در این یادداشت قصد داریم مجموع عملیات‌های داعش از زمان حمله به بارگاه شاهچراغ(ع) یعنی از ۴ آبان ۱۴۰۱ تا حادثه ترروریستی کرمان در ۱۳ دی ماه ۱۴۰۲ را مورد ارزیابی قرار دهیم تا از این رهگذر عملیات‌های این گروه تروریستی در ایران را بتوان بررسی کرد.
درحدفاصل ۷۰ هفته از عملیات شاهچراغ تا عملیات کرمان، داعش با انجام حدود ۱۰۷۹ عملیات، ۴۶۹۹ کشته و زخمی برجای گذاشته است که با در نظر گرفتن قاعده تناوب زمانی و مکانی در انجام عملیات‌ها، بطور میانگین به ۱۵ عملیات در هر هفته با ۶۷ قربانی می‌رسیم که این امر نشان می‌دهد داعش آگاهانه نیروی نه چندان زیاد خود را در طول این بازه زمانی تقسیم کرده‌است.
در این مدت داعش توانست دو هفته بیشتر از ۳۰ عملیات داشته باشد اما برای سه هفته تعداد عملیات‌های داعش به کمتر از ۱۰ رسید. با این وجود و با توجه به قاعده تناوب، می‌بینیم که در ۱۳ هفته از این ۷۰ هفته، تعداد قربانیان به بالاتر از ۱۰۰ نفر می‌رسد و در دو هفته نیز تعداد قربانیان به بیش از ۲۰۰ نفر رسیده است.
می‌توان گفت داعش تقریبا هر دو ماه یک‌بار هفته‌هایی با بیش از ۱۰۰ قربانی را رقم زده‌است و این خود گونه‌ای تناوب و تقسیم نیرو را نشان می‌دهد.
ترفندهای داعش برای افزایش تلفات
تعداد عملیات‌ها الزاماً متناسب با میزان قربانیان نیست. به عنوان نمونه اگرچه بیشترین میزان عملیات‌ها مربوط به ولایت غرب آفریقا در شمال شرق نیجریه و در منطقه برنو ثبت شده اما این حملات غالباً با بیشترین تعداد قربانی همراه نبوده است. در این مدت ۳۳ بار یعنی تقریباً در نیمی از هفته‌ها ولایت غرب آفریقا در صدر تعداد عملیات‌ها بوده اما تنها در ۲۰ هفته از این ۳۳ هفته بیشترین تلفات را داشته‌است. درواقع باید گفت که داعش برای گرفتن قربانی بیشتر به جز کمین و درگیری با نیروهای مسلح دشمن متناسب با زمان و مکان و وضعیت کنونی این گروه تروریستی و وضعیت مناطقی که در آن‌ها علمیات انجام می‌دهد، راه‌های دیگری نیز برای بالابردن تعداد قربانیان در پیش می‌گیرد. مهم‌ترین عملیات‌های داعش که در این بازه زمانی بالاترین میزان قربانیان در اینفوگرافیک‌های هفتگی داعش را داشته عبارت‌اند از:
ولایت ساحل:
داعش معمولاً در ولایت ساحل آمار بزرگی از تعداد کشته‌های دشمنان خود شامل ارتش کشورهای منطقه ساحل شامل مالی، بورکینافاسو، نیجر و همچنین عناصر القاعده یا همان جماعت نصرت الاسلام و المسلمین در کنار گروه‌های ملی‌گرای «ازوادی» را منتشر می‌کند. می‌توان گفت که ولایت ساحل تقریبا در ۱۰ هفته از این ۷۰ هفته تعداد قربانیان بالای داعش را به خود اختصاص داده است.
ولایت آفریقای مرکزی:
عناصر ولایت مرکزی آفریقای داعش که در شمال شرق کنگو و در استان‌های ایتوری و کیفوی شمالی و در اطراف شهر بینی و در مرز اوگاندا عملیات انجام می‌دهند. در فضای پیچیده و خشن آن منطقه که پیش‌تر در مورد آن صحبت شده است داعش با حمله به روستاهای مسیحی با کشتن تعداد زیادی از ساکنین، آمار بالایی از قرابانیان را در اینفوگرافیک هر هفته خود درج می‌کند. ولایت مرکزی آفریقا نیز در ۱۰ هفته از این ۷۰ هفته بالاترین تعداد کشته‌ها را به خود اختصاص داده است.
