محرم و اقامه عزا برای سیدوسالار شهیدان آن هم در فضای دانشگاهی فرصت بسیار مناسبی برای آشنایی، جذب و انس گرفتن جامعه دانشگاهی با اهل بیت (ع) است. در این بین آداب، مرام و اصول و البته خردهکاریها در برگزاری هیات کمک شایانی به باشکوه برگزار شدن هر چه بهتر هیات میکند و باعث میشود محتوا و مفاهیم عاشورا در این هیاتها محفوظ شود و دچار انحراف از مسیر اصلی عزاداریها نشود. در این بین شاید توصیههای ریز و درشت بتواند شاخصها و اصول کلی را به ما نشان دهد.
از این رو در ادامه با گردآوری صحبت های افراد سرشناس دانشگاهی و دانشجویی را درخصوص هیئت های دانشجویی می خوانید:
شاخصه های یک هیئت دانشجویی
در گفتگو اختصاصی با مهدی تورانلو، مسئول هیئت دانشجویی میثاق با شهدا دانشگاه امام صادق (ع) درخصوص شاخصه های یک هیئت دانشجویی صحبت شد که در ادامه میخوانید.
هیئت میثاق با شهدا سال ۱۳۶۹ در دانشگاه امام صادق تشکیل شد و تاسیس آن هم بر میگردد به افرادی که از جنگ برگشته بودند؛ این افراد چون دوستانشان شهید شده بودند و دلتنگ رفقای شهیدشان بودند، تصمیم گرفتند تا دورهم روضه بخوانند و این گونه هیئت میثاق با شهدا تشکیل شد.
دانشگاه امام صادق هم هیئتی خاص دارد و هم دانشجویانی خاص؛ این هم به علت گزینشی است که اتفاق میافتد. با وجود اختلاف نظرها اکثر دانشجویان از طیف خاصی هستند و حزب اللهی خوانده میشوند.
تعداد کم دانشجویان و هویت دانشگاه امام صادقی که بین بچهها وجود دارد ممکن است در دانشگاههای دیگر نباشد؛ علت آن هم شاید حضور زیاد دانشجویان در دانشگاه است. آنها حداقل 7 یا 8 سال درس میخوانند و سالهای زیادی را در کنار هم میگذرانند.
هیئتهای دانشجویی طبیعتا با هیئتهای محلی متفاوت است. از این جهت که هیئتهای دانشجویی ساختاری دارد که از اهداف اصلی آن تربیت و رشد دانشجوهایی است که در هیئت کار میکنند. چون این هیئتها در بستر دانشگاه و یک مکان علمی است، مباحثی که در سطح هیئتهای دانشگاهی مطرح میشود با مباحثی که در هیئتهای محلی مطرح میشود متفاوت است. در این هیئتها هم دانشجویان شرکت میکنند و هم اساتید و کارکنان دانشگاه شرکت میکنند. از سویی دانشجویان مذهبی هستند و در منبرهای بیرون شرکت کردهاند و دروس معارف اسلامی را خواندهاند و منبرهای معمولی و عرف جامعه برایشان عادی است. لذا سطح جلسات علمی، اصولی و مبناییتر میباشد و اساتید هم که در آن شرکت میکنند، نقد میشوند.
دانشگاه باید محلی به روز باشد؛ باید به وقایع روز جامعه واکنش نشان دهد، لذا مباحث سیاسی نیز در آن مطرح است. در هیئت دانشگاه امام صادق همه اعتقاد دارند که هیئت باید دینی باشد؛ یعنی دین را از سیاست جدا نباشد و به مباحث سیاسی اشاراتی شود و تحلیلهایی نسبت به اتفاقهای روز صورت گیرد. (جزئیات بیشتر)
هیئت باید سیاسی باشد
حجت الاسلام پناهیان در نخستین گردهمایی دختران هیئات دانشجویی کشور با بیان اینکه تشکیلات دانشجویی حتی می تواند بار بوروکراسی دانشگاه را کاهش داده و بسیاری گره ها را باز کند، از دانشجویان خواست تشکیلات را جدی گرفته و در زمینه کار برای اهل بیت(ع)، ذهنشان را از برگزاری مراسم به ایجاد یک تشکیلات، تغییر دهند؛ برنامه های هیئت نباید اینگونه باشد که افراد بیایند دعایی زیارتی بخوانند و بعد مانند مسافران اتوبوس، پراکنده شوند و کاری به یکدیگر نداشته باشند.
