نام خاندان پهلوی با کودتا گره خورده است. یک روز پدر با کودتا توانست جایگاه پادشاهی را از چنگ رقبا بیرون آورد و یک روز پسر با کودتا توانست صندلی متزلزل‌ش را حفظ کند.
به گزارش رجانیوز؛ بیش از ۱۰۰ سال از سوم اسفند ۱۲۹۹ و کودتای رضاخان می‌گذرد و نقش انگلیس در این کودتا همیشه محل بحث بوده است اما در این رابطه اسنادی وجود دارند که نشان می‌دهند رضامیرپنج تنها عروسکی در دست صحنه‌گردانان انگلیسی بوده است و مهره آنها برای استعمار و تسلط بلامنازع بر ایران؛ کما اینکه در آغاز جنگ جهانی دوم نیز انگلیسی‌ها صریحا می‌گویند: «او را خودمان آوردیم وخودمان هم می بریم.»
دولت انگلیس از همان روزهای نخست کودتا سعی در پاک کردن نام خود از این کودتا داشت اما شواهد و قرائن مردم ایران را به یقین رسانده بود که دست پنهان کودتا از آستین سفارت انگلیس بیرون آمده است.
از مهم ترین اسناد و مدارک معتبر و انکارناپذیری که نشان دهنده بی‌اعتباری تحلیل‌های پهلوی ستایان و رضاشاه پردازان درباره ماهیت کودتای ۱۲۹۹ و مجری نظامی آن، رضاخان، است، اسناد و گزارش‌های ارسالی دیپلمات‌های آمریکایی از سفارت آمریکا در تهران به وزارت خارجه آن کشور در واشنگتن است. این گزارش‌ها به قدری گویا و روشن است که احتیاج به تفسیر و تاکید و تحلیل ندارد.
ساعت ۱۰ صبح اولین روز کودتا، یعنی چند ساعت پس از کودتا سفارت آمریکا پیامی را برای وزارت امور خارجه خود ارسال می‌کند: «بریتانیا منکر هر گونه دخالت در قضایا شده اما کاملا روشن است که اوضاع فعلی بر وقف مراد آنهاست. و شواهد حاکی از آن است که نیروی نظامی آنها این حرکت را تقویت می‌کند (نیروهای انگلیسی که مشهور بودند به نورپرفورس(نیروی شمال ایران) اینها مقرشان در شهر قزوین بوده است. یعنی همین جایی که مبدا حرکت قوای کودتاچی است). سید ضیا سردبیر روزنامه رعد از تحت الحمایگان بریتانیا رهبری این جریان را بر عهده دارد. مردم ایران تقریبا مطمئن شده‌اند تمام این قضایا یک نقشه و توطئه انگلیسی است». این اولین گزارش سفارت به وزارت خارجه آمریکا است.
کالدول، وزیرمختار آمریکا در تهران، چهار روز پس از کودتا در ۲۶ فوریه در بخشی از گزارش خود راجع به نظر مردم درباره کودتا چنین می گوید: «… توده مردم از این اوضاع به خشم آمده و مدعی هستند که تمام این قضایا یک کودتای انگلیسی است. سفارت بریتانیا تمام این اتهامات را رد می‌کند اما شکی نیست که نیروی نظامی انگلیس در قزوین از این حرکت حمایت کرده است.»
در ۵ آوریل ۱۹۲۲/ ۶ اردیبهشت ۱۳۰۰، بیش از دو ماه از کودتا گذشته و ابعاد آن روشن‌تر شده بود. سفارت آمریکا در تهران در گزارش فصلی (سه ماهه) خود جزئیات کودتا را به اطلاع وزارت خارجه در واشنگتن می‌رساند. فقراتی از این گزارش از این قرار است: «… خود نیروهای قزاق اعتراف کردند که دقیقا پیش از ورود به پایتخت نفری پنج تومان (پنج دلار) از مقامات بریتانیا دریافت کرده‌اند… این قزاق‌ها تحت فرمان کلنل اسمایت هستند. این فرمانده انگلیسی مدتی است در قزوین متصدی اداره اطلاعات [نیروهای انگلیسی] در قزوین بود و پیش از آن فرمانده نیروهای قزاق در منطقه بود. وی مکررا به تهران سفر می‌کرد و بر کسی پوشیده نیست که در این سفرها بخش عمده وقت خود را در حضور سیدضیاء به سر می‌برد… مشخص شده است که اندکی پیش از حرکت قزاق‌ها به سمت تهران، پولی که قرار بود میان این نیروها پخش شود به دست کلنل اسمایت رسید… کلنل ترجیح داد تا رسیدن به تهران صبر کند و بلافاصله پس از رسیدن به پایتخت، مبلغ مذکور بین آنها پخش شد. این وجه به امضای کلنل اسمایت از بانک برداشته شده بود.»
