حسین احمدی عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس درباره دلایل عدم اجرایی شدن سند تحول آموزش و پرورش، اظهار کرد: رسالت پژوهش، تحول، ارتقای کیفیت، تشخیص، درمان مشکل و ارائه راه‌حل‌های هوشمندانه به موقع و مرتفع کردن آن است.
وی با بیان اینکه پژوهش و ارزشیابی یک جریان ارتقایی و تکامل پیوسته است که رسالت بهبود مستمر جریان تعلیم و تربیت را در عمل بر عهده دارد، گفت: به جهت جایگاه و اهمیت امر پژوهش زیر نظام پژوهش و ارزشیابی سند تحول بنیادین در صدد تحقق مدرسه‌ای خلاق و با معلمان و مدیرانی فرهیخته، متفکر و وفادار به ارزش‌های دینی تا رسیدن به مراتبی از حیات طیبه است.
* مدرسه پژوهنده
احمدی تصریح کرد: به طور کلی در جامعه امروز دانایی شاخص مهم پیشرفت هر جامعه است و حصول دانایی نیازمند فعالیت پژوهشی و تحقیقاتی در ابعاد مختلف است. در این راستا مدرسه باید مدرسه پژوهنده باشد؛ بدین معنی که پایه و اساس فعالیت ها باید بر خردورزی مبتنی و متکی بوده و تصمیمات مدرسه و حل مسائل آن از طریق پژوهش و تحقیق باشد.
وی افزود: در این شرایط مدرسه ضمن استفاده از ظرفیت مراکز علمی و پژوهشی و فرهنگی و رسانه ای با تولید اطلاعات، فرایند فعالیت‌های خود را با استفاده از مستندات علمی ساماندهی می‌کند.
* معلم پژوهشگر
عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی اظهار کرد: با گسترش روز افزون استفاده از فناوری‌های روز و ایجاد سیستم‌های مدیریت دانش، پیشرفت‌های مختلف در زمینه طراحی‌های آموزشی با روش جدید و حرفه‌ای و تخصصی‌تر شدن آن و به طور کلی گسترش رویکردهای ساختن گرایی، روش‌های جدیدی از تدریس و آموزش مطرح شده و به طور کلی روش‌های جدید تدریس و آموزش، پژوهش محور هستند.
وی اضافه کرد: معلمان و مدیران با استناد به یافته‌های علمی و همچنین با تاکیدات سند تحول بنیادین که اصلاح و به‌روزآوری روش‌های تعلیم و تربیت با استناد به یافته‌های علمی و با تأکید بر روش‌های فعال، گروهی و خلاق (راهکار 3-17) و استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود برای گسترش فرهنگ تفکر پژوهش (راهکار 1-23) و همچنین توسعه زمینه پژوهشگری و افزایش توانمندی‌های حرفه‌ای به شکل فردی و گروهی میان معلمان (راهکار 7-11) را مطرح کرده است، باید در تدریس و فعالیت‌های علمی خود دانش آموزان را در موقعیتی قرار دهند که بتوانند مسائل خود را از طریق اندیشه، جستجو و پژوهش به مدد شواهد موجود بیازمایند و شخصا از آن نتیجه گیری کنند، تا علاوه بر یادگیری حقایق علمی، نگرش علمی نیز کسب کنند.
احمدی تصریح کرد: در این روش، معلم یگانه وسیله آموزشی به حساب نیامده و نیروهای دیگر مدرسه، کتابخانه، فیلم، موزه و محیط آموزشی همه منبع ارائه اطلاعات بوده و معلم به گسترش اطلاعات، فعال کردن ذهن کودکان، ایجاد موقعیت‌های ابهام‌انگیز پرداخته و باید سعی کند با جستجو و دقت ،فعالیت های مدرسه را با زندگی واقعی دانش‌آموزان پیوند دهد.
وی افزود: با توجه به جایگاه پژوهش به ویژه در تدریس که مناسب ترین راه برای حل مسائل است و سبب کسب مهارت و دانش‌های جدید می‌شود، پژوهش وسیله‌ای مناسب برای جلوگیری از عوام زدگی است و با مطرح کردن چالش‌ها و ابهامات در کلاس موجبات رشد و رفع نگرانی‌ها و رسیدن به راه‌حل‌های جدید و خلاقانه است.
عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی با تأکید بر اینکه لازم است برنامه معلم پژوهنده که همان اقدام پژوهی است و هرساله در بین شاغلان واحدهای آموزشی برگزار می شود، به طور جدی مورد حمایت قرار گیرد، گفت: در این طرح معلمان و دبیران فقط متکی به یافته‌های پژوهشگران دانشگاهی نبوده و با توجه به نوع مشکل، با حضور در موقعیت مخاطره‌انگیز که خود به جزئیات آن آگاهی دارند، به صحنه تلاش وارد شده و با جستجوی سوابق، تبیین دقیق موضوع، مصاحبه و بحث و بررسی موشکافانه و تبادل نظر با مدیر و والدین و گاها کارشناسان و کسب اطلاعات لازم متناسب با موضوع به انتخاب راه حل پرداخته و راهکارهای لازم را جهت حل مشکل مطرح می‌کنند، در این مورد البته حل مشکل بنابر شرایط خاص دانش آموز فقط منحصر به معلم نبوده و البته مشاور، مربی و … می توانند به صحنه عمل و حل ابهام بپردازند.
