمک می‌کند تا اطلاعات تاریخی و فعلی مربوط به شاخص‌های توسعه کلیدی مانند فقر، نابرابری و رفاه مشترک را بیابند. این پلتفرم می‌تواند برای پیگیری روندها و نظارت بر پیشرفت به سمت اهداف توسعه استفاده شود همچنین برآوردهای ملی، منطقه‌ای و جهانی را گزارش می‌دهد.