اسناد فوق به خودی خود موید انگلیسی بودن این کودتا و نقش روباه پیر در برپایی سلسله پهلوی است اما یکی از مهم‌ترین و غیرقابل انکارترین اسناد مربوط به حضور انگلیس در کودتای ۱۲۹۹، یک سند انگلیسی-آمریکایی است.
این سند گزارش مهم و مفصلی است که انگرت، کاردار آمریکا در تهران، همراه با سه سند مهم دیگر به واشینگتن ارسال کرده است: ۱- نامه ژنرال دیکسن به انگرت (به تاریخ ۶ ژوئن ۱۹۲۱)؛ ۲- نامه ژنرال دیکسن به لرد کرزن (به تاریخ ۱۴ می ۱۹۲۱)؛ ۳- نامه جان کالدول به ژنرال دیکسن (به تاریخ اول مارس ۱۹۲۱).
ژنرال دیکسن، فرمانده نیروهای انگلستان در شرق ایران بود. این نیرو به «پلیس شرق» و نیز به «کمربند خاوری ایران» شهرت داشت. دیکسن با انگرت دوست و صمیمی بود و درباره کودتای ۱۲۹۹ در نامه ای اطلاعاتی در اختیار انگرت قرار داده بود که انگرت هم عین نامه او را به واشینگتن ارسال کرده است.
انگرت، در گزارشش به واشینگتن با اشاره به نامه دیکسن می‌نویسد: «از مقامات وزارت خارجه خواهش دارم به اظهارات کلنل اسمایت (که در صفحه دوم نامه ژنرال دیکسن به اینجانب آمده است) توجه ویژه مبذول دارند. به گفته ژنرال دیکسن وی یکی از افسران انگلیسی است که نیروهای قزاق را در قزوین سازماندهی کرد و به سمت تهران حرکت داد و موجبات سرنگونی دولت را فراهم آورد… نامه‌ای که به لرد کرزن نوشته شده به خوبی اوضاع ایران و بویژه فعالیت‌های بریتانیا را تشریح می‌کند و صراحت ستودنی آن با جو محرمانه‌ای که بسیاری از مقامات بریتانیا در اینجا (تهران) به وجود آورده‌اند کاملا در تضاد است. از آنجا که ژنرال دیکسن در گفت‌وگوهای خود کاملا صریح است، مقامات بریتانیا به این نتیجه رسیدند که او اطلاعات محرمانه دولت انگلیس را در اختیار سفارت آمریکا می‌گذارد و همین باعث انفصال او از کار شد.»
در بخشی از نامه‌ای که ژنرال دیکسن به لرد کرزن نوشته نیز چنین می‌خوانیم: «… در ارتباط با کودتای اخیر… عموم مردم ایران معتقدند این یک کودتای انگلیسی است. این نتیجه‌گیری از دو اصل نشات می‌گیرد. اول این که شمار زیادی از نیروهای قزاق به صورت مخفی از قزوین حمله کردند. قزوین شهری است که افسران انگلیسی در آن مستقر هستند… مردم ایران متعجبند که این تعداد نیروی قزاق چگونه توانست بدون جلب توجه انگلیسی‌ها از قزوین خارج شوند… دوم این که پوتین قزاق‌هایی که تهران را فتح کردند از انبار مهمات انگلیس در قزوین تامین شده است… بنده نیز از همکاری کلنل اسمایت در کودتا خبر نداشتم و زمانی که تهران را ترک کردم از زبان خود او این مسئله برای من روشن شد.»
اسناد منتشر شده همراه با وقایع اتفاق افتاده در ایران، نقش انگلیس در کودتای رضاخان را در روزگاری که عده‌ای در تلاش برای سفیدسازی از چهره رضاقلدر هستند، بیش از پیش آشکار می‌کند. طعنه‌آمیز آنکه در روزهای سالگرد کودتای انگلیسی و دست‌آویز قرارگرفتن رضا پهلوی توسط بریتانیا، نوه او نیز به شیوه اسلاف خود عمل کرده است و تاج و تخت خود را از بیگانگان تمنا می‌کند.
