کشورهایی مثل کوبا، ونزوئلا و برزیل فلش‌های عملیاتی ما در حیات خلوت آمریکا هستند. طبق تئوری مرکز پیرامون ما می‌توانیم در این منطقه اعمال نفوذ کنیم و این مسئله دلیل مهمی در گسترش مناسبات ما با این کشورها محسوب خواهدشد.
پس از گذشت ۲۲ سال از سفر فیدل کاسترو، رهبر فقید انقلاب کوبا به ایران، میگل ماریو دیاز-کانل برمودز، رئیس‌جمهور این کشور روز دوشنبه وارد ایران شد. کشور کوبا که به عنوان کانون جبهه مقاومت ضدامپریالیستی در آمریکای لاتین به‌شمار می‌آید، در زمان حکومت پهلوی دوم با ایران هیچگونه رابطه‌ای نداشت.
آغاز روابط دو کشور به پیروزی انقلاب اسلامی در ایران گره خورد و پس از آن بود که مناسبات رسمی و گسترده‌ای فی‌مابین ایران و کوبا به جریان افتاد. هرچند همکاری‌های اقتصادی بین ایران و کوبا، در طول ۴۴ سال گذشته فراز و فرودهایی داشته که اساسا متناسب با سطح بالای روابط سیاسی دو کشور نبوده است.
به همین‌منظور، اکنون گسترش روابط و مناسبات اقتصادی بین ایران با کوبا یکی از مسائلی است که به مثابه راهکاری برای بهبود روابط دو کشور تلقی می‌شود. کوبا از دیرباز تاکنون همواره به دنبال گسترش روابط خود با کشورهای مستقل از نظام سلطه بوده و همین امر می‌تواند به عنوان اهرمی شتاب‌بخش در توسعه و گسترش مناسبات اقتصادی بین ایران و این کشور تلقی شود.
از طرفی جمهوری اسلامی ایران نیز در طول سال‌های پس از انقلاب طبق همین الگو، روابط خود را با کشورهای آمریکای لاتین گسترش داده و در حیاط خلوت آمریکا، از طریق کشورهایی نظیر ونزوئلا، نقش‌آفرینی کرده‌است.
اما مشخصا در برخی دوره‌ها به‌سبب اشتباه تاکتیکی و قراردادن تمام ظرفیت‌ها در یک سبد محدود و شکننده، فرصت‌هایی نظیر آنچه که در آمریکای لاتین وجود دارد، هدر رفت و جمهوری اسلامی ایران هم از اتخاذ تصمیمات اینچنینی متضرر شد.
در همین راستا رجانیوز با امیررضا قنبری، پژوهشگر حوزه کشورهای آمریکای لاتین به گفتگو نشست.
این پژوهشگر حوزه کشورهای آمریکای لاتین مهمترین مسئله‌ای که باعث قرابت ما با کوبا می‌شود را، درگیری کوبا و ایالات متحده آمریکا دانست و گفت: مهمترین مناسباتی که ما در این منطقه با آن درگیریم، قرابت منطقه‌ای کوبا با ایالات متحده آمریکاست. پس این مسئله مهمترین نقطه‌ای است که جمهوری اسلامی ایران در مناسبات خود با کوبا مورد توجه قرار خواهدداد. آنچه که باعث شد بین کوبا و ایالات متحده آمریکا گسلی عمیق ایجاد شود، درگیری کوبایی‌ها بر سر پاناما بود. علاوه‌‌بر این کوبا یک کشور سوسیالیستی است که همین مسئله از لحاظ سیاسی یک گسل جدی دیگری فی‌مابین کوبا و ایالات متحده آمریکا ایجاد خواهد کرد.
قنبری درادامه با اشاره به افزایش مناسبات ما در آمریکای لاتین اظهار داشت: در همین چارچوب و با چنین مختصاتی که گفته‌شد، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با کشورهای آمریکای لاتین از جمله کوبا شراکت داشته‌باشد و مناسبات خود را هم توسعه دهد. در یک مقطع، بسیاری از مناسبات ما به ونزوئلا محدود شده و عمده شراکت ما با کشورهای حوزه آمریکای لاتین تنها با این کشور انجام می‌شد. اما اکنون سیری ایجاد شده که برزیل، کوبا و تا حدودی آرژانتین نیز با ما همراه شده و دایره روابط و مناسباتشان را با ما گسترش دادند.
