این روزها غرب به دنبال بازی «توافق‌نمایی» است تا با بی‌ثباتی اقتصادی در ایران به خواسته خود یعنی اتخاذ امتیاز بیشتر در مقابل حفظ بخش عمده‌ای از تحریم‌ها برسد.
در چند روز اخیر، گمانه‌زنی‌ها و خبرهای متعددی پیرامون توافق هسته‌ای میان ایران و آمریکا از سوی محافل مختلف رسانه‌ای منطقه‌ای و بین‌المللی مطرح شد. گمانه زنی‌هایی که سفر هیثم بن طارق، پادشاه عمان و بسته شدن دو پرونده پادمانی ادعایی آژانس بین اللملی انرژی هسته‌ای و همچنین مبادله زندانیان میان ایران و اروپا به آن شدت بخشیده است.
در همین زمینه، روز پنجشنبه (۱۸ خردادماه) «میدل ایست آی» در گزارشی مدعی شد که ایران و ایالات متحده در حال نزدیک شدن به یک توافق موقت هستند که در برابر کاهش فعالیت‌های غنی‌سازی ایران، گشایشی را در برخی از تحریم‌ها فراهم می‌آورد.
این گزارش همچنین درباره نوع توافق میان ایران و آمریکا آورده است که «در چارچوب این توافق، ایران متعهد می‌شود که فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ۶۰ درصد و بالاتر خود را متوقف کند و به همکاری با سازمان بین‌المللی انرژی اتمی برای نظارت و تأیید برنامه هسته‌ای خود ادامه دهد. در برابر این، به تهران اجازه داده می‌شود که روزانه تا یک میلیون بشکه نفت صادر کند و به درآمد آن و نیز دیگر منابع مسدود شده‌اش در خارج از کشور دسترسی داشته باشد، مشروط بر آنکه این منابع انحصارا برای خرید مجموعه‌ای از کالاهای اساسی شامل غذا و دارو هزینه شوند.»
روزنامه صهیونیستی هاآرتص نیز مدعی پیشرفت چشمگیر مذاکرات میان ایران و آمریکا شده و در همین زمینه نوشته است: «تماس‌های بین ایالات متحده و ایران در تلاش برای دستیابی به توافق بر سر توافق هسته‌ای در چند روز گذشته، پیشرفت‌های زیادی داشته است.» این روزنامه همچنین به نقل از مقامات رژیم صهیونیستی نوشته است که «مذاکرات با سرعتی بیش از حد انتظار پیش می‌رود و این احتمال وجود دارد که دو طرف ظرف چند هفته به توافق برسند.»
اخباری که هم ایران و هم آمریکا آن را رد کردند. یک سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید روز پنجشنبه در واکنش به مقاله‌ای در تارنمای میدل ایست آی به رسانه‌ها گفت: «این گزارش نادرست و گمراه کننده است. هر گزارش در خصوص توافق موقت با ایران نادرست است.»
ایران نیز نه مذاکرات، بلکه توافق موقت را رد کرد و نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد تاکید کرد که «هیچ توافق موقتی به جایگزینی برجام وجود ندارد و در دستور کار نیست.»
مقامات ایران همواره در اظهارت خود تاکید دارند که اگر طرف آمریکایی واقع‌بینانه عمل کند، امکان دستیابی به توافق وجود دارد. توافق مد نظر ایران، سندی است که تحریم‌ها به صورت حداکثری رفع و منطقه هم از اجرای آن بهره‌مند شود. بنابراین ایران به دنبال یک توافق جامع است و برای دستیابی به آن تا به امروز حسن نیت خود را نشان داده که حل و فصل فنی اختلافات ادعایی آژانس، نمونه‌ای از آن است.
اما در مقابل، تناقض در رفتار و گفتار مقامات غربی در قبال مذاکرات و پروسه احیای توافق هسته‌ای موج می‌زند. در حالی که آژانس به بررسی پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران و میزان انطباق آن با قطع‌نامه ۲۲۳۱ پرداخت و در بیانیه‌ای قابل قبول، از گام‌ها، همکاری و حسن نیت ایران تمجید کرد؛ اما شاهد حملات تند تروئیکای اروپا در نقش «پلیس بد» به جمهوری اسلامی بودیم. در این میان ایالات متحده نیز در همپوشانی با غربی‌ها سعی کرده است همان محورهای پوچ اروپایی‌ها را با لحنی ملایم‌تر مطرح کند، که نشان دهنده آن است که نقش‌های پلیس بد و خوب میان اروپایی‌ها و آمریکا مجدداً تقسیم شده است.