وی اضافه کرد: در هیئت به دنبال این هستیم که اولا نام و یاد اهل بیت(ع) در دانشگاه تقویت شود، دوما تجربه زندگی جمعی و تشکیلاتی پیدا کنیم که هردوی این ها نیازمند افزایش مطالعات ما است. سطح اعتماد به نفس در جوانان ما ضعیف است و زندگی مسئولانه جمعی را یاد ندارند اما شما نترسید و به عنوان یک دانشجوی مسئول به خود جرئت و جسارت بدهید و خطاپذیری را افزایش دهید.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه مدل زندگی جمعی اسلام، صدای مدعیان غرب را ساکت می کند چرا که مردمی ترین ساختار اجتماعی است، یادآور شد: اسلام بیش از آنکه دین تکلیف باشد، دین تشخیص است و خودمان باید مصادیق تکالیف را تشخیص دهیم؛ به عنوان مثال، اوج ولایت در اطاعت نیست، بلکه در تشخیص تکلیف است که اگر مانند شب عاشورا، ولی بگوید بروید، متوجه باشیم که باید بمانیم.
حجت الاسلام پناهیان، رشد فردی و سیاسی را از دیگر ویژگی های کار تشکیلاتی برشمرد و با اشاره به تاکید رهبر معظم انقلاب بر آموزش زندگی جمعی و کار تعاونی در دیدار اخیر با معلمان، گفت: رانت خواری ها به خاطر ضعف ماست؛ اگر زندگی جمعی مان تقویت شود، دیگر احزاب بر ما حکمرانی نمی کنند و کسی از مسئولان جرئت خطا نخواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه معمولا از دین، اخلاق فردی را استفاده می کنیم در حالی که این تلقی، یک غلط مشهور از دین است که هیئت نباید به آن مبتلا باشد، افزود: یکی از وجوه جهاد تبیین که رهبرمعظم انقلاب بر آن تأکید دارند، این است که برداشت های غلط از دین نداشته باشیم.
استاد حوزه ودانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: کار سیاسی به معنای کلی آن همیشه باید در هیئت باشد؛ اصولا هیئت نمی تواند سیاسی نباشد؛ در هیئت باید به مقوله قدرت توجه داشت زیرا ائمه اطهار (ع) را به خاطر حفظ قدرت، کشتند بنابراین نمی شود هیئتی ها قدرت طلبی را متوجه نباشند اما این سیاسی بودن به معنای داشتن تحلیل و تبیین سیاسی است نه ورود به مصادیق. (جزئیات بیشتر)
باید با تمام قوا پای کار «جهاد تبیین» بیایید
حجتالاسلام و المسلمین مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها در نشست مسئولان هیئتهای دانشجویی استان تهران گفت: موضوع خدمتگزاری در هیئات نعمتی است که باید به خاطر این نعمت شکرگذاری داشته باشیم.وی ادامه داد: بعد از زیارت نامه امام رضا علیه السلام آمده “ومنْ نعمک یحْمد الْحامدون” این قسمت می گوید اگر کسی در مسیر شما قرار گرفت و برای شما کاری انجام داد به دلیل لطف شما بوده و شما بودی که نعمت شکرگذاری را به بنده عنایت کردید تا شاکر باشد و شما نعمت شکر را به ما عنایت کرده ای و این اولین نکته است که هر کسی در مسیر اهل بیت علیهم السلام قرار دارد باید به آن توجه کند.
وی در ادامه عنوان کرد: اولین نکتهای که در مسیر اهل بیت و خدمت به دستگاه اهل بیت و معرفی این مسیر نورانی وجود دارد این است که ما باید بیشتر از دیگران شاکر باشیم و ذره ای غفلت موجب می شود که این نعمت از ما سلب شود.
وی افزود: هیئت هایی که شما در آن خادم هستید محلی است که باید ما را در مسیر محبت و انس با اهل بیت علیهم السلام در ابتدا اهل کند و ثانیا مکانی است برای آشتی دادن یکدیگر و ما درهر مکانی که حضور داشتیم باید نسبت به این موضوع تعهد داشته باشیم و برای آن تلاش کنیم.
