از ابتدای سال ۲۰۲۳، بانک مرکزی عراق تصمیمات متعددی را به منظور حفظ ثبات وضعیت عمومی پولی و اقتصادی و مقابله با خطرات نوسانات نرخ دینار عراق در برابر دلار آمریکا و تسهیل واردات و صادرات از طریق باز کردن افق‌های جدید با بانکهای چینی، از جمله بانکهای چینی اتخاذ کرد.
منابع خبری از توافق چین و عراق خبر دادند که بر اساس آن، طرفین با ارزهای ملی خود معاملات تجاری انجام خواهند داد.
پایگاه خبری اخبار العراق، هفته پیش به نقل از مسئولان چینی گزارش داد، بانک مرکزی عراق با طرف چینی توافق کرده است که به جای دلار آمریکا، معاملات تجاری خود با پکن را با یوآن انجام دهند.
این مسئولان تأکید کردند که معامله بر اساس پول ملی، باعث خواهد شد وضعیت دینار بهتر شود و این نخستین اقدام در راستای جهانی کردن یوآن و استفاده از آن به جای دلار است.
وبگاه شبکه «الجزیره» با انتشار گزارشی تحلیلی و اقتصادی نوشت: «از جمله تصمیمات بانک مرکزی عراق، تقویت موجودی بانکهای عراقی نزد بانکهای چینی با یوآن چین است. معامله مستقیم با یوآن چین بدون دلار آمریکا به تسهیل و تسریع مبادلات مالی کمک می‌کند و هزینه‌های واردات را کاهش می‌دهد و از خطرات نوسانات نرخ ارز در داخل عراق جلوگیری می‌کند.
الجزیره در ادامه با خوانش اقتصادی از تصمیم بانک مرکزی عراق برای معامله با یوآن چین به جای دلار آمریکا به بررسی مزایا و معایب این تصمیم برای اقتصاد عراق پرداخت.
ابعاد مثبت تصمیم بانک مرکزی عراق در تکیه به یوآن چین چیست؟
«مظهر محمد صالح» مشاور مالی دولت عراق، این تصمیم را منطقی و در نتیجه بالارفتن سطح تجارت بین عراق و چین در مقایسه با سایر کشورهای جهان دانست.
وی در گفت‌وگو با الجزیره، تصریح کرد: چین نخستین شریک تجاری عراق با تجارت سالانه در سطح صادرات نفتی و واردات کالا و خدمات نزدیک به ۵۳ میلیارد دلار است.
صالح با اشاره به اهمیت استفاده از یوآن در تسویه پرداخت‌های مربوط به تجارت کالاها و خدمات چینی توسط بخش خصوصی عراق گفت: «این تصمیم به بستر انطباق مصوبه سال گذشته «بانک مرکزی عراق» و شناسایی ذینفع نهایی انتقال خارجی از طریق پنجره «بانک مرکزی» برای خرید و فروش ارز طبق قوانین شفاف‌سازی بین‌المللی کمک می‌کند. این تصمیم همچنین تاثیر مثبتی در سطح تلاش‌ها برای رعایت قوانین و مبارزه با پولشویی خواهد داشت.
ابعاد منفی تصمیم بانک مرکزی عراق در تکیه به یوآن چین چیست؟
بر خلاف این مشاور مالی دولت عراق، «سلام سمیسم» دکترای اقتصاد و کارشناس این حوزه، قضیه تکیه بر یوآن را یک «مانور سیاسی» دانست که در دراز مدت موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
وی گفت: «موفقیت این تصمیم مستلزم وجود یک ارزش مشترک بر اساس ارزیابی قیمت نفتی که عراق از یک سو به آن وابسته است و نیز قیمت یوآن چین که از سوی دیگر به آن وابسته است، می‌باشد. یعنی: معادل آن چقدر است و معادل آن چیست؟ قیمت هر بشکه نفت چقدر محاسبه می شود؟».
وی در ادامه بر ضرورت وجود حسابهای باز به ارزش دلار در نهایت اشاره کرد و گفت که این تصمیم یک مانور سیاسی است و پیش نخواهد رفت.