از سوی دیگر شاهدیم که نمایندگان مجلس آمریکا در اقدامی که ظاهراً بر خلاف سیاست‌های تبلیغی مقامات کاخ سفید در رسیدن به توافق است، از اروپایی‌ها خواستند تا مکانیزم ماشه را در برجام فعال کنند! باید توجه داشت زمانی که ترامپ به خوبی می‌دانست با خروج آمریکا، امکان استفاده از مکانیزم ماشه را در برجام از دست داده است؛ اما مدام با داستان سرایی، استفاده از آن‌را مطرح می‌کرد و اکنون نیز برخی نمایندگان مجلس این کشور بدون در نظر گرفتن امکان مقابله ایران، صرفاً با یک نبرد تبلیغاتی می‌خواهند از نمایشی دیگر پرده برداری کنند.
امروز نیز «شمشیر داموکلس» مکانیسم ماشه آنجا خاصیت خود را از دست می‌دهد که آژانس هرگز حاضر نخواهد بود امتیازهایی که ایران پیشاپیش به آن داده است را از دست بدهد؛ چرا که قطعاً اولین گزینه ایران در اقدام متقابل، خروج از ان پی تی است.
در واقع غربی‌ها با ارائه یک بازی ترکیبی جدید، یعنی «تهدید» و «شایعه پراکنی» توسط انواع کانال‌های ماهواره‌ای فارسی زبان، به دنبال بازی تکراری جنگ روانی هستند که نتیجه آن، شرطی کردن بازار و اقتصاد ایران است؛ زیرا آنها اراده سیاسی لازم برای نهایی کردن مذاکرات را ندارند و به دنبال اتخاذ امتیاز بیشتر در برابر امتیاز کمتر هستند. به خصوص آنکه جمهوری اسلامی توانسته روزهای پر از حادثه پاییز سال قبل را مدیریت کند و با کارآمدتر کردن حکمرانی خود و پیش بینی‌های لازم، اجازه شکل گرفتن یک جنگ ترکیبی دیگر را در بستر جامعه خود ندهد.
آنچه این روزها شاهد هستیم «توافق‌نمایی» با ترفند «بازی سرزنش»، توسط غربی‌ها است تا بی‌ثباتی اقتصادی در ایران ایجاد کنند. همه داستان تبلیغات رسانه‌ای غرب بر سر ماجرای برنامه هسته‌ای ایران که در چند روز اخیر مطرح شده، فقط یک نمایش تکراری است، تا اقتصاد ایران که به سمت شرایط با ثبات در حرکت است را پرتلاطم کنند و در اثر شرایط ایجاد شده، ایران را به گرفتن امتیاز کم راضی کنند.
غربی‌ها در شرایطی که در باتلاق جنگ اوکراین گرفتار شده‌اند و شاهد نفوذ گسترده چین در اقتصادهای جهانی از جمله غرب آسیا هستند، به دور از واقع بینی، صرفاً به دنبال احیای بازی‌های تبلیغاتی کودکانه هستند که در جریان مذاکرات قبلی در ۲۰۱۵ نیز آن را به نمایش گذاشته بودند.
با این وجود غرب به خوبی می‌داند تنها گزینه اش در برابر ایران، مذاکره است. همچنانکه بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در سفر اخیر خود به عربستان، به این موضوع معترف و مدعی شد: «آمریکا همچنان بر این باور است که دیپلماسی، به همراه فشار اقتصادی، بازدارندگی و همکاری قوی دفاعی، بهترین راه برای مهار اقدامات خطرناک ایران است.»
به هر حال در شرایطی که ایران با گذر زمان، هر چه بیشتر بر اوضاع داخلی خود مسلط شده و با گسترش روابط سیاسی خود با کشورهای غرب آسیا، حضور مؤثر و نقش آفرینی در ائتلاف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه ای نظیر پیمان شانگهای و بریکس، همچنین گسترش دامنه نفوذ خود به حیاط خلوت واشنگتن در آمریکای لاتین و نیز گام‌های مؤثر اقتصادی برای مهار تحریم‌ها، در کنار توسعه روزافزون برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود، غربی‌ها را در شرایط سختی قرار داده است تا آنها در عمل و در شرایطی که درگیر جنگ اوکراین، گسترش نفوذ چین و نیز نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هستند، میان توافق نمایی و توافق واقعی یکی را انتخاب کنند.