وی با تاکید بر اهمیت افزایش مناسبات ما با کوبا و فرصت‌هایی که برای جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، تصریح کرد: نکته‌ی دیگری که مهم است به نحوه‌ی مبادلات ما با کوبا برمی‌گردد. این کشور سرمایه و ثروت اقتصادی زیادی دارد اما در لایه ذخایر نفتی با کمبود و مشکل مواجه است. همچنین به‌سبب وجود ثروت اقتصادی زیادی که در کوبا وجود دارد ما قادر خواهیم بود که با روش بهره‌برداری از این سرمایه‌های چشم‌گیر، در کوبا سرمایه‌گذاری کرده و اتفاقات خوبی را رقم بزنیم. اکنون کوبا در بحث تامین مواد غذایی، تامین برق و تجهیز زیرساخت‌های زندگی مشکلات سنگینی دارد. در همین چارچوب جمهوری اسلامی ایران قادرخواهد بود تا با فراهم‌کردن این زیرساخت‌ها در این کشور سرمایه‌گذاری کرده و به جای آن مواد اولیه مورد نیاز داخل را از کوبا تامین کند.
این پژوهشگر حوزه کشورهای آمریکای لاتین افزود: آنچه که می‌تواند به نقطه‌ی مهمی در روابط ما با کوبا تبدیل شود، به بروز و ظهور ایالات متحده آمریکا برمی‌گردد. ایالات متحده آمریکا با ورود به منطقه ما سر مسائل داخلی سوریه، عراق، افغانستان و فلسطین اعمال نفوذ می‌کند. از همین رو کشورهایی مثل کوبا، ونزوئلا و برزیل فلش‌های عملیاتی ما در حیات خلوت آمریکا هستند. طبق تئوری مرکز پیرامون ما می‌توانیم در این منطقه اعمال نفوذ کنیم و این اصلی‌ترین مسئله برای ماست.
قنبری در پاسخ به چرایی اهمیت افزایش مناسبات جمهوری اسلامی ایران با کشورهای آمریکای لاتین اظهارداشت: همچنین باید به این نکته اشاره کرد که در این مناسبات اصل، حفظ روابط است و این مسئله برای دولت ما مهم خواهدبود. هرچند توسعه این مناسبات می‌تواند برای ما انتفاع اقتصادی و فرهنگی نیز داشته باشد اما آنچه که در اولویت اول قرار دارد و باید اصل قلمداد شود، حفظ روابط و جلوگیری از منقطع شدن مناسبات ما با کشورهای این منطقه است که بروز و ظهور جدی آن در جنبه‌های سیاسی، امنیتی و دفاعی متجلی خواهد شد.
وی به اشتباه تاکتیکی رخ داده در برخی دولت‌های جمهوری اسلامی ایران مبنی بر بی‌اهمیتی نسبت به کشورهای آمریکای لاتین و محدودکردن تمام ظرفیت‌های موجود در عرصه سیاست خارجی اشاره کرد و گفت: این یک اشتباه تاکتیکی بود که ما تمام تخم‌مرغ‌ها و ظرفیتمان را در سبد برجام گذاشتیم. سبدی که پس از مدتی سقوط کرد و باعث شکستن تمام این تخم‌مرغ‌ها شد. آنچه که مهم است به این برمی‌گردد که جمهوری اسلامی ایران در این دولت روابط خود را با کشورهای آمریکای لاتین، چین و روسیه به‌صورت متوازن و متعادل برقرار کرده و همزمان هم با مذاکراتی که انجام می‌شود، پیگیر مطالبات حقه ما از کشورهای غربی بوده‌است. این یک سیاست خارجی معقول و متوازن خواهدبود و طبق همان چیزی است که حضرت علی فرمودند: خیرالامور اوسطها.
