سفر وزیر خارجه عربستان به ایران در سایه تحولات سریع منطقه و نیز نگرانی صهیونیست‌ها از این تحولات و احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن در عمان، از ابعاد مختلف حائز اهمیت است.
فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان به عنوان اولین مقام ارشد سعودی بعد از توافق تهران و ریاض برای احیای روابط، به ایران سفر کرد. بن فرحان پیش از این با «حسین امیرعبداللهیان» همتای ایرانی خود در کیپ تاون آفریقای جنوبی دیدار و گفتگو کرده بودند.
به گزارش منابع عربی، فیصل بن فرحان در سفر به تهران حامل پیام «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان برای سید «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور کشورمان است که این پیام به توسعه مناسبات دوطرفه مربوط می‌شود.
دستور کار سفر وزیر خارجه سعودی به ایران شامل دیدار با مقامات ارشد کشورمان و نیز انجام اقداماتی برای بازگشایی سفارت عربستان در ایران است. این درحالی است که دیپلمات‌های عربستان از چند هفته قبل وارد تهران شده و فعالیت‌های خود را برای بازگشایی سفارت این کشور آغاز کرده‌اند و تا آن زمان در هتل می‌مانند.
اما سفر این مقام ارشد سعودی به تهران به ویژه در بازه زمانی فعلی و در میان تحولات سریع منطقه در سطح ائتلاف‌هایی که تشکیل شده و بهبود مناسبات ایران با کشورهای عربی و نیز بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، از چند جهت حائز اهمیت بوده و جای بررسی دارد.
همانطور که گفته شد یکی از محورهای سفر بن فرحان به تهران فراهم کردن مقدمات بازگشایی سفارت عربستان است که در پی آن شهروندان دو کشور به راحتی امکان سفر خواهند داشت و به تبع آن مناسبات تجاری میان تهران و ریاض نیز تقویت می‌شود. این سفر می‌تواند نتایج مثبتی در زمینه روابط اقتصادی و تجاری و بازرگانی میان ایران و عربستان داشته باشد. همچنین با توجه به اینکه در ایام حج قرار داریم، حضور بن فرحان در تهران می‌تواند موجب افزایش هماهنگی‌ها برای بهبود هرچه بیشتر شرایط زائران ایرانی در عربستان شود.
البته روشن است که سفر وزیر خارجه سعودی به تهران در چارچوب یک سفر دیپلماتیک و سیاسی بوده و موضوعات اقتصادی و تجاری در حاشیه آن قرار می‌گیرد. در وهله نخست باید توجه داشته باشیم که این سفر به فاصله کوتاهی از سفر «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا به ریاض است. هرچند که نمی‌توان انتظار داشت سعودی‌ها قبل از توافق با ایران این تصمیم خود را به آمریکایی‌ها ابلاغ نکرده باشند، اما ایالات متحده بارها در مواضع خود نشان داده که مخالف گسترش مناسبات تهران و ریاض است.
بلینکن نیز در سفر به عربستان بر همین موضع کشورش تاکید کرده و از مقامات سعودی خواست تا شرایط امضای توافق عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی را فراهم کنند. چند هفته قبل از آن نیز «جک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا به ریاض سفر کرده بود و در آن سفر نیز مقام مذکور آمریکایی مواضع ضد ایرانی کشورش را تکرار و بر اهمیت امضای توافق سازش بین ریاض و تل‌آویو تاکید کرد.
بر همین اساس ناظران امور معتقدند که سفر فیصل بن فرحان به تهران بعد از سفر دومقام مذکور آمریکایی به عربستان بیانگر آن است که سعودی‌ها تصمیم به اجرای کامل توافق خود با ایران دارند و مواضع آمریکا را در این زمینه در اولویت قرار نمی‌دهند.
به نظر می‌رسد که عربستان نیز در کنار دیگر کشورهای منطقه نمی‌خواهد همه تخم مرغ‌های خود را در سبد آمریکا بچیند و گسترش مناسبات تجاری و نفتی ریاض با چین موید همین امر است.
به گزارش منابع آگاه، بحث درباره مسائل امنیتی و حمایت از امنیت منطقه از جمله دیگر محورهای اصلی سفر وزیر خارجه عربستان به تهران است. ریاض قصد دارد با استفاده از نفوذ ایران در منطقه، از توافق با کشورمان برای حل برخی پرونده‌های مهم مانند جنگ یمن کمک بگیرد و حاشیه امنی برای خود ایجاد کند.
توسعه مناسبات و توافق‌های امنیتی میان ایران و عربستان در وهله نخست راه را به روی مداخلات خارجی به ویژه آمریکا در پرونده‌های منطقه می‌بندد و مقدمه‌ای برای ایجاد یک استراتژی جامع در داخل منطقه خواهد بود تا کشورهای منطقه به دور از دخالت بیگانگان، امور خود را حل و فصل کنند.
نکته دیگری که در سفر بن فرحان به ایران قابل توجه می‌باشد آن است که این سفر هم‌زمان با انتشار خبرهایی درباره توافق غیرمکتوب و غیرمستقیم ایران و آمریکا درباره برنامه هسته‌ای کشورمان انجام می‌گیرد. چند روز قبل رسانه‌های عبری از احتمال احیای توافق هسته‌ای ایران تحت میانجیگری عمان خبر داده بودند که به شدت موجب ناراحتی و نگرانی اسرائیل شده است.
امروز شنبه نیز رسانه‌های آمریکایی اعلام کردند که به نظر می‌رسد اسرائیل توافق نوظهور آمریکا و ایران را در مذاکرات غیرمستقیم که با میانجیگری عمان درحال انجام است، پذیرفته است. طبق گزارش منابع اسرائیلی، ایران و آمریکا توافقی بر مبنای فرمول «کمتر در برابر کمتر» یا « توقف در برابر توقف» امضا خواهند کرد؛ به این معنا که یا آمریکا فشار و تحریم‌های خود را علیه ایران کم کند و در مقابل تهران نیز امتیازات محدودی بدهد و یا اینکه ایالات متحده همه تحریم‌ها را متوقف کند و در مقابل ایران نیز برخی فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف سازد.
یک منبع نزدیک به «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در این زمینه اعلام کرد که آمریکا وعده عادی‌سازی بین ریاض و تل‌آویو را به اسرائیل داده بود تا اسرائیلی‌ها چشم خود را به روی توافق تهران و واشنگتن در پرونده هسته‌ای ببندند. اما واقعیت آن است که آمریکایی‌ها در مسئله عربستان نتانیاهو را بازی دادند و انتظارات و توهماتی درباره عادی‌سازی با عربستان به وجود آوردند تا بتوانند با آرامش به پرونده ایران بپردازند.
درواقع اسرائیلی‌ها امید زیادی به اقدامات اخیر آمریکا برای امضای توافق سازش با عربستان بسته بودند که تاکنون نتیجه ملموسی نداشته و هنوز موانع زیادی در مسیر عادی‌سازی دو طرف وجود دارد. صهیونیست‌ها در عین حال نگران گسترش مناسبات تهران با ریاض و دیگر پایتخت‌های عربی نیز هستند که موجب کاهش نفوذ ایالات متحده در منطقه می‌شود و اولین پیامد آن متوجه اسرائیل خواهد بود.