حجت الاسلام رستمی با اشاره به مطالبه مقام معظم رهبری از هیئات گفت: رهبر انقلاب امسال در دو جلسه با هیئت ها به موضوع جهاد تبیین اشاره کردند. مسئله اول این است که این مأموریت بیش از همه متوجه ماست و بیش از همه از عهده ما بر می آید و نکته دوم این است که رهبری برای برگزاری جلسه اربعین و دیدار هیئات دانشجویی مشتاق تر بودند زیرا قبل از برگزاری جلسه می فرمایند که با دانشجویان حرف دارند و همان گونه که مشاهده کردیم رهبری در دیدار اربعین موضوع جهاد تبیین که مسئله بسیار مهمی است را مطرح کردند و ما را به عنوان مخاطب اول مطالبه خودشان قرار دادند.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها تصریح کرد: در سال ۹۷ رهبر انقلاب بیانیه گام دوم را ابلاغ فرمودند و مجدداً مخاطب آن بیانیه هم جوانان بودند. رهبر انقلاب فرمودند کاری کنید که بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به یک گفتمان عمومی تبدیل شود یعنی با آن اهمیت این را بیان داشتند و در این موضوع ما باید احساس تکلیف کنیم. (جزئیات بیشتر)
رسانهای به نام هیأت دانشجویی
مجتبی عرب مازار، مسئول سابق بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی شریفدر یادداشتی نوشت: هیأت دانشجویی یک هیأت نیست که مخاطبش دانشجویانند بلکه از امتزاج دو هویت مؤثر با هم شکل میگیرد.
هویت اصیل هیأت، نهاد تمدنی ساخته شده در انقلاب بقای اسلام یعنی انقلاب حسینی
هویت مؤثر جنبش دانشجویی و پدیدهٔ دانشگاه؛ اولی یعنی همه چیز آماده است تا از این دستگاه، همچنان به واسطهٔ کشتیِ نجاتِ عالم، روح حماسه و جهاد و شهادت و مقاومت در برابر دشمن را در کالبد جامعه بدمی، چای روضه را خونی کنی از جریان اسلام در رگ مردم و نفَسهای جامعهات را دوباره زنده کنی با حسین.
«هیأت یعنی بستر فراهم آمدن تمام تمهیداتِ بقای اسلام» وگرنه هیأتی که چنین نباشد خود را از حسینی شدن دور کرده است.
دومی یعنی هویتی که زاده شده برای پیشگامی، طلایهداری، آوانگارد بودن، موتور محرک شدن، جامعه را پیشران شدن. این دو وقتی با هم ترکیب میشود تنها کارکردش این نیست که برای پیشگامان، مجلس ذکر و احیای اسلامی بگذاریم
بلکه نهادی جدید، زاده میشود که میتواند پیشگام احیای دین و تجدید نفس جامعه باشد در این عصر. میتواند نوآوری کند در استفاده از مکتب حسین(ع) برای ارادهسازی اجتماعی.
هیأت به معنای سنتیش هم دایرهٔ اثرش تنها مخاطبان منبر و مرثیه و خادمان نیستند و دایرهٔ اثرش تا خیلی فراترها میرود.
حالا وقتی عنصر پیشگامی و جوانی هم ممزوج با این پدیده شود دیگر باید گفت، هیأت، حتما یک «رسانهٔ اجتماعی» است.
قیام کربلا محدود در جهاد و شهادت روز دهم محرم سال ۶۱ و مقدمات آن نیست، بلکه روایت کربلا جزء قیام کربلاست نه فرع بر آن. در واقع کربلا بیروایت و با روایت دو چیز است نه یک چیز… این نگاه یعنی اساسا، ذات قیام حسین درون خودش عنصر تبیین و روایت را دارد نه اینکه مکملی دارد به نام تبیین و این یعنی حرکت سجادیه و زینبیه جزء قیام کربلاست و نه تنها امتدادی برآن.
در عصر محاصرهٔ تبلیغی دشمنان، باز هم برای احیای اسلام و ارادهٔ دینی اجتماعی باید دست به دامان حسین شد؛ که الاسلام بدءُه محمدیٌّ و بَقائُهُ حسینیٌّ
عجیب نیست که پیشگامی نیاز امروز جامعه دینی به جهاد تبیین در جمع هیئات دانشجویی گفته شود که واجد هر دو عنصر مهم است… هیأت دانشجویی نیازی نیست عناصری ناچسب را به خود اضافه کند و بازیگری کند تا مؤثر شود.