در روزهای گذشته در اخبار مشاهده شد که دولت ترکیه بنا دارد تا سد ایلیسو را که بخشی از پروژه سدسازی ترکیه در جنوب شرقی این کشور است نهایی کند. ساخت این سد که ظرفیتی معادل سه برابر کرخه دارد، باعث می شود از ورود 56 درصد حجم آبی که از خاک ترکیه به دجله سرازیر می‌شود، جلوگیری شود و فرایندهایی نظیر بیابان‌زایی و خشکسالی در عراق شدت یابد و تبعات بعدی آن ایران را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در این باره سوالی که می توان طرح کرد این است که ساخت سدهای متعدد، روی دجله و فرات چه تاثیری به لحاظ زیست محیطی بر امنیت کشورهای ترکیه، عراق، سوریه و نهایتا ایران خواهد داشت؟ در مقام پاسخ به این سوال این گونه می توان فرض کرد که با توجه به خشکسالی ها و بحران آبی در منطقه خاورمیانه، یکی از پارامترهای اثرگذار بر امنیت زیست محیطی، موضوع آب است.
در مفهوم بندی سطوح امنیت در رویکرد نظری، گستره مفهومی تحت عنوان مکتب کپنهاگ، هدف مرجع امنیت را (فرد، گروه‌های انسانی، مانند قومیت‌ها و اقلیت‌ها در سطح فروملی و بشریت در سطح فراملی) لحاظ می کند. در این مکتب، تهدیدات وجودی، عمدتاً غیرنظامی تعریف می شوند و سه سطح امنیت (ملی، انسانی و بین‌المللی) را شامل می شود. پنجمین بعد امنیت ملی در مکتب کپنهاگ امنیت زیست محیطی است. بر پایه این بعد از امنیت، می توان ساخت سدهای ترکیه را بررسی کرد.
ترکیه قراردادهای آبی مشترک، با همسایگان خود (عراق و سوریه) ندارد. در خصوص آب رودهای دجله و فرات، مذاکرات متعددی بین ترکیه، سوریه و عراق در گذشته برگزار شده که هیچ توافقی از دل آن بیرون نیامده و به نوعی حتی این گفت وگوها به بن بست رسیده اند. ترکیه فرات و دجله را رودهای بین المللی نمی داند و معتقد است که رود فرات تنها بعد از اتصال به دجله و با ایجاد شط العرب به‌عنوان مرز بین بین المللی بین عراق و ایران تا رسیدن به خلیج فارس به یک رودخانه بین المللی تبدیل می شود.
اختلافات بین سوریه و عراق با کشور ترکیه بر سر آب تا به امروز ادامه داشته که نتیجه آن، توافقات غیر الزام آور بر ترکیه بوده است که جنبه عملی به خود نگرفته و بیشتر در سطح یادداشت های تفاهم متوقف مانده اند. ترکیه تمایل به عدم رعایت کنوانسیون بین المللی آب دارد زیرا در این کنوانسیون، کشورهایی که منابع جایگزین آبی ندارند، باید محدودیت های آنها در نظر گرفته شود.
رود دجله و فرات صدها سال است که معیشت مردم عراق و سوریه را تحت تاثیر قرار داده است. در سال ۱۹۸۷ پروتکلی بین ترکیه و سوریه امضا شد که در آن ترکیه به طور غیررسمی متعهد شد که سالانه مقداری مشخص از آب فرات را آزاد کند. در مورد آب دجله با عراق، هیچ مذاکره ای بین آنکارا و بغداد برای رهاسازی آب فراتر از اعلامیه های عمومی پیش نرفته است. از حدود 53 میلیارد مترمکعب آبی که به طور طبیعی از ترکیه به سمت همسایگان خود خارج می شود، بیش از نیمی (28 میلیارد متر مکعب (به سمت سوریه جریان دارد) و الباقی عمدتا به رود دجله و انشعابات آن در عراق می ریزد.
ایده (پروژه جنوب شرقی آناتولی) GAP برای اولین بار در دهه 1930 مطرح شد، این طرح در طول زمان، چندین بار تغییر کرد اما با این حال، هدف اصلی آن تغییر نکرده است. ترکیه قصد دارد تا با ایجاد یک منطقه توسعه یافته بزرگ در نزدیکی مرزهای عراق و سوریه با تغییر بافت جمعیتی آن منطقه که تمایلات کردی در آنجا غالب است، منطقه صنعتی و پیشرفته ای را از لحاظ صنعت و کشاورزی ایجاد کند و زیرساخت های اجتماعی را برای مردم (از قبیل رفاه، بهداشت، آموزش) مهیا کند.