ولایت شام:
داعش سوریه را با توجه به اوضاع نابسامان این کشور برای انجام عملیات گاه و بی‌گاه مناسب می‌بیند و گاهی با حمله به اتوبوس‌های حامل نیروهای امنیتی سوریه در بیابان‌های استان حمص تعداد قربانیان خود را بالا می‌برد. میزان تلفات نیروهای امنیتی سوریه در سه هفته از این ۷۰ هفته را می‌توان در رده‌های بالای قربانیان تلقی کرد. انفجار یک موتورسیکلت انفجاری در منطقه «سیده زینب» در محرم و صفر و در میان شیعیان نیز یکی دیگر از عملیات‌هایی بود که تعداد قربانیان داعش را در این بازه زمانی بالا برد. داعش همچنین توانست توسط دو عامل انتحاری که به زندانی در «رقه» حمله کردند، تلفات نسبتاً زیادی را از نیروهای دمکراتیک سوریه بگیرد.
ولایت خراسان:
ولایت خراسان شامل افغانستان و بخش پشتون‌زبان پاکستان یکی دیگر از مناطقی است که در این بازه زمانی مورد توجه داعش بود. هرچند میزان عملیات داعش در این دوره زمانی بسیار کمتر از دوره زمانی مشابه پیش از آن در افغانستان می‌باشد. دو عملیات انتحاری علیه وزارت خارجه طالبان، یک عملیات انتحاری در دروازه فرودگاه کابل و یک عملیات انتحاری در مجلس ختم یکی از مسئولان طالبان در بدخشان عملیات‌های خونینی بودند که داعش در هفته‌های ابتدایی این ۷۰ هفته علیه طالبان به انجام رسانید. اما داعش در هفته‌های منتهی به عملیات کرمان سه عملیات انتحاری را علیه شیعیان افغانستان به انجام رسانید که یکی از آن‌ها در استان بغلان و دو مورد دیگر در کابل بودند. عملیات انتحاری گردهمایی انتخاباتی جمعیت علمای اسلام پاکستان در باجور واقع در شمال غرب پاکستان که از سوی داعش مشمول ولایت خراسان می‌شود عملیات خونین دیگری بود که همزمان با اعلام خلافت ابوحفص الهاشمی از سوی داعش انجام شد و از سوی تشکل‌های بسیاری از جمله تحریک طالبان پاکستان محکوم شد. درواقع ولایت خراسان داعش در هشت هفته از این ۷۰ هفته در صدر میزان قربانیان داعش قرار گرفت.
• ولایت شرق آسیا:
در هفته‌های اخیر و با فعال شدن بیش از پیش ولایت شرق آسیای داعش در جنوب فیلیپین، این گروه تروریستی با انجام یک انفجار در میان مسیحیان ماراوی در جنوب فیلیپین در یکی از هفته‌ها در صدر میزان قربانیان قرار گرفت.
داعش در هفته هفتادم یعنی در میانه دی‌ماه به جز عملیات کرمان، تنها ۱۱ عملیات را با ۳۷ قربانی به ثبت رسانید و این امر نشان می‌دهد که جنایت کرمان خود به تنهایی قادر بود تا آمار داعش را به صورت فزاینده‌ای در هفته‌ی هفتادم بالا ببرد. بعد از جنایت کرمان بود که داعش “غزوه واقتلوهم حیث ثقفتموهم” را کلید زد. در قالب این به اصطلاح غزوه تا زمان نگارش این سطور یعنی یک هفته بعد از عملیات کرمان، داعش نزدیک به ۹۰ عملیات را در نقاط مختلف از جنوب فیلیپین تا شمال شرق نیجریه بر عهده گرفته‌است.
درواقع داعش با تند کردن گفتمان خود در قبال حماس و گروه‌های فلسطینی با بیانیه ۱۴ دی‌ماه ابوحذیفه الانصاری و بازگشت به گفتمان اصلی خود در این باب، فرصت را برای اعلام موجودیت خود مناسب‌تر دیده است.
نتیجه:
همانگونه که پیش از این بارها اشاره شد در حال حاضر هدف اصلی داعش از انجام عملیات‌ها اعلام موجودیت این گروه تروریستی است؛ هر چند که نباید از استراتژی«استنزاف» و کاستن قدرت دشمنان داعش نیز چشم‌پوشی کرد. در این دوره داعش در واقع می‌خواهد با انجام عملیات، گرفتن قربانی و تدوام انتشار اینفوگرافی از این طریق، ضعف خود را بپوشاند که تناوبی بودن این عملیات خود نشان از این دارد که داعش در موضع قدرت نیست.
یاسر قزوینی حائری