وی ادامه داد: حوزه‌های برنامه ریزی آموزش و پرورش و پژوهشگاه تعلیم و تربیت البته باید به رفع موانع این طرح از قبیل برگزاری دوره‌های روش تحقیق، در اختیار قرار دادن منابع علمی و تشویق و گسترش این کار مبادرت ورزند. معلمان نیز باید در تدریس خود از ارائه مستقیم اطلاعات پرهیز کرده و روش های نوین تدریس مانند روش‌های اکتشافی، کاوشگری، آزمایشگاهی و پروژه را متناسب با سن و نوع درس در برنامه تدریس خود بگنجانند.
احمدی اظهار کرد: در یک پژوهش که به مقایسه سه روش تدریس مستقیم (سنتی) مانند سخنرانی و یاد سپاری و روش تدریس نیمه فعال و تعاملی مانند بحث گروهی و پرسش و پاسخ و روش تدریس مسأله محور مانند پروژه و کاوشگری و اکتشافی پرداخته شده بود، درماندگاری آموخته‌ها و علاقه و انگیزه در یادگیری تفاوت معنا داری بین روش تدریس نوع سوم با دو روش دیگر مشاهده شد.
وی افزود: با تکیه بر فعالیت‌های معلم و ذکر این نکته که پژوهش های کلاسیک با این انتقاد روبرو هستند که تاکنون نتوانسته‌اند کمک درخوری به بهبود کار معلمان درون کلاس درس کنند، باید معلمان از ظرفیت خود برای توسعه و بهبود فرایندهای یاددهی یادگیری بهره بیشتری ببرند.
عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی تصریح کرد: این امر با توجه به افت کیفی آموزش در دو سال اخیر با توجه به شاخص های بین‌المللی و همچنین شواهد تجربی و عینی در این زمینه ضرورت بیشتری را طلب می‌کند؛ در شرایط فعلی وبا توجه نوع کاستی معلم برای بهبود عمل خود پژوهش می‌کند و خود تولید کننده و مصرف کننده یافته های آموزشی است.
* دانش‌آموز پژوهشگر
احمدی گفت: علاوه بر اینکه معلمان باید با فرایند پژوهش آشنایی داشته باشند، سند تحول بنیادین در بخش اهداف عملیاتی و راهکارهای متعدد پرورش دانش‌آموزانی خلاق، اندیشه‌ورز را مطرح کرده و در زیر نظام پژوهش و ارزشیابی مدرسه را فقط تلاقی تلاش‌های پژوهشی معلمان، دانش‌آموزان (پروژه‌های مطالعاتی و پژوهشی، نوآوری‌های دانش‌آموزی) به منظور تضمین کیفیت یاددهی و یادگیری دانسته است.
وی ادامه داد: بدین منظور محتوای آموزشی ارائه شده باید به نحوی طراحی و تدوین گردد که دانش‌آموز در فرایند یادگیری و تربیت پذیری و توسعه شایستگی های خویش به لحاظ ذاتی نقش فعال داشته و زمینه تقویت و توسعه روحیه پرسشگری، پژوهشگری، خلاقیت و کارآفرینی را در وی فراهم سازد.
عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی افزود: در این زمینه انجام پژوهش‌های گروهی و انجام بازدیدهای علمی و زمینه سازی لازم جهت شکوفایی فطرت الهی دانش آموزان از طریق درک و اصلاح مداوم موقعیت (فعالیت های محیطی و غنی‌سازی محیط تربیتی و یادگیری) باید تسهیل و تدارک شود.
وی ادامه داد: اگرچه مدرسه محیط اصلی یادگیری و پایه اصلی است، اما بر اساس سند برنامه درسی ملی یادگیری محدود به مدرسه نبوده و سایر محیط ها نظیر محیط‌های اجتماعی، طبیعی، اقتصادی، صنعتی و فرهنگی را در بر گرفته و در این راستا مدیر مسؤول تأمین و توسعه یادگیری و خلق موقعیت های تربیتی و آموزشی است.
احمدی افزود: کتابخانه‌های مجهز، تشکیل کمیته‌های پژوهشی و گروه‌های علمی و تقویت جشنواره‌ها و برنامه‌های پژوهشگران برتر که عموما نتایج آن به یادگیری بهتر می‌انجامد، زمینه‌ساز رشد عقلانی، ایمانی، علمی و اخلاقی دانش‌آموزان است.
