لابی‌گری؛ عامل بر زمین ماندن غرامت ایام بیماری/ ضمانتی برای اجرای ماده ۵۹ قانون تامین اجتماعی وجود ندارد

 براساس ماده ۵۹ تامین اجتماعی تمامی کارگرانی که تحت پوشش این سازمان قرار دارند، می‌توانند از غرامت ایام بیماری استفاده کنند. بر اساس این ماده قانونی، بیمه شدگانی که تحت معالجه و یا درمان‌های توانبخشی قرار می‌گیرند و بنا به تشخیص پزشکان سازمان تامین خدمات درمانی موقتاً قادر به کار نیستند به شرط‌ عدم اشتغال به کار و عدم دریافت مزد یا حقوق، استحقاق دریافت غرامت دستمزد را خواهند داشت. بنابراین کارگری که بر اثر حادثه ناشی از کار یا غیرکاری توانایی خود را برای مدت موقت از دست می‌دهد یا تحت درمان حرفه‌ای باشد، می‌تواند از این ماده قانونی استفاده کند.

مشکلات متعددی در مسیر کارگران برای دریافت غرامت ایام بیماری وجود دارد. بسیاری از فعالان حوزه کار معتقدند، نیروی کار برای دو هفته استراحت باید دو ماه دوندگی کند تا بتواند از مزایای این ماده قانونی استفاده کند. همچنین به دلیل اینکه کارگران درآمد چندانی ندارند، به تبع آن فرصت پس‌انداز را از دست می‌دهند. در این شرایط آنها ترجیح می‌دهند تا از پیگیری غرامت ایام بیماری صرف نظر کنند زیرا نه تنها پس‌اندازی برای گذران زندگی در دوران استراحت خود ندارند بلکه هر لحظه نسبت به از دست دادن موقعیت شغلی خود احساس نگرانی می‌کنند.

علاوه بر مشکلات عمومی که گریبان تمامی کارگران را گرفته، برخی از گروه‌های شغلی به دلیل اینکه کارفرمای مشخصی ندارند از این ماده قانونی محروم هستند. بر اساس قانون، دولت موظف است زمینه تحت پوشش بیمه قرار گرفتن مشاغلی که کارفرمای مشخصی ندارند را فراهم کند. قالی‌بافان و کارگران ساختمانی جزو این مشاغل هستند در واقع به منظور حمایت از این گروه‌ها دولت قبول کرده حق بیمه‌ای را که کارفرما باید بپردازد به تامین اجتماعی بپردازد تا این افراد با پرداخت مبلغ کمتری از مزایای بیمه‌ای بهره‌مند شوند. با این‌حال در مورد این دسته از کارگران بیمه بیکاری و غرامت دستمزد ایام بیماری پرداخت نمی‌شود.

میزان غرامت دستمزد ایام بیماری چقدر است؟ 

میزان غرامت دستمزد ایام بیماری کارگران بیمه شده براساس آخرین مزد روزانه پیش از وقوع بیماری محاسبه می‌شود. براساس ماده ۶۲ تامین اجتماعی، مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری و میزان‌آن به شرح زیر است:

غرامت دستمزد از اولین روزی که بیمه‌شده بر اثر حادثه‌یا بیماری حرفه‌ای و به موجب تشخیص سازمان تأمین خدمات‌درمانی قادر به کار نباشد، پرداخت خواهد شد. در مواردی که‌ عدم اشتغال به کار و معالجه به سبب بیماری باشد در صورتی‌که بیمار در بیمارستان بستری نشود، غرامت دستمزد از روز چهارم پرداخت خواهد شد. 

پرداخت غرامت دستمزد تا زمانی که بیمه‌شده به تشخیص‌سازمان تأمین خدمات درمانی قادر به کار نبوده و به موجب‌مقررات این قانون از کارافتاده شناخته نشده باشد ادامه‌خواهد یافت. 

غرامت دستمزد بیمه‌شده‌ای که دارای همسر یا فرزند یا پدرو مادر تحت تکفل باشد به میزان سه چهارم آخرین مزد یا حقوق‌روزانه او پرداخت می‌گردد. 

غرامت دستمزد بیمه‌شده‌ای که همسر یا فرزند یا پدر و مادرتحت تکفل نداشته باشد معادل دو سوم آخرین مزد یا حقوق روزانه است مگر اینکه بیمه‌شده به هزینه سازمان تأمین خدمات‌درمانی بستری شود که در این‌صورت غرامت دستمزد معادل یک‌دوم آخرین مزد یا حقوق روزانه وی خواهد بود.