آمریکا به دنبال توافق نمایی است
مصطفی خوش چشم در گفت‌وگو با مهر در خصوص مواضع تند اخیر اروپایی‌ها در قبال برنامه هسته‌ای ایران، گفت: غربی‌ها در خصوص احیای توافق برجام، مانع اصلی را خود ایجاد کرده‌اند. آنها می‌خواهند بخش عمده‌ای از تحریم‌ها باقی بماند، موضوعی که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
وی افزود: از سویی با شکست دور دوم جنگ ترکیبی در پاییز و اوایل زمستان سال گذشته که با هدف عقب ماندن ایران از مواضع خود همراه بود، آنها به دنبال آن هستند تا بازی سرزنش را با مقصر نشان دادن ایران برای عدم انجام توافق، نشان دهند. بیانیه‌های سه کشور اروپایی در همین راستا قابل ارزیابی است.
این کارشناس مسائل بین‌المللی با اشاره به توان کشورمان در مقابله با جنگ‌های ترکیبی غرب، تصریح کرد: ایران توانست جلوی موج سوم جنگ ترکیبی آمریکا را پیش‌دستانه بگیرد و با موفقیت، اقداماتی در این خصوص انجام دهد. از طرفی سازمان انرژی هسته‌ای کشورمان، مجموعه اقداماتی را برای جلوگیری از تنش افزایی طرف غربی انجام داده است، موضوعی که در دو نشست آخر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نتیجه بخش بوده است.
تصویرسازی کذب در خصوص توافق موقت
وی ادامه داد: اقداماتی که غربی‌ها انجام می‌دهند، موجی از عملیات روانی است تا با ایجاد شایعات، نوعی توافق نمایی صورت بگیرد. آنها با استفاده از رسانه‌های انگلیسی و فارسی زبان آمریکایی، تصویرسازی در خصوص توافق موقت انجام می‌دهند، در حالی که توافق موقت، پیشنهاد تازه‌ای نیست و از بهمن ۱۴۰۰ مطرح شده بود.
خوش چشم اظهار داشت: آنچه آمریکایی‌ها برای توافق موقت در سر داشتند این بود که با گرفتن غنی سازی ۶۰ درصد از ایران، به مهم‌ترین هدف مورد نظرشان دست پیدا کنند؛ اما در مقابل حاضر نیستند امتیاز قابل توجهی در رفع تحریم‌ها به ایران بدهند؛ لذا منافع پایدار اقتصادی برای ما ایجاد نکردند و این عدم توازن در پیشنهاد آنها موجب شد ایران این موضوع را نپذیرد.
وی تاکید کرد: البته جمهوری اسلامی هیچگاه میز مذاکره را ترک نکرده است؛ اما برای ایران، مذاکره در شرایطی نتیجه می‌دهد که داده‌ها و ستانده‌ها از نسبت معقولی برخوردار باشند.
هیچ گونه توافق موقتی در چشم‌انداز نیست
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به ادامه تقابل مذاکراتی ایران و غرب، بیان کرد: فعلاً هیچ گونه توافق موقتی در چشم‌انداز نیست، ولی آمریکایی‌ها سعی می‌کنند با راهزنی‌های دریایی و اعلام تحریم‌های تکراری و جوسازی رسانه‌ای، سعی بر افزایش فشار بر ایران کنند. در مقابل جمهوری اسلامی هم با در اختیار داشتن مؤلفه‌های قدرتمند خود از جمله توقیف کشتی‌های متخلف و رونمایی از تجهیزات موشکی، ابزارهای چانه زنی و فشارش را در مذاکرات نشان دهد.
خوش چشم با اشاره به دلایل موضع‌گیری اخیر تروئیکای اروپایی در خصوص ایران، گفت: اروپایی‌ها با توجه به وضعیتی که در جنگ اوکراین وجود دارد، می‌خواهند زودتر به خواسته‌های خود برسند، لذا به جای مواضع عقلانی و با اصرار آمریکا بر مواضع خود، می‌خواهند فشار سیاسی را بر ایران افزایش دهند.
وی در خصوص چرایی مواضع نرم‌تر آمریکایی‌ها نسبت به اروپایی‌ها در مورد ایران، متذکر شد: هرچند در مجموع اختلافی بین آمریکا و اروپا در مذاکرات با ایران وجود ندارد، به دلیل مشکلات درونی و بیرونی آمریکا و نیز تمایل آنها برای تبادل زندانیان با ایران که موضوعی جدا از برجام است، آمریکایی‌ها ملاحظاتی را در نظر گرفته‌اند و نقش پلیس بد را به اروپایی‌ها واگذار کرده‌اند.
وی تاکید کرد: در مجموع باید توجه داشته باشیم آمریکا به دنبال توافق نمایی است تا به کمک آن، بازارهای اقتصادی ما را شرطی کند و با بی‌ثباتی در قیمت ارز و دیگر بازارهای زود بازده اقتصادی و ایجاد جو روانی، مذاکره کنندگان کشور را تحت فشار بگذارد. آنها در این راه از فضای مجازی و دلالان حوزه ارز هم بهره می‌برند تا در شبکه‌های مجازی موج ایجاد کنند.