آیا بانکهای عراق برای پشتیبانی از تراکنش‌های جدید یوآن چین دارند؟
«مصطفی حنتوش» اقتصاددان می‌گوید که بانکهای عراقی و بخش خصوص دلار دارند نه یوآن. بغداد با ارز خود از چین خرید می‌کند، اما ارزش خریدها را معادل دلار به پکن می پردازد، در شرایطی که بانک فدرال آمریکا از این تصمیم برای محدود کردن حجم مبادلات تجاری بین عراق و چین تا 18، 19 میلیارد دلا حمایت می کند.
وی در ادامه هشدار داد که اقتصاد عراق تحت تاثیر خطر افزایش قیمت کالاهای چینی گیرد که ارتباط مستقیمی با افزایش و کاهش قیمت دلار در سطح جهانی دارد.
آیا بانک مرکزی عراق بانکهای دولتی و خصوصی را با ارز چین تغذیه می‌کند؟
مشاور مالی دولت عراق می‌گوید که بانک مرکزی عراق در حال تنوع بخشیدن به ذخایر ارزی خود از جمله یوآن چین است، بنابراین بدون شک حسابهای بانکهای عراقی را به واحد پولی یوان چین به منظور برآوردن الزامات واردات از چین و پرداخت عوارض به ارز چینی تغذیه خواهد کرد.
چه سازوکاری در فرآیند پرداخت یوان چین استفاده خواهد شد؟
طبق اصل بانکی احراز هویت مشتری (KYC)، مراحل مختلفی در مورد این سازوکار وجود دارد که عراق برای اجرای نقل و انتقالات و اعتبارات به یوآن چین به جای دلار آمریکا استفاده می‌کند.
«سها الکفائی» مدیر اجرایی بانک بین‌المللی اسلامی می‌گوید: بانک مرکزی عراق با تکیه بر دو نوع شرکت، رویه‌های ساده‌ای را برای اجرای این تصمیم ایجاد کرده است.
نوع اول: شرکت‌های تجاری در اتحادیه اتاق‌های بازرگانی عراق با تایید دفتر اسناد رسمی و ثبت شده در اداره ثبت شرکت‌ها در وزارت بازرگانی عراق؛ سقف یک شرکت مجاز برای معامله ۲۶۰ میلیون دینار عراقی (۲۰۰ هزار دلار) خواهد بود.
نوع دوم: شرکت‌های ثبت شده مستقیم در اداره ثبت شرکت‌ها؛ که مجاز به اجرای اعتبارات و نقل و انتقالات سقف های بالاتر از ۲۶۰ میلیون دینار (۲۰۰ هزار دلار) خواهند بود.
وی افزود: برای این شرکت‌ها حساب باز خواهد شد و اوراق آنها، قانونی بودن و اختیارات آنها بررسی خواهد شد. همچنین مدارک شناسایی رسمی مدیر اجرایی و صحت فاکتور ارسالی مشروط به اینکه کمتر از 6 ماه پیش باشد بررسی خواهد شد.
الکفائی در ادامه از یکپارچگی تجارت بین المللی برای عراق از طریق اجازه به بانک مرکزی برای ورود شرکت‌های تجاری منطقه کردستان به بستر الکترونیکی تراکنش های مالی بین بانکهای فعال در عراق و گشودن درها به بخش‌های مختلف برای واردات به همین صورت خبر داد و این تصمیم عراق را گامی مهم برای تجارت خارجی و دروازه‌ای برای از بازگشت به آن منطبق بر استانداردهای بین المللی دانست.
آیا عراق با این تصمیم قوانین بانکی داخلی و بین‌المللی را دور می‌زند؟
«عقیل الانصاری» کارشناس امور بانکی می‌گوید: من این‌چنین فکر نمی‌کنم..بانک مرکزی از طریق پلتفرم Swift که از اواخر سال گذشته اجرایی شد می‌تواند منبع اموال و دلیل انتقال و ذینفع آخر را شناسایی کند.
آیا معامله با یوآن چین، چالشی برای آمریکاست؟
الانصاری، اظهارات مطرح شده در اینجا و آنجا در مورد عصبانیت دولت آمریکا از اقدام عراق در تکیه به یوآن، برای پرداخت هزینه واردات خود از چین را رد کرد، زیرا آمریکا از بانک “جی بی مورگان” خواسته بود تا برای تکمیل این فرآیند و اجرای این تصمیم جدید بانکی، اقدام به کمک فنی کند و این بانک نیز با این امر موافقت کرد.