هرگاه سازمان تأمین خدمات درمانی بیمه‌شده‌ای را برای‌ معالجه به شهرستان دیگری اعزام دارد و درمان او را به‌طورسرپائی انجام دهد علاوه بر غرامت دستمزد متعلق معادل صددر صد غرامت دستمزد روزانه هم بابت هزینه هر روز اقامت او پرداخت خواهد شد. در صورتی که به تشخیص پزشک معالج مادام‌که بیمار احتیاج به همراه داشته باشد علاوه بر مخارج مسافرت معادل پنجاه درصد حقوق یا دستمزد بیمه‌شده نیز به همراه‌بیمار از طرف سازمان پرداخت خواهد شد. 

لابی‌گری عامل بروز مشکلات دریافت غرامت مزد

محسن باقری (عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران) در این‌باره توضیح داد: متاسفانه سازمان تامین اجتماعی وظایف خود را در زمینه پرداخت غرامت به درستی اجرا نمی‌کند؛ به طور مثال در دوران پاندمی کرونا از پرداخت غرامت طفره رفت. علاوه بر این موضوع، سازمان برنامه و بودجه نیز منابع مالی مورد نیاز تامین اجتماعی را تامین نکرد تا زمینه پرداخت غرامت ایام بیماری در دوران کرونا تامین شود. علاوه بر غرامت ایام بیماری، حدود ۹۶۰ هزار نفر نتوانستند از مقرری ایام بیکاری استفاده کنند و گرفتار مشکلات در تامین معیشت خود شدند.

وی باور دارد که کارگران برای دریافت غرامت ایام بیماری در تمامی کارگاه‌ها با مشکلات متعددی روبرو هستند: تمامی کارگاه‌های بزرگ، تشکل کارگری دارند که برای حقوق نیروی کار آن مجموعه تلاش می‌کنند اما متاسفانه نیروی کارگاه‌هایی از این دست هم نمی‌توانند از ماده ۵۹ قانون تامین اجتماعی استفاده کنند.

به گفته باقری، لابی‌گری عامل اصلی محرومیت نیروی کار از این ماده قانونی است: کارفرمایان با بهره‌گیری از لابی‌گری مانع اجرای قانون می‌شوند. به عبارت دیگر، کارفرمایان با کمیسیون‌های پزشکی لابی می‌کنند تا درخواست نیروی انسانی در کمیسیون پزشکی رد شود. برخی از کارگران، درمان‌های سنگین مثل عمل قلب باز را تجربه می‌کنند اما پزشکان مورد تایید سازمان در کمال ناباوری آن‌ها را محق دریافت غرامت ایام بیماری نمی‌دانند.

عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران تصریح کرد: ماده ۵۹ قانون تامین اجتماعی مثل بسیاری از مفاد قانون کار هیچ ضمانت اجرایی ندارد. وقتی سازمان تامین اجتماعی و وزارت کار اراده‌ای برای اجرای دقیق قوانین نداشته باشند، به تبع چنین شرایطی پیش خواهد آمد.

وی معتقد است که ضعف قانون یکی از دلایل بر زمین ماندن آن است. هیچ ماده‌ای به منظور تضمین اجرای قوانین تنظیم نشده است. اگرچه بخشی از قانون کار به موضوع جرائم و مجازات اشاره می‌کند اما آیا یک کارفرما به معنای واقعی به دلیل‌عدم اجرای قانون توبیخ شده است؟

به گفته عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران، دولت همواره با بهانه‌هایی مثل حفظ اشتغال، حمایت از تولید و ایجاد اشتغال پایدار از کارفرمایان حمایت کرده و حقوق کارگران را پایمال کرده است. به همین دلیل، هیچ‌گاه به جریمه سنگین کارفرمایان فکر نمی‌کند. در این میان کارگران برای رسیدن به حقوق خود باید مدام دوندگی کنند و مراحل زیادی را پشت سرگذارند؛ کارفرمایان نیز با استفاده از خلاءهای قانونی از اجرا شدن احکام جلوگیری می‌کنند. به عبارت دیگر، کارفرمایان از شرایط موجود سوءاستفاده می‌کنند و هیچ تضمینی هم برای برخورد با کارفرمای متخلف وجود ندارد.