با توافق موقت هم فاصله داریم
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با مهر در خصوص بیانیه اخیر آژانس و نیز مواضع متناقض غربی‌ها در خصوص مذاکرات هسته‌ای با ایران، گفت: موضوع مذاکرات ایران با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را باید جدا از موضوع گفتگوهای ایران با ۱+۵ یا ۱+۴ در نظر بگیریم؛ یعنی اگر بخواهیم تحلیل درستی به مردم ارائه بدهیم، این دو موضوع را نباید با هم مخلوط کرد.
وی افزود: البته پدیده‌ها روی همدیگر اثر می‌گذارند، مثلاً اگر ایران با آژانس به توافق برسد؛ یعنی اگر آن دو سوال باقی مانده را هم پاسخ بدهد، حتماً یک تأثیر مثبتی در روند مذاکرات ایران با ۱+۵ می‌گذارد و بهانه را از دست غربی‌ها می‌گیرد.
بحث ما در ۱+۵ دقیقاً سیاسی- امنیتی است
این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: روندی که ایران با آژانس دارد، یک روند فنی و حقوقی است؛ یعنی باید ایران به سوالات آژانس پاسخ بدهد. آژانس یک سازمان بین‌المللی است که بر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای کشورهای مختلف از جمله ایران نظارت دارد و سوالات آژانس در چارچوب ان پی تی و پادمان هسته‌ای است؛ اما در بحث مربوط به ۱+۵ دقیقاً مسئله سیاسی- امنیتی است و آنجا قدرت‌های زورگو آمده‌اند و از ۱۳۸۱ تا الان پرونده سازی هسته‌ای علیه ایران داشته‌اند و به بهانه‌های مختلف آن را ادامه داده‌اند.
وی با اشاره به بیانیه اخیر آژانس در خصوص برنامه هسته‌ای ایران، تاکید کرد: آژانس در گزارش اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به شورای حکام اعلام کرد که موضوع ۸۴ درصد عملاً یک سوءتفاهم بوده است و ایران ۸۴ درصد را غنی نکرده و محصول ایران از سانتریفیوژها، اورانیوم ۸۴ درصد نبوده، بلکه همان ۶۰ درصد بوده است؛ منتهی در حین فعالیت غنی سازی، گاهی ذرات غنی شده تر از آنچه که طراحی شده، به‌وجود می‌آید که در نهایت خروجی، همان اورانیوم ۶۰ درصد خواهد بود.
وی با اشاره به بیانیه‌های اخیر غربی‌ها در مورد کشورمان خاطر نشان ساخت: این سیاست غرب است که می‌خواهد از ابزار آژانس برای فشار به ایران استفاده کند و حالا که موضوعات ما در آژانس در حال حل شدن است، می‌گویند این پاسخ کافی نبوده است! از این رو باید از سه کشور اتحادیه اروپا و همچنین خود آمریکا پرسید که شما چه‌کاره هستید و از چه جایگاهی می‌گوئید که پاسخ‌های ایران کافی نبوده است؟ آنها نشان می‌دهند که اگر گزارش آژانس در راستای منافع‌شان ارائه شود، آن زمان فقط خوب است. البته لازم است ایران همچنان با آژانس همکاری و تعامل داشته باشد.
هر نوع توافقی بین ایران و آمریکا به زیان رژیم صهیونیستی است
وی با اشاره به خبر هاآرتص در سرزمین‌های اشغالی از قریب الوقوع بودن توافق هسته‌ای، گفت: دلیل آن این است که چون هاآرتص در حال حاضر مخالف دولت نتانیاهو و جناح مخالف او است، می‌خواهد بگوید نتانیاهو، تو این همه شعار دادی؛ اما الان توافق آمریکا و ایران نزدیک است.
بهشتی پور در ادامه تاکید کرد: ما هنوز با توافق فاصله داریم. هیچ اطلاعات محرمانه‌ای نداریم؛ اما قرائن و شواهد نشان می‌دهد که حتی با آن توافق موقت هم هنوز فاصله داریم، ولی دشمنان در حال تبلیغ هستند. هرچند ارزیابی من این است که هر نوع توافقی بین ایران و آمریکا به زیان رژیم صهیونیستی است. آنها از این هراس دارند و تمام امکاناتشان را بسیج کرده‌اند که هیچ نوع توافقی بین ایران و آمریکا صورت نگِیرد
رامین عبدالله شاهی