پژوهشگر آمریکای لاتین با برشمردن اثرات منفی رویکرد محدود و نامتوازن برخی دولت‌ها در سیاست خارجی ادامه‌داد: باید به این نکته هم اشاره کرد که بالا و پایین دولت‌ها با اتخاذ تاکتیک‌های نامتوازن در سیاست خارجی می‌تواند روابط را سرد کند. اما هنر آن متصدی و سیاستمدارمدیریت این ماجرا است. خوشبختانه این دولت توانست خساراتی را که ما به دلیل تقطیع و کمرنگ‌شدن روابط با برخی از کشورهایی چون نیکاراگوئه و ونزوئلا متحمل می‌شدیم را مدیریت کرده و با اتخاذ راهبردی صحیح، روابطی که احتمال سردی آن می‌رفت را تلطیف کند.
امیررضا قنبری در پاسخ به این سوال که افزایش مناسبات در بعد سیاسی چه تاثیر مثبتی می‌تواند داشته باشد، افزود: همان‌طور که عرض کردم اصل قضیه همین حفظ روابط سیاسی، مدیریت فضای سیاسی و دور کردن دست غاصبی مثل آمریکاست. اصل موضوع این است؛ اصل دستاورد این است. تمام دنیا برای حفظ روابط سیاسی پول خرج می‌کنند، آمریکا چرا به اسرائیل باج می‌دهد، برای اینکه در خاورمیانه باشد؛ چرا به عربستان باج می‌دهد برای اینکه در خاورمیانه باشد؛ چرا به داعش باج می‌داد برای سوریه و اینکه در خاورمیانه باشد. کشورهای آمریکای لاتین بدون هیچ هزینه‌ای طبق اهداف ضدآمریکایی ما و خودشان درحال جنگ با این کشور هستند و عملا در مسیر مقاصد ما حرکت می‌کنند.
وی همچنین در ادامه به مزایای اقتصادی موجود در توسعه روابط اشاره کرد و گفت: مسئله‌ی دیگری که وجود دارد این است که توسعه روابط ما با کشورهای آمریکای لاتین دستاوردهای اقتصادی فراوانی برای ما خواهد داشت. ما در ایران با مشکل کم‌آبی مواجهیم و بر همین اساس در زمینه‌ی کشاورزی و آبیاری محصولات نیز دچار چالش خواهیم بود. اکنون با کشت فراسرزمینی در این کشورها می‌توانیم این مشکل را براحتی مرتفع کنیم. در کشوری مثل ونزوئلا، هر هکتار زمین برای ما ۱۵ الی ۲۰ هزار تومان هزینه خواهدداشت؛ آن هم نه زمین خشک و بایر و کم‌آب، بلکه زمین حاصلخیزی که با آب شیرین سیراب می‌شود. این کوچک‌ترین مزیتی است که می‌تواند این منطقه برای ما داشته باشد.
قنبری در انتها اظهارداشت: ما خودروی کوییک را بردیم آقای مادورو سوار ماشین شد. بعد از آن به همه اعلام کرد که باید سوار این ماشین شوید. جدای از این ما به کک نفتی (Petroleum coke) نیاز داریم و آنها متقابلا به محصولات فولادی ما نیاز دارند؛ آنها پودر آلومینوم دارند و ما این‌جا صنایع سنگین آلومینیوم داریم که می‌توان نیازهای دوطرف را مرتفع کرد؛آنها نفت سنگین دارند و ما نفت سبک داریم که از ترکیب آنها ماده‌ای به‌دست می‌آید که هم مورد نیاز ما و هم آنها است. باید به این نکته اشاره کرد که تمام صادرات داروی ما به کل دنیا ۲۵۰ الی ۳۵۰ میلیون دلار بود؛ اکنون ما تنها ۴۵۰ الی ۶۰۰ میلیون دلار به ونزوئلا صادر می‌کنیم؛ یعنی بیش از دو برابر صادرات ما به کل دنیا. بنابراین توسعه مناسبات با کشورهای این منطقه برای ما دستاوردهای اقتصادی فراوانی نیز خواهد داشت؛ دستاوردهایی که در سیاست داخلی ما نیز موثر بوده و در حوزه‌هایی مثل کشاورزی ترمیم مشکل خواهدکرد.